Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez i Biserke Živanović, članova veća, u vanparničnom postupku predlagača AA iz ..., čiji je punomoćnik Ivan Spasić, advokat iz ..., protiv protivnika predlagača Operatora distributivnog sistema „EPS distribucija“ d.o.o. Beograd-Ogranak elektrodistribucija Vranje, radi donošenja rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana, odlučujući o reviziji predlagača izjavljenoj protiv rešenja Višeg suda u Vranju Gž 660/19 od 03.02.2020. godine, u sednici veća održanoj dana 31.03.2021. godine, doneo je

R E Š E NJ E

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija predlagača izjavljena protiv rešenja Višeg suda u Vranju Gž 660/19 od 03.02.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Rešenjem Višeg suda u Vranju Gž 660/19 od 03.02.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijena je, kao neosnovana, žalba predlagača i potvrđeno rešenje Osnovnog suda u Vranju R1 3/15 od 08.06.2017. godine, ispravljeno rešenjem istoga suda R1 3/15 od 02.10.2018. godine u stavu prvom izreke, kojim je odbijen, kao neosnovan, predlog predlagača za donošenje rešenja koje će zameniti ugovor o otkupu stana. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu drugom izreke prvostepenog rešenja, tako što je odbijen, kao neosnovan, zahtev predlagača za naknadu troškova postupka. Stavom trećim izreke, odbijen je, kao neosnovan, zahtev predlagača za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu, predlagač je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene matrijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijanog rešenja, u smislu člana 408. u vezi člana 420. stav 6. Zakona o parničnom postupku ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011, 49/2013-US, 74/2013- US, 55/2014, 87/2018, 18/2020, u daljem tekstu: ZPP), koji se primenjuje na osnovu člana 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija nije osnovana. 

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje. Navode u reviziji kojima se ukazuje da je u postupku učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP , Vrhovni kasacioni sud nije cenio, jer se revizija iz ovog razloga ne može izjaviti u smislu člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predlagač i protivnik predlagača su 19.12.1975. godine zaključili Ugovor o načinu korišćenja stambenih prostorija koje se nalaze kod ..., kojim su predlagaču stambene prostorije, bliže opisane u ugovoru, dodeljene na korišćenje sa članovima njegove porodice, za vreme dok je u radnom odnosu kod „Elektrodistribucije Vranje“ iz Vranja, sa obavezom predlagača da plaća stanarinu do 10-og u mesecu za prethodni mesec.

Iz Ugovora o korišćenju službenog stana od 05.12.1990. godine, kojim su regulisani odnosi predlagača i protivnika predlagača u vezi korišćenja spornog stana, proizlazi da je predmet ugovora službeni stan koji je predlagaču dat na korišćenje na neodređeno vreme, a na osnovu odluke Zbora radnika JP „Elektrodistribucija Vranje“ od 15.12.1975. godine po osnovu koje je zaključen Ugovor o načinu korišćenja stambenih prostorija od 19.12.1975. godine.

Ugovor o korišćenju stana iz 1990. godine je Aneksima od 20.08.1992. godine, od 01.09.1993. godine, od 26.06.1998. godine od 16.10.2001. godine, od 27.09.2004. godine i od 23.03.2005. godine menjan u pogledu visine naknade stanarine.

Protivnik predlagača je predlagaču uputio dopis od 08.08.2012. godine kojim ga je obavestio da su se stekli uslovi za otkaz ugovora o zakupu službenog stana od 05.12.1990. godine, s obzirom da je predlagaču rešenjem od 05.07.2012. godine prestao radni odnos sa danom 13.07.2012. godine i pozvao ga da dođe u službene prostorije protivnika predlagača radi postizanja sporazuma o predaji stana. Na ovaj dopis predlagač se izjasnio dopisom od 17.08.2012. godine da nisu ispunjeni ugovorni zakonski uslovi za otkaz ugovora o zakupu stana, te da nema ni uslova za postizanje bilo kakvog sporazuma ni o otkazu ugovora, ni o ispraženju i o predaji predmetnog stana.

Predlagač je protivniku predlagača 26.09.2012. godine podeo zahtev za otkup predmetnog stana u smislu člana 16. Zakona o stanovanju, a protivnik predlagača je 29.01.2014. godine uputio ovde predlagaču „otkaz ugovora o zakupu stana“ iz kog proizlazi da se otkazuje ugovor o korišćenju službenog stana od 05.12.1990. godine zaključen na neodređeno vreme u smislu člana 9. Zakona o stanovanju i 597. ZOO, sa otkaznim rokom od 90 dana.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenom odredbi Uredbe o rešavanju stambenih potreba izabranih, postavljenih i zaposlenih lica u državnim organima i organizacijama, organima i organizacijama teritorijalne autonomije, lokalne samouprave, javnim službama i drugim organizacijama čiji je osnivač Republika Srbija ocenili da predlog za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana nije osnovan. Prema datim razlozima, članovima 44. do 52. Uredbe regulisano je da su ugovori kojima se službeni stanovi daju na korišćenje, zapravo ugovori na određeno vreme u vezi vršenja određenih poslova, zadataka, službenih dužnosti i funkcija. U konkretnom slučaju, predlagaču je sporni službeni stan dodeljen na korišćenje za vreme dok traje njegov radni odnos kod protivnika predlagača, koji mu je prestao rešenjem od 05.07.2012. godine zbog ostvarivanja uslova za starosnu penziju, pa su prestali razlozi zbog kojih mu je sporni stan dodeljen na korišćenje. Da li konkretni stan ima karakter službenog ili ne, zavisi od namene stana, a u konkretnom slučaju se radi o službenom stanu izgrađenom u krugu trafostanice, kako bi ga koristila lica koja rade na održavanju te trafostanice. Iz ugovora i aneksa ugovora zaključenih između stranaka proizlazi da sporni stan ima karakter službenog stana i njegovu namenu ne može promeniti činjenica da predlagač nije lice koje je radilo na održavanju trafostanice.

Neosnovano se navodima revizije osporava pravilna primena materijalnog prava.

U vreme zaključenja Ugovora o načinu korišćenja stambenih prostorija od 19.12.1975. godine, po kom je predlagaču dodeljen sporni stan na korišćenje, primenjivao se Zakon o stambenim odnosima ("Službeni glasnik SRS", br. 29/73). Član 1. tog Zakona je predviđao da se njime utvrđuju prava i obaveze građana u korišćenju stana. Prema članu 2. tog Zakona građanin koji se uselio u stan u društvenoj svojini na osnovu ugovora o korišćenju stana, stiče pravo da taj stan trajno koristi, radi zadovoljavanja ličnih i porodičnih stambenih potreba pod uslovima utvrđenim ovim zakonom, kao i da saglasno posebnom zakonu učestvuje u upravljanju stambenim zgradama (stanarsko pravo). Građanin koji se uselio u stan u svojini građana na osnovu ugovora o zakupu stana stiče pravo da taj stan koristi pod uslovima utvrđenim ovim zakonom i ugovorom o zakupu stana. Članom 7. istog Zakona predviđeno je da se odredbe ovog zakona ne primenjuju na stanove za službene potrebe i na stanove u društvenoj svojini koji se na osnovu posebnih propisa izdaju u zakup. Stanovima za službene potrebe smatraju se oni stanovi čije je korišćenje vezano za vršenje određene službene dužnosti i funkcije, a kao takvi utvrđeni su samoupravnim opštim aktom davaoca stana na korišćenje tih stanova. Lica koja koriste stanove iz stava 1. ovog člana stiču u korišćenju tih stanova samo prava utvrđena opštim aktom davaoca stana na korišćenje na tim stanovima i prava iz ugovora o zakupu.

Status službenih stanova na kojima se ne može sticati stanarsko pravo nije izmenjen ni članom 7. Zakona o stambenim odnosima („Službeni glasnik SRS“ broj 9/85 ...11/88), a prema članu 10. Zakona o stambenim odnosima ("Službeni glasnik SRS" br. 12/90, 47/90, 55/90, "Službeni glasnik RS", br. 3/90,7/90), važećeg u vreme zaključenja Ugovora o korišćenju službenog stana od 05.12.1990. godine, stanovima za službene potrebe smatraju se stanovi čije je korišćenje uslovljeno vršenjem određenog posla, odnosno službene dužnosti dok taj posao, odnosno dužnost traje.

U konkretnom slučaju, iz sadržine Ugovora po osnovu kojih predlagač koristi sporni stan nesumnjivo proizlazi da je predlagaču dat na korišćenje službeni stan, na kom se u smislu citiranih zakonskih odredbi nije moglo steći stanarsko pravo.

Iz odredbi Ugovora o načinu korišćenja stambenih prostorija od 19.12.1975. godine proizlazi da je predlagač pravo da koristi sporni službeni stan stekao po osnovu radnog odnosa i za vreme dok je kod protivnika predlagača u radnom odnosu. Iako je u Ugovoru o korišćenju službenog stana od 05.12.1990. godine navedeno da je predlagaču stan dat na korišćenje na neodređeno vreme, to, suprotno navodima revizije, ne znači da je predlagač stupanjem na snagu Zakona o stanovanju („Službeni glasnik Republike Srbije“, br. 50/92…99/11) stekao pravo zakupa na stanu na neodređeno vreme sa pravom na otkup stana, jer je prema odrebama Zakona o stambenim odnosima, važećim u vreme zaključenja Ugovora o korišćenju službenog stana od 05.12.1990. godine, korišćenje stanova za službene potrebe, kakav je u konkretnom slučaju, uslovljeno vršenjem određenog posla, odnosno službene dužnosti dok taj posao, odnosno dužnost traje, a što proizlazi i iz ugovora iz 1975. godine kao akta poslodavca o dodeli stana predlagaču na korišćenje.

Kako se uslov za sticanje stanarskog prava iz Zakona o stambenim odnosima, važećih u vreme zaključenja ugovora po osnovu kojih predlagač koristi sporni stan, vezuje za trajno korišćenje stana, koje se pri tom nije moglo steći na službenim stanovima, proizlazi da predlagač nije stekao stanarsko pravo na spornom stanu.

Protivnik predlagača nije izvršio prenamenu stana, već se još uvek radi o službenom stanu, a predlagač nema zaključen ugovor o zakupu stana, pa stupanjem na snagu Zakona o stanovanju („Službeni glasnik Republike Srbije“, br. 50/92…99/11), koji je bio na snazi i primenjivao se u momentu kada je predlagač pokrenuo postupak za otkup stana, nije nastavio sa korišćenjem stana u svojstvu zakupca stana u društvenoj svojini na neodređeno vreme, sa pravom na otkup stana, u smislu čl. 7. i 39. Zakona o stanovanju. Članom 16. stav 1. tog Zakona predviđeno je da su nosilac prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini i vlasnik stana u državnoj svojini dužni da nosiocu stanarskog prava odnosno zakupcu koji je to svojstvo stekao do dana stupanja na snagu tog zakona na njegov zahtev u pismenoj formi omoguće otkup stana koji koristi pod uslovima propisanim zakonom. Iz navedene zakonske odredbe proizlazi da je pravo na otkup stana utvrđeno u korist nosioca stanarskog prava odnosno zakupca stana. Kako u konkretnom slučaju predlagač nije imao ni jedno od ova dva svojstva to proizlazi da on nema zakonske uslove za otkup stana.

Ocenom o neosnovanosti podnetog predloga ne povređuje se pravo na dom predlagača u smislu člana 8. stav 1. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, kojim je predviđeno pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života, ali pitanje prava na dom može biti predmet ocene u eventualnom postupku za iseljenje predlagača iz spornog stana.

Iz navedenih razloga, primenom člana 414, u vezi člana 420. stav 6. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić