U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Jelene Borovac i Branka Stanića, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ..., BB iz sela …, Opština ... i VV iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Tomislav Zdravković, advokat u ..., protiv tuženih GG i DD, oboje iz …, čiji su zajednički punomoćnici od revizije Dušanka Kostadinović, Ana Ćorić i Tamara Delić, advokati u ..., radi poništaja ugovora o doživotnom izdržavanju, odlučujući o reviziji tuženih izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu broj Gž 4462/17 od 12.03.2018. godine, u sednici veća održanoj 11.09.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu broj Gž 4462/17 od 12.03.2018. godine tako što se odbija žalba tužilaca i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Brusu broj P 148/17 od 19.09.2017. godine.

OBAVEZUJU SE tužioci da tuženima na ime troškova parničnog postupka isplate iznos od 255.900,00 dinara dinara, u roku od 15 dana.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Brusu broj P 148/17 od 19.09.2017. godine je odbijen tužbeni zahtev tužilaca kojim su tražili da se utvrdi da je ništav ugovor o doživotnom izdržavanju koji je zaključen između sada pokojnog ĐĐ, bivšeg iz ..., kao primaoca izdržavanja i tuženih GG i DD, kao davalaca izdržavanja, koji je overen pred pravno dejstvo, te da se zaostavština sada pokojnog ĐĐ ima raspraviti po zakonu, a što su tuženi dužni da priznaju. Obavezani su tužioci da tuženima isplate na ime troškova parničnog postupka iznos od 234.400,00 dinara,u roku od 15 dana.

Apelacioni sud u Kragujevcu je presudom broj Gž 4462/17 od 12.03.2018. godine preinačio prvostepenu presudu pa je utvrdio da je delimično ništav ugovor o doživotnom izdržavanju koji je zaključen između sada pokojnog ĐĐ bivšeg iz ... kao primaoca izdržavanja i tuženih GG i DD kao davaoca izdržavanja, overen pred davalac izdržavanja obavezao da kao naknadu za primljeno izdržavanje prenese u svojinu ½ kp.br. .../... KO … i u tom delu ugovor o doživotnom izdržavanju ne proizvodi pravno dejstvo, te se sada zaostavština sada pokojnog ĐĐ ima raspraviti po zakonu, dok u ostalom delu ugovor o doživotnom izdržavanju proizvodi pravno dejstvo. Drugim stavom izreke je obavezao tužene da tužiocima na ime troškova parničnog postupka isplate iznos od 69.500,00 dinara, u roku od 15 dana.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude tuženi su izjavili blagovremenu reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Tužioci su dali odgovor na reviziju u kome su postavili zahtev za naknadu troškova sastava odgovora.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/2011 i 55/2014), pa je ocenio da je revizija tuženih dozvoljena i osnovana.

U postupku pred nižestepenim sudovima nije učinjena bitna povreda parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Iz utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da su tužioci pravni sledbenici sada pokojnog ĐĐ, bivšeg iz … . Pokojni ĐĐ je sa tuženima zaključio ugovor o doživotnom izdržavanju 08.05.2007. godine koji je overen pred Opštinskim sudom u Brusu pod brojem Ov R3 56/2007. Ugovorom je predviđeno da će primalac izdržavanja davaocima izdržavanja kao naknadu za primljeno izdržavanje preneti u svojinu kp. br. .../... KO Kruševac u kvoti od ½ i kp. ... KO … . Tuženi su ugovor o doživotnom izdržavanju izvršavali, a nakon smrti ĐĐ ga sahranili o svom trošku i snosili troškove podušja. Utvrđeno je da je pokojni ĐĐ od svog oca pokojnog EE na poklon dobio katastarsku parcelu broj ... KO ... u ¾ dela, dok je ¼ dela na poklon dobio njegov brat ŽŽ, o čemu je zaključen ugovor o poklonu overen pred Opštinskim sudom u Brusu pod brojem Ov .../... od 16.12.1965. godine i ugovor o poklonu overen pred Opštinskim sudom u Brusu pod brojem Ov .../... od 18.09.1966. godine.

Presudom na osnovu priznanja Opštinskog suda u Kruševcu broj P 2667/03 od 17.08.1983. godine je usvojen tužbeni zahtev tužioca ĐĐ (pravnog prethodnika tužilaca) i utvrđeno je da je on vlasnik u ½ dela zgrade izgrađene od slabog materijala u površini od 86 m2 i da je nosilac trajnog korišćenja na kp. .../... u površini od 2,86 ari koja se nalazi u KO ..., a što je tuženi ZZ obavezan da tužiocu prizna pravo svojine na navedenoj nepkretnosti i da će presuda služiti kao osnov za upis vlasništva kod Službe za katastar nepokretnosti.

Između tuženih i sada pokojnog ĐĐ je bio zaključen ugovor o kupoprodaji overen kod Opštinskog suda u Kruševcu pod brojem Ov .../... od 27.09.2014. godine čiji je predmet bio katastarska parcela broj .../... KO ..., ali je taj ugovor poništen presudom Opštinskog suda u Kruševcu broj P 3771/04 od 14.12.2006. godine iz razloga što je predmet ugovora o kupoprodaji bio deo katastarske parcele …./.... sa stambenom zgradom za koju je tokom postupka utvrđeno da ne postoji, a da predmet kupoprodajnog ugovora ne može biti samo parcela, obzirom da se radilo o gradskom građevinskom zemljištu.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev tužilaca, pa je utvrdio da ugovor o doživotnom izdržavanju nije ništav, a kao razlog je naveo da Zakon o planiranju i izgradnji ne propisuje ograničenja za prenos prava korišćenja, što proizilazi iz odredbe člana 84. tog zakona, da su ugovor iz 2004. godine (ugovor o kupoprodaji) i iz 2007. godine (ugovor o doživotnom izdržavanju) bila punovažni u momentu zaključenja, jer prenos prava korišćenja parcele .../... KO ... u tom periodu nije bio zabranjen između ugovornika, a da je presuda broj P 3771/04 od 14.12.2006. godine čiji je predmet poništaj ugovora o kupoprodaji od 27.09.2004. godine doneta iz razloga što je predmet imao kupoprodaju nepostojećeg objekta na navedenoj parceli.

Drugostepeni sud je izveo suprotan zaključak i protumačio je član 84. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“ broj 47/2003, 34/2006) na način da je raspolaganje pokojnog ĐĐ sa pravom korišćenja na katastarskoj parceli br. .../... putem ugovora o doživotnom izdržavanju protivno toj odredbi, pa je iz navedenog zaključio da je ugovor o doživotnom izdržavanju u tom delu (raspolaganje sa kp. br. .../... KO ... sa udelom od ½ dela) ništav na osnovu člana 103. ZOO jer je sačinjen suprotno prinudnim propisima. Dalje je ocenio da je u preostalom delu ugovor punovažan jer nije zahvaćen nijednim razlogom za utvrđenje ništavosti (član 105. ZOO).

Izloženo stanovište drugostepenog suda nije pravilno.

Zakonom o planiranju i izgrdnji („Službeni glasnik RS“ broj 47/2003, 34/2006) je u članu 84. u stavu 1. propisano da na neizgrađenom ostalom građevinskom zemljištu u državnoj svojini pravo korišćenja ima raniji sopstvenik, zakonski naslednik, kao i lica na koja je raniji sopstvenik preneo pravo korišćenja u skladu sa zakonom, a stavom 4. je propisano da je pravo korišćenja iz prvog stava ovoga člana u prometu.

Prema tome pokojni ĐĐ, koji je predmetno zemljište dobio od svoga oca ugovorom o poklonu iz ... godine, je mogao da raspolaže sa pravom korišćenja zaključenjem ugovora o doživotnom izdržavanju. Iz tog razloga je bez uticaja revizijski navod tuženih da se na spornoj parceli nalazi zgrada, te je bespredmetno ukazivanje da činjenično stanje od strane drugostepenog suda nije pravilno utvrđeno.

Pravilno je stoga prvostepeni sud cenio da je promet prava korišćenja bio zabranjen Zakonom o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik SRS“ broj 23/90) kao i to da promet nije dozvoljavao ni Zakon o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik SRS“ broj 44/95, 16/97), ali da je ugovor o doživotnom izdržavanju zaključen za vreme važenja Zakona o planiranju i izgradnji koji ne propisuje ograničenja za prenos prava korišćenja kao prethodna dva zakona, a što proizilazi iz odredbe člana 84. tog Zakona.

Imajući u vidu izloženo Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci na osnovu člana 416. stav 1. ZPP.

Kako je Vrhovni kasacioni sud preinačio drugostepenu presudu, to je na osnovu člana 165. stav 2. ZPP odlučio o svim troškovima postupka, pa je obavezao tužioce da tuženom nadoknade troškove u ukupnom iznosu od 255.900,00 dinara u roku od 15 dana. Troškovi postupka odnose se na troškove prvostepenog postupka u iznosu od 234.400,00 dinara i to za sastav tri odgovora na tužbe po 6.000,00 dinara i sastav obrazloženog podneska od 6.000,00 dinara (24.000,00 dinara), na ime takse za odgovore na tužbu iznos od 7.900,00 dinara i na ime zastupanja od strana advokata na devet održanih ročišta po 22.500,00 dinara (202.500,00 dinara). Za sastav revizije tužiocu pripada iznos od 12.000,00 dinara, za taksu na reviziju iznos od 3.800,00 dinara i taksu na revizijsku odluku 5.700,00 dinara. Troškovi postupka su odmereni na osnovu vrednosti spora od 5.000,00 dinara, primenom Tarife o nagradama i naknadama za rad advokata („Službeni glasnik RS“ broj 121/12), a troškovi sudske takse prema tarifnom broju 1. tačka 5, tarifnom broju 2. tačka 11. Taksene tarife Zakona o sudskim taksama („Službeni glasnik RS“ broj 28/94... 106/15). Odluka o troškovima postupka doneta je na osnovu člana 153. stav 1, 154. stav 2. i 165. stav 2. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić