Ispitujući pravilnost drugostepene presude u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tužilaca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a na druge povrede revizija određeno ne ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnom prethodniku tužilaca u toku 1959. godine je na osnovu Zakona o nacionalizaciji najamnih zgrada i građevinskog zemljišta, nacionalizovano zemljište na području KO ..., između ostalog i kp. br. .../... i kp. br. .../... i isto je postalo društvena svojina. Delimičnim rešenjem Agencije za restituciju od 16.12.2015. godine, vraćeno je tužiocima kao zakonskim naslednicima bivšeg vlasnika na nacionalizovanoj nepokretnoj imovini, između ostalog i kp. br. .../... površine od 0.33,56 ha i kp. br. .../... površine od 0.03,37 ha, i utvrđeno pravo svojine na ovom zemljištu tužilje VV sa udelom od ½, a tužilaca BB i AA sa udelima od po 1/4, nakon čega su oni u javnim knjigama upisani kao suvlasnici ovih pacela. Dok je zemljište bilo u društvenoj svojini, zahvatom delova kp. br. .../... i kp. br. .../... formiran je put od lomljenog kamena radi prilaza parceli tuženog.

Naime, tuženi GG je na osnovu ugovora o kupoprodaji od 04.11.1988. godine, postao vlasnik kp. br. .../... KO ... . Radi prilaza kp. br. .../... i priključenja na javni put, tuženi je vodio parnicu pred Opštinskim sudom u Čajetini, radi konstituisanja službenosti, protiv tužene Opštine Čajetina, kao tadašnjeg korisnika kp. br. .../... i kp. br. .../... KO ... i JP „Direkcije za uređenje i izgradnju opštine Čajetina“, okončanu pravnosnažnom presudom P 35/04 od 28.04.2004. godine kojom je u korist povlasne parcele kp. br. .../... KO ..., ustanovljena stalna službenost za prolaz pešice, putničkim i teretnim vozilima, traktorom i zapregom, putem koji se pruža preko parcele kp. br. .../... KO ..., čiji korisnik je Opština Čajetina, opisanim pravcem, koji počinje od javnog asfaltnog puta ulice u naselju Palisad, preko poslužne parcele .../... KO ..., pruža se pravcem istok-zapad pored južne međe kat. parc. .../... KO ... u dužini od 21 metara, a potom skreće pravcem jugoistok- severozapad u dužini od 19 metara, sve u širini od 3,5 metara, radi direktnog priključenja navedene povlasne parcele na javni asfaltni put u naselju Palisad i obavezana je tužena JP „Direkcija za uređenje i izgradnju opštine Čajetina“ da o svom trošku izvrši uređenje pravca ove ustanovljene službenosti, tako što će sa pravca službenosti otkloniti tri stabla bukve i na prvom delu dužine od 21 metar izvršiti posipanje i ugradnju lomljenog kamena u sloju debljine od 30cm, a na drugom delu do ulaska u povlasnu kat. parcelu u dužini od 19 metara izvršiti iskop zemlje u vidu zaseka kako bi se formirao kolovoz širine 3,5 metara. Posle pravnosnažnosti te presude, došlo je do dobrovoljnog izvršenja, i to putem identifikacije putnog pravca iz presude P 35/04 u toku 2004. godine i uređenje ustanovljene službenosti, tako što je formiran put posut lomljenim kamenom i povaljan tamponom, a pri izvođenju radova od strane JP „Direkcije za uređenje i izgradnju opštine Čajetina“, zahvaćen je deo kat. parcele br .../... KO ..., tada u društvenoj svojini. U 2004.godini formiran je put od lomljenog kamena u celoj dužini trase, od asfaltnog puta do povlasne parcele. Tuženi je od 2004. godine ovaj putni pravac koristio za prilaz kat. parceli .../... KO ... .

Da bi se put asfaltiro kao kolovoz, u skladu sa presudom, tuženi je 04.09.2015. godine podneo zahtev Savetu Mesne zajednice Zlatibor za asfaltiranje prilaznog puta. Zahtev je prihvaćen i po rešenju Opštine kao korisnika zemljišta u momentu podnošenja zahteva, angažovana je privatna firma koja je duž trase puta dovezla 09.06.2017. godine kameni tampon za asfaltiranje trase. Kada je asfaltiranje započeto u junu 2017. godine,na radnju dovoženja kamene drobine, reagovao je tužilac AA tako što je zabranio izvođenje ovih radova na kp. br. .../... KO ..., pa je ovde tuženi protiv ovde tužioca podneo tužbu radi smetanja državine prava prolaza preko kat. parcele .../... KO ... i .../... KO ..., a sve radi korišćenja prolaza za dolazak do povlasne parcele broj .../... KO ... . Tužba je podneta Osnovnom sudu u Užicu i predložena privremena mera, usvojena rešenjem suda P 813/17, kojim je naloženo tuženom AA da omogući GG da tampon koji je istovaren u gomilama duž celog pravca puta opisanog u rešenju, poravna i povalja i da mu dozvoli izvođenje radova na poravnanju puta i omogući nesmetano pravo korišćenje prolaza na ovom delu puta, a radi dolaska do parcele kp. br. .../... KO ... i stambenog objekta koji se na njoj nalazi.

Po prihvaćenom nalazu veštaka geometra, službenost koja je konstituisana presudom Opštinskog suda u Čajetini P 35/04 od 28.04.2004. godine, u prirodi put, zahvata i kp. br. .../... koja je izostavljena u izreci te presude, jer je nemoguće proći do povlasne parcele tuženog, a da se ne pređe preko ove parcele. U međuvremenu je došlo do preparcelizacije. Po stanju u katastru iz 2018. godine, zbog promene oblika i površine kp. br. .../... i .../..., aktuelno službenost koja je konstituisana presudom Opštinskog suda u Čajetini P 35/04 od 28.04.2004. godine prelazi preko kp. br. .../.. KO ..., na način bliže opisan u presudi prvostepenog suda.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, odlukama nižestepenih sudova odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev da se obaveže tuženi da tužiocima preda u posed površinu 6a 49m2 katastarske parcele broj .../..., uz obrazloženje da je tuženi stekao pravo stalne službenosti prolaza postojećim putem preko ove parcele, kao i da stečeno pravo stvarne službenosti prolaza nije izgubio ni vraćanjem ove parcele tužiocima, kao pravnim sledbenicima lica kome je predmetna kat. parcela nacionalizovana.

Odredbom člana 21. stav 1. Zakona o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju, predviđeno je da se nepokretnosti vraćaju oslobođene hipotekarnih tereta koji su ustanovljeni od momenta njihovog potraživanja, a postojeće stvarne službenosti koje su konstituisane u korist i na teret nepokretnosti ne prestaju.

Drugostepeni sud je prihvatio činjenično stanje utvrđeno prvostepenom presudom, uključujući nalaz i mišljenje veštaka geometra da se službenost prolaza koji je u korist parcele tuženog kao povlasnog dobra, u jasno navedenim merama i granicama konstituisana presudom Opštinskog suda u Čajetini P 35/04 od 28.04.2004. godine, prostire ne samo kroz kp. br. .../... KO ..., koja je kao poslužno dobro navedena u presudi, već i delom kroz kp. br. .../... KO ..., tako da bez obzira što u ovoj presudi predmetna parcela nije izričito navedena kao poslužno dobro, tuženi je stekao pravo službenosti prolaza u merama i granicama postojećeg puta i kroz kp. br. .../... KO ... . Nakon donošenja presude Opštinskog suda u Čajetini P 35/04 od 28.04.2004. godine, Opština Čajetina je do tuženikove katastarske parcele .../... KO ..., formirala put za prolaz pravcem koji se prostire delom i kroz spornu kp. br. .../... KO ..., tako da je službenost prolaza preko .../... KO ..., konstituisana i faktičkim formiranjem puta, budući da je Opština Čajetina kao tadašnji korisnik ove parcele, imala pravo da u dogovoru sa ovde tuženim, koji prostiče iz činjenice da je on prihvatio ovako formirani put i faktički ga koristio, ustanovi službenost prolaza i mimo mera i granica koje su navedene u presudi, a to bi značilo ustanovljenje službenosti pravnim poslom između vlasnika povlasnog i poslužnog dobra, saglasno članu 51. ZOSPO.

Prema članu 51. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, stvarna službenost se zasniva pravnim poslom, odlukom državnog organa i održajem.

Odredbom člana 53. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, propisano je da odlukom suda ili drugog nadležnog organa stvarna službenost se zasniva kada vlasnik povlasnog dobra u celini ili delimično ne može koristiti to dobro, bez odgovarajućeg korišćenja poslužnog dobra, kao i u drugim slučajevima određenim zakonom.

Drugostepeni sud je razlozima naveo i da na strani tužilaca ne postoji pravo da na osnovu odredbe člana 37. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, zahtevaju predaju u posed ni dela kp. br. 4547/5 koji tuženi koristi za prilaz do svoje kp. br. 4547/4, a kamoli cele te parcele.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, revizija tužilaca nije osnovana u osporavanju pravilnosti primene materijalnog prava.

Tužioci su postali vlasnici kat. parcele .../... opterećene službenošću prolaza, kojom se vlasnik povlasnog dobra kp. br. .../... KO ... koristi još od 1974. godine. Pravo stalne službenosti prolaza i preko kat. parcele .../... KO ... je ustanovljeno, iako ona nije u presudi o konstituisanju službenosti navedena kao poslužno dobro, ali je delom zahvaćena formiranim putem još dok je bila u društvenoj svojini, iz čega proizlazi da su neosnovani revizijski navodi kojima se ukazuje da predmetna parcela nije izostavljena iz citirane presude usled tehničke greške, već iz razloga što je tuženi bez saglasnosti tužilaca i bez pravnog osnova zauzeo kat.parcelu .../..., a tek 2017. godine započeo uređenje prilaza kat. parceli br. .../..., kojim navodima se u suštini osporava utvrđeno činjenično stanje, što u postupku po reviziji nije dozvoljeno.

Takođe, revizijom se ponavljaju žalbeni navodi koje je već drugostepeni sud pravilno ocenio, dajući jasne, potpune i pravilne razloge, koje u svemu prihvata i revizijski sud.

Pravilna je odluka nižestepenih sudova o naknadi troškova postupka, s obzirom da je doneta saglasno odredbi člana 153, 154. i 163. ZPP i u skladu sa Tarifom o nagradama i naknadama za troškove za rad advokata, Taksenom tarifom i Zakonom o sudskim taksama.

Na osnovu izloženog, primenom člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća- sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić