Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane odluke u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. Zakona o parničnom postupku (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11, 55/14, 87/18, 18/20 i 10/23 – drugi zakon), Vrhovni sud je utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti. Takođe, drugostepeni sud nije učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 396. ZPP s obzirom da je cenio sve bitne žalbene navode tuženog kojima se osporava ocena izvedenih dokaza od strane prvostepenog suda i dao razloge za ocenu, a nema ni drugih bitnih povreda odredaba parničnog postupka koje mogu biti razlog za izjavljivanje revizije u smislu člana 407. stav 1. ZPP. Bitna povreda iz odredbe člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, na koju tuženi sadržinom revizije ukazuje nije bila predmet ocene ovog suda jer se radi o povredama koje se ne mogu smatrati revizijskim razlogom u smislu odredbe člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parnične stranke su zaključile brak ...2016. godine, u kojem je rođen mal. VV ...2016. godine. Ocenom nalaza i mišljenja nadležnog organa starateljstva, majka je svesnija roditeljskih odgovornosti, obaveza i uloge, svesna je uloge oca u odrastanju deteta, ali strepi da bi mal. dete moglo da idući linijom manjeg otpora prihvati „neobavezan način života“ koji prema njenom mišljenju njen suprug već duže vremena vodi. Ocenjeno je da je važno da roditelji uspostave kvalitetnu komunikaciju u vezi mal. deteta i da se dogovaraju oko njegovog najboljeg interesa vodeći računa o svim aspektima od značaja za uzrast u kome se mal. dete aktuelno nalazi. Mišljenje organa starateljstva je da mal. dete treba da bude povereno na samostalnu brigu i staranje majci, da bude prijavljeno na njenoj adresi, a da kontakte sa ocem održava na način bliže opisan u ovom mišljenju. Prema nalazu i mišljenju od 17.02.2023. godine u pogledu načina preuzimanja deteta, mal. VV je dete očuvanih potencijala, osetljiv, od njega se krilo da se roditelji razvode, ima zaštitnički stav prema majci i veoma joj je privržen, ali je emotivno vezan i za oca i nije u stanju do kraja i na pravi način da razume odnos između roditelja, te da je važno da otac interes deteta stavi ispred svog ne ulazeći dublje u opravdanost očevih strahovanja koja je naveo kao razlog za traženje privremene mere i da bi svaki roditelj trebalo da vodi evidenciju o datumu i vremenu preuzimanja i vraćanja deteta. Tužilja je završila srednju ... školu, zaposlena je i ostvaruje zaradu od oko 54.000,00 dinara, a povremeno ima prihode i od 20.000,00 dinara mesečno, ne poseduje nepokretnosti i živi sa detetom u iznajmljenom stanu. Mesečne potrebe mal. deteta pojedinačno utvrđene, bliže su navedene u obrazloženju nižestepenih odluka i na mesečnom nivou je neophodan iznos od 28.000,00 dinara. Tuženi je ... inženjer, nezaposlen, stanuje u porodičnoj kući sa ocem površine od oko 120 m2, a pomaže svom ocu i ima ustanovljenu obavezu izdržavanja sina iz prethodnog braka na koje je obavezan pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Pančevu u iznosu od 200 franaka mesečno. Tuženi ne učestvuje novčanim sredstvima u izdržavanju maloletnog VV, s tim što mu povremeno kupuje lekove, igračke i garderobu.

Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da je osnovan tužbeni zahtev za poveravanje deteta na samostalno vršenje roditeljskog prava majci, kao i odluka o načinu održavanja ličnih odnosa oca sa maloletnim detetom na način kako je to bliže navedeno u stavu petom izreke prvostepene presude uz obavezu tuženog da doprinosi izdržavanju maloletnog deteta, kao roditelja kome dete nije povereno iznosom od 14.000,00 dinara mesečno.

Vrhovni sud je ocenio da se revizijom tuženog neosnovano ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Odredbom člana 3. stav 1. Konvencije o pravu deteta (Zakon o ratifikaciji konvencije Ujedinjenih nacija o pravima deteta „Službeni list SFRJ“ - Međunarodni ugovori broj 15/90 i „Službeni list SRJ“ – Međunarodni ugovori broj 4/96 i 2/97), propisano je da u svim aktivnostima koje se tiču dece od primarnog značaja su interesi deteta, bez obzira na to da li ga sprovode javne ili privatne institucije za socijalnu zaštitu, sudovi, administrativni organi ili zakonodavna tela. U smislu odredbe člana 6. stav 1. Porodičnog zakona svako je dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta u svim aktivnostima koje se tiču deteta. Dužnost suda da se u sporu za zaštitu prava deteta i u sporu za vršenje, odnosno lišenje roditeljskog prava, rukovodi najboljim interesom deteta, propisana je odredbom člana 266. stav 1. istog zakona. Pre nego što donese odluku o vršenju, odnosno lišenju roditeljskog prava u smislu člana 270. tog zakona, sud je dužan da zatraži nalaz i stručno mišljenje od organa starateljstva, porodičnog savetovališta ili druge ustanove specijalizovane za posredovanje u porodičnim odnosima.

Porodični zakon u odredbi člana 67. propisuje da je roditeljsko pravo izvedeno iz dužnosti roditelja i postoji samo u meri koja je potrebna za zaštitu ličnosti, prava i interesa deteta. Sadržina roditeljskog prava koje se sastoji od dužnosti i staranju o detetu, čuvanja i podizanja, vaspitanja i obrazovanja, zastupanja i izdržavanja deteta, kao i upravljanja i raspolaganja njegovom imovinom, regulisana je odredbom člana 68. - 74. Porodičnog zakona, a suština svih dužnosti i prava roditelja je dobrobit i najbolji interes deteta, što je imperativ kojim su dužni da se rukovode.

Saglasno navedenom, najbolji interes deteta je pravni standard koji se ceni prema okolnostima svakog konkretnog slučaja, a elementi za procenu su između ostalog, uzrast i pol deteta, želje i osećanja deteta obzirom na uzrast i zrelost, potrebe deteta i to: vaspitne, zatim potrebe stanovanja, ishrane, odevanja, zdravstvene brige i drugo, kao i sposobnost roditelja da zadovolji utvrđene potrebe.

Prema odredbama članova 76. i 77. stav 3. Porodičnog zakona, roditelji roditeljsko pravo vrše zajednički i sporazumno i kada ne vode zajednički život, ako zaključe sporazum o zajedničkom vršenju roditeljskog prava kojim se pismeno saglašavaju da će roditeljska prava i dužnosti obavljati zajednički, međusobnim sporazumevanjem, koje mora biti u najboljem interesu deteta i ako sud proceni da je taj sporazum u najboljem interesu deteta. Ukoliko roditelji nisu zaključili sporazum o vršenju roditeljskog prava, kao u konkretnom slučaju ili sud proceni da njihov sporazum nije u najboljem interesu deteta, odluku o poveravanju zajedničkog deteta jednom roditelju i o načinu održavanja ličnih odnosa deteta sa drugim roditeljem, donosi sud.

Po oceni Vrhovnog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo i utvrdili najbolji interes maloletnog deteta odlučujući da majka samostalno vrši roditeljsko pravo, a da sa ocem održava redovne lične kontakte prema utvrđenom modelu predloženom u stručnom mišljenju organa starateljstva uz ocenu svih okolnosti konretnog slučaja i uz obavezu tuženog za izdržavanje mal.deteta kao roditelja kome dete nije povereno.

Procena najboljeg interesa maloletnog deteta, utvrđena na osnovu stručnog mišljenja organa starateljstva koji je ocenjen u sklopu ostalih izvedenih dokaza, ne dovodi se u sumnju navodima revizije da je dati nalaz suprotan interesu mal. deteta. Stručno mišljenje prihvaćeno od strane nižestepenih sudova, dato je na osnovu aktuelne porodične situacije i porodičnih prilika parničnih stranaka, činjenice da je majka kompetentniji roditelj i da je u odnosu na oca svesnija roditeljskih odgovornosti, da bolje prepoznaje potrebe i emocije mal. deteta u čijem je interesu da živi u sredini sa majkom, a emotivna privrženost mal. deteta majci je ocenjena sa stanovišta njegovog najboljeg interesa. Zbog navedenog, revizijski navodi kojima se osporava nalaz i mišljenje nadležnog organa starateljstva, ukazivanjem da interes mal. deteta nije pravilno utvrđen su neosnovani. Naime, polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, najbolji interes maloletnog deteta stranaka pravilno je utvrđen saglasno Porodičnom zakonu.

Neosnovani su revizijski navodi tuženog kojim se osporava pravilnost pobijane odluke o načinu održavanja ličnih odnosa sa maloletnim detetom. Naime, pobijanom odlukom je pravilnom primenom članova 6, 61, 266. stav 1. i 270. Porodičnog zakona, uređen način održavanja kontakta tuženog sa maloletnim detetom koji model omogućava održavanje i dalje razvijanje adekvatnih ličnih odnosa između mal. deteta i oca, posebno imajući u vidu uzrast, pol, zdravstveno stanje, emocionalne i razvojne potrebe mal.deteta. U konkretnom slučaju, vodeći računa upravo o dobrobiti maloletnog deteta stranaka i njegovom najboljem interesu, a na osnovu mišljenja organa starateljstva, određen je model održavanja ličnih odnosa mal.VV sa ocem koji omogućava razvijanje međusobnog bliskog i emotivnog odnosa, i istovremeno omogućava kontinuitet u bliskim emotivnim odnosima mal.deteta sa ocem i koji će obezbediti tuženom da učestvuje u čuvanju, podizanju i vaspitavanju mal. VV i da odlučuje o pitanjima koja bitno utiču na njegov život. Istovremeno, pravilno su nižestepeni sudovi ocenili da u konkretnom slučaju nije celishodno preuzimanje mal.deteta ispred Policijske uprave Grada Pančeva imajući u vidu njegov senzibilitet i potencijalni stres i rizik od destabilizacije, uz ukazivanje da je važno da otac interes deteta stavi ispred svog ne ulazeći dublje u opravdanost očevih strahovanja koja je naveo kao razlog za traženje privremene mere. Ovako određen model održavanja ličnih odnosa mal.deteta sa ocem svakako je podložan izmeni kada se za to steknu uslovi u cilju zaštite najboljeg interesa maloletnog deteta.

Suprotno revizijskim navodima, a polazeći od pravilno utvrđenih mogućnosti tuženog, kao dužnika izdržavanja i potreba mal.deteta kao poverioca izdržavanja, primenom kriterijuma za određivanje izdržavanja sadržanih u članu 160. Porodičnog zakona, i rukovodeći se njegovim najboljim interesom saglasno članovima 6. i 266. PZ, pravilno su nižestepeni sudovi ocenili da je tuženi u mogućnosti da na ime doprinosa za izdržavanje mal. deteta plaća 14.000,00 mesečno, s obzirom na njegove mogućnosti da stiče zaradu i standard kojim živi. Ovim iznosom obezbeđuje se zadovoljenje uslova za pravilan i potpuni razvoj mal.deteta, u skladu sa njegovim utvrđenim potrebama, a pri tome se ne ugrožava egzistencija tuženog kao dužnika izdržavanja, dok će preostala sredstva za izdržavanje obezbeđivati majka koja se svakodnevno brine o njemu, kako potrebnim novčanim iznosom, tako i doprinosom u vidu rada i staranja koje i inače svakodnevno ulaže u negu i podizanje mal.deteta. Suprotno revizijskim navodima, nižestepeni sudovi su prilikom određivanja visine obaveze izdržavanja imali u vidu da tuženi ima obavezu izdržavanja deteta iz prethodnog braka.

Ostalim revizijskim navodima tuženog osporava se utvrđeno činjenično stanje, što nije dozvoljen revizijski razlog u smislu člana 407. stav 2. ZPP.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković,s.r.

Za tačnost otpravka

zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković