U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Božidara Vujičića, predsednika veća, Vesne Subić i Jelice Bojanić Kerkez, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Srđan Aleksić, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo odbrane, koju zastupa Vojno pravobranilaštvo, Odeljenje u Nišu, radi utvrđenja diskriminacije, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 960/20 od 26.05.2020. godine, u sednici veća održanoj dana 10.02.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 960/20 od 26.05.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Pazaru P 85/16 od 21.01.2020. godine, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da je Zaključkom Vlade Republike Srbije broj 401-161/2008 od 17.01.2008. godine, kojim su dozvoljena sredstva radi isplate novčane pomoći ratnim vojnim rezervistima sa prebivalištem na teritoriji sedam nerazvijenih opština Kuršumlija, Blace, Bojnik, Lebane, Žitorađa, Doljevac i Prokuplje, povređeno načelo jednakih prava i obaveza, čime bi bila izvršena diskriminacija na osnovu mesta prebivališta tužioca, a koji nije naveden u pomenutom zaključku Vlade RS. Obavezan je tužilac da tuženoj na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 6.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 960/20 od 26.05.2020. godine, odbijena je, kao neosnovana, žalba tužioca i prvostepena presuda potvrđena. Odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 ... 18/20), pa je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Nije učinjena ni bitna povreda iz člana 374. stav 1. ZPP, jer drugostepeni sud u postupku odlučivanja o žalbi nije pogrešno primenio koju odredbu ovog zakona, a što je moglo biti od uticaja na donošenje zakonite i pravilne odluke.

Prema činjeničnom stanju na kome je zasnovana pobijana presuda, tužilac je bio na redovnom odsluženju vojnog roka u toku rata 1999. godine. Smatra da mu je Zaključkom Vlade Republike Srbije br. 401-161/2008 od 17.01.2008. godine povređeno pravo pravo na jednako postupanje po osnovu prebivališta u odnosu na vojne rezerviste obuhvaćene navedenim zaključkom.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilno odbili tužbeni zahtev, našavši da se predmetni Zaključak odnosi isključivo na vojne rezerviste, a ne i na lica koja su vojnici na služenju vojnog roka.

Odredbom člana 7. Zakona o vojsci Jugoslavije („Službeni list SRJ“ broj 43/94, 28/96, „Službeni list SCG“ broj 7/05 i 44/05) propisano je da vojsku sačinjavaju stalni i rezervni sastav, da stalni sastav vojske sačinjavaju profesionalni vojnici i vojnici na služenju vojnog roka, dok rezervni sastav vojske sačinjavaju rezervni oficiri, rezervni podoficiri, vojnici u rezervi i žene – vojni obveznici). Odredbom člana 89. istog zakoga propisano je da vojniku na služenju vojnog roka pripadaju novčana primanja koja odredi Savezni ministar za odbranu, dok je pitanje naknada putnih i drugih troškova u Vojsci regulisano odredbama člana 90. – 93. navedenog zakona, pri čemu se ove odredbe, kao i odredba člana 89. primenjuju i za vreme ratnog stanja u smislu člana 93. navedenog zakona.

Postojanje diskriminacije izvršene Sporazumom od 11.01.2008. godine i Zaključkom Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine, nastalim pre stupanja na snagu Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 22/09 - stupio na snagu 07.04.2009. godine), cenjeno je na osnovu člana 21. Ustava Republike Srbije i člana 14. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Diskriminacija je svako neopravdano pravljenje razlike između određenih lica po osnovu više kriterijuma, pa i po osnovu ličnog svojstva (u članu 21. stav 1. Ustava RS nabrojani su samo tipični slučajevi diskriminacije). Prebivalište, pored ličnog imena i državljanstva predstavlja atribut svake fizičke ličnosti, zbog čega je moguća diskriminacija lica po osnovu prebivališta ili boravišta. Zaštita od diskriminacije predstavlja pravo ličnosti zagarantovano Ustavom Republike Srbije (član 21) i Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 1. Protokola 12. uz Evropsku konvenciju), a od 07.04.2009. godine i Zakonom o zabrani diskriminacije. Lica koja ukazuju da je u odnosu na njih izvršena diskriminacija dužna su da dokažu da su nejednako tretirana u odnosu na druga lica koja su u istoj ili sličnoj situaciji, a suprotna strana – lice na čije se diskriminatorsko postupanje ukazuje, dužna je da dokaže postojanje objektivnog i opravdanog razloga za različitost u postupanju.

Iz sadržine Sporazuma od 11.01.2008. godine i Zaključka Vlade RS od 17.08.2008. godine, proizilazi da je finansijska pomoć koja je uplaćena na poseban račun sedam opština navedenih u Sporazumu, uplaćena radi isplate ratnih dnevnica ratnim vojnim rezervistima koji su učestvovali u odbrani zemlje u toku NATO bombardovanja 1999. godine. Tačno je da opštine: Kuršumlija, Lebane, Bojnik, Žitorađa, Doljevac, Prokuplje i Blace, imaju status nerazvijenih opština, ali to nužno ne znači da i svi rezervisti sa prebivalištem na teritoriji ovih opština spadaju u kategoriju socijalno ugroženih lica, niti da rezervisti sa teritorije drugih opština (van opština navedenih u Sporazumu), ne spadaju u tu kategoriju lica, jer se status socijalne ugroženosti dokazuje na zakonom predviđeni način. Ovakvim postupanjem tužena jeste izvršila diskriminaciju u odnosu na sve ostale vojne rezerviste koji imaju prebivalište na teritoriji drugih opština i koji su bili u istoj situaciji kao i rezervisti sa teritorija navedenih 7 opština, odnosno koji su učestvovali u odbrani zemlje tokom NATO bombardovanja 1999. godine i po tom osnovu ostvarili pravo na isplatu ratnih dnevnica, ali im ista nije isplaćena.

Diskriminacija predstavlja svako neopravdano, po bilo kom osnovu, pravljenje razlike ili nejednako postupanje u odnosu na neko lice ili grupu lica, ali koja se nalaze u istoj pravnoj ili činjeničnoj situaciji, što je u konkretnom slučaju izostalo, jer se tužilac nije ni nalazio u istoj situaciji kao ratni vojni rezervisti iz 7 opština Topličkog okruga, na koje se Zaključak Vlade RS odnosio i kojima ratne dnevnice do 17.01.2008. godine, odnosno do momenta donošenja Zaključka, nisu bile isplaćene. Naime, tužilac je bio na redovnom služenju vojnog roka. U toku trajanja NATO bombardovanja u periodu od 24.03.1999. godine do 18.06.1999. godine bio je angažovan kao vojnik na redovnom služenju vojnog roka. Shodno navedenom, tužilac je spadao u krug lica koja u smislu člana 2. i 3. Pravilnika o naknadi putnih i drugih troškova u Vojsci Jugoslavije („Službeni vojni list“ broj 38/93, ... 7/99) ostvaruju naknadu putnih i drugih troškova za vreme kada su izložena uvećanim troškovima van mesta službovanja, a u određenim slučajevima i u mestu službovanja. Kako iz sadržine sporazuma od 11.01.2008. godine i zaključka Vlade RS od 17.01.2008. godine proizilazi da je novčana pomoć isplaćena na posebne račune sedam opština Topličkog okruga, radi isplate radnih dnevnica vojnim rezervistima sa prebivalištem na teritoriji tih opština, to po oceni Vrhovnog kasacionog suda tužilac nije bio u istoj situaciji kao rezervisti na koja se isti odnose, jer tužilac u spornom periodu nije pripadao rezervnom sastavu Vojske, već stalnom sastavu Vojske, kao vojnik na služenju vojnog roka.

Imajući ovo u vidu, Vrhovni kasacioni sud nalazi da nižestepeni sudovi osnovano zaključuju da navedenim Zaključkom Vlade RS od 17.01.2008. godine, nije izvršena diskriminacija u pogledu isplate ratnih dnevnica u odnosu na tužioca, iako mu iste nisu plaćene, pa je i njegov tužbeni zahtev neosnovan i kao takav pravilno odbijen.

Shodno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Božidar Vujičić,s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić