U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić i Dragane Mirosavljević, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Damir Drnda, advokat iz ..., protiv tuženih BB, VV i GG, svih iz ..., kao pravnih sledbenika pokojnog DD, bivšeg iz ..., čiji je zajednički punomoćnik BB, ĐĐ iz ..., čiji je punomoćnik Gordana Nerić Mitrović, advokat iz ..., EE iz ..., čiji je punomoćnik Stevan Protić, advokat iz ..., ŽŽ iz ..., kao pravnog sledebnika pokojne ZZ, bišve iz ... i II iz ..., radi utvrđenja, odlučujući o revizijama tuženih ĐĐ i EE izjavljenih protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 1224/20 od 20.02.2020. godine, u sednici održanoj 23.03.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJAJU SE, kao neosnovane revizije tuženih ĐĐ i EE izjavljene protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 1224/20 od 20.02.2020. godine, ispravljene rešenjem istog suda Gž 1224/20 od 03.06.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Drugog osnovnog suda u Beogradu P 3471/15 od 15.01.2019. godine, ispravljene rešenjem istog suda P 3471/15 od 11.09.2019. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojen zahtev i utvrđeno da je tužilja po osnovu sticanja u bračnoj zajednici sa pokojnim JJ, suvlasnik 29/400 idealnih delova kuće u ulici ... br. .., na kp.br. .. i .. upisane u ZKUL .. KO Beograd 6, što su dužni da priznaju i trpe tuženi EE, kao zemljišno knjižni suvlasnik, ŽŽ kao pravni sledbenik zemljišno knjižnog suvlasnika pokojne ZZ i II, kao zemljišno knjižni suvlasnik, a tuženi BB, VV, GG i ĐĐ, kao pravni sledbenici iza pokojnog zemljišno knjižnog suvlasnika JJ, kao i da se tužilja na osnovu ove presude uknjiži u zemljišne i druge javne knjige kao suvlasnik na 29/400 idealnih delova predmetne nepokretnosti na teret dela koji se vodi na pokojnog JJ, bivšeg iz ... . Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev za razliku između traženog suvlasničkog udela od 1/8 (50/400) na predmetnoj nepokretnosti i dosuđenog suvlasničkog udela od 29/400 idealnih delova. Stavom trećim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 1224/20 do 20.02.2020. godine, ispravljene rešenjem istog suda Gž 1224/20 od 03.06.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijene su, kao neosnovane žalbe tuženih ĐĐ i EE i potvrđena prvostepena presuda u stavu prvom izreke. Stavom drugim izreke, delimično je usvojena žalba tužilje i prvostepena presuda preinačena u stavu drugom izreke, tako što je utvrđeno da je tužilja po osnovu sticanja u bračnoj zajednici sa pokojnim JJ suvlasnik na 16/400 idealnih delova kuće u ... ul. ..., sagrađene na kp.br. .. i kp.br. .. upisane u ZKUL .. KO ..., što su tuženi EE, kao zemljišno knjižni suvlasnik, ŽŽ kao pravni sledbenik zemljišno knjižnog suvlasnika pokojne ZZ i tužena II kao zemljišno knjižni suvlasnik, a tužene BB, VV, GG i ĐĐ, kao pravne sledbenice zemljišno knjižnog suvlasnika pokojnog JJ dužni da priznaju i da trpe da se tužilja na osnovu ove presude uknjiži u zemljišne i druge javne knjige kao suvlanik na 16/400 idealnih delova opisane nepokretnosti, na teret dela koji se vodi na pokojnog JJ bivšeg iz ..., dok je u preostalom delu od 5/400 idealnih delova vlasništva na predmetnoj nepokretnosti drugi stav izreke prvostepene presude potvrđen, a tužiljina žalba odbijena, kao neosnovana. Stavom trećim izreke, odbačene su, kao nedozvoljene žalbe tuženih ĐĐ i II izjavljene protiv drugog stava izreke prvostepene presude. Stavom četvrtim izreke, preinačena je prvostepena presuda i obavezani tuženi da tužilji na ime troškova prvostepenog postupka solidarno isplate 838.300,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od nastupanja izvršnosti do isplate. Stavom petim izreke, obavezani su tuženi da tužilji na ime troškova drugostepenog postupka isplate 33.000,00 dinara. Stavom šestim izreke, odbijeni su, kao neosnovani zahtevi tuženih ĐĐ i EE za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi ĐĐ i EE su blagovremeno izjavili revizije, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku na osnovu člana 408. Zakona o parničnog postupka – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20), i utvrdio da su revizije neosnovane.

U sprovedenom postupku nije počinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Neosnovano se revizijama ukazuje na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP učinjenu pred drugostepenim sudom, jer pobijanom odlukom drugostepeni sud je detaljno i pravilno obrazložio sa kojih razloga su neosnovani žalbeni navodi.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, brak tužilje i JJ, u kome nije bilo dece, trajao je od zaključenja ...1965. godine do smrti supruga ...2000. godine. U postupku raspravljanja njegove zaostavštine tužilja je rešenjem od 05.03.2002. godine upućena da u parnici protiv ostalih zakonskih naslednika ostavioca dokazuje svoj doprinos u sticanju zajedničke imovine, predmetne porodične stambene zgrade u ..., u ul. ..., sagrađene na kp.br. .. i kp.br. .., upisane u ZKUL .. KO ... . Tužiljin suprug JJ i njegov 17 godina mlađi brat, tuženi EE nasledili su staru porodičnu kuću od dve sobe sa verandom, zidanu delom od čvrstog materijala, delom od naboja i letnju kuhinju, koje su bile sagrađene na navedenim katastarskim parcelama. S obzirom da nisu imali novca za zidanje novog stambenog objekta, čija je izgradnja odobrena rešenjem SRS – SO Čukarica od 31.01.1996. godine, sa KK zaključili su ugovor o ortakluku, na kome su potpisi overeni od strane Drugog opštinskog suda u Beogradu 18.02.1966. godine. Tim ugovorom dogovorena je gradnja porodične stambene zgrade prema rešenju od 31.01.1966. godine, strukture P+1, i da će ista biti podeljena po vertikali, tako da levu polovinu dobije KK, a desnu braća ... sa po ¼ idealnog dela. JJ i EE su u ortakluku uložili pravo korišćenja parcela, glavni projekat, odobrenje za izgradnju, iznos od 3.000.000,00 tadašnjih dinara i materijal dobijen rušenjem postojeće stare kuće, koji zbog stepena propalosti nije bio upotrebljiv. Obaveza KK je bila da objekat izgradi saglasno projektnoj dokumentaciji i odobrenju za gradnju, da o svom trošku pribavi materijal i plati radnike, da obezbedi tehnički prijem i upotrebnu dozvolu i da desnu polovinu kuće preda JJ i EE.

U vreme zaključenja ugovora o ortakluku i tokom gradnje predmetne nepokretnosti tužilja je sa JJ već bila u braku, oboje su bili zaposleni, ona kao daktilograf u „...banci“, a on u „... industrija“ ..., dok je tuženi EE bio na odsluženju vojnog roka, koji je u to vreme trajao 18 meseci. U cilju obezbeđenja sredstava za gradnju tužilja je od svog poslodavca 05.01.1967. godine dobila kredit u visini od 20.000,00 dinara, sa 3% kamate godišnje, sa rokom otplate od deset godina, koji rok otplate je počinjao da teče do dana njegovog iskorišćenja, a najkasnije od 01.02.1967. godine. U cilju izvršenja obaveza preuzetih ugovorom o ortakluku, pored iznosa navedenog kredita, JJ, koji se starao i o finansijama svog znatno mlađeg brata, tuženog EE, njihovom zajedničkom ortaku KK je u više navrata tokom 1966. godine predao ukupan iznos od 10.000,00 dinara, koji iznos je dobijen i delom od prodaje dela kp.br. .., .. i .. KO ... dana 06.06.1964. godine, koje nepokretnosti su pripadale majci JJ i tuženog EE, koja je preminula 1965. godine i tuženom EE.

JJ iz prethodnog braka ima sina, sada pokojnog DD, rođenog 1951. godine, čiji su pravni sledbenici tužene BB, VV i GG i ćerku tuženu ĐĐ, koja je rođena 1958. godine. Obaveza izdržavanja prema sinu trajala je od 1961. godine zaključno sa 1975. godinom, a prema ćerki poslednja obaveza plaćanja izdržavanja utvrđena je poravnanjem zaključenim pred Drugim opštinskim sudom u Beogradu 07.01.1975. godine.

U cilju utvrđenja građevinske vrednosti predmetnog objekta izveden je dokaz veštačenjem od strane sudskog veštaka građevinske struke, prema kom nalazu i mišljenju vrednost parcele u ukupnoj građevinskoj vrednosti spornog dela predmetne nepokretnosti učestvuje sa 18,27%, odnosno za svakog brata po 9,14%, koji iznos predstavlja posebnu imovinu tužiljinog supruga JJ. U cilju utvrđivanja doprinosa supružnika u gradnji predmetne nepokretnosti izveden je dokaz veštačenjem od strane sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke, koji je svoj nalaz i mišljenje dao u dve varijante. Prema prvoj varijanti, doprinos supružnika je identitčan, zatim, imajući u vidu prihode tužilje (zarada, penzija, staranje o domaćinstvu i suprugu koji je oboleo, kredit odobren od poslodavca u iznosu od 20.000,00 dinara i kredite uzete od Štedno-kreditne zadruge samostalnih zanatlija 05.03.1976. godine i 09.09.1976. godine u visini od 30.000,00 dinara i 5.000,00 dinara) i JJ (zarade, penzija, imovina od prodaje kuće u ulici ... u ... 09.07.1975. godine za iznos od 1.000.000,00 dinara, posebna imovina u vidu ¼ idealnog dela parcele) sledi da je doprinos tužilje sticanjem imovine tokom zajednice života sa JJ 45% (45/100 idealnih delova), a njegov doprinos 55% (55/100 idealnih delova). Prema drugoj varijanti nalaz i mišljenje je dato imajući u vidu doprinos tužilje samo za period od zaključenja braka 01.08.1965. godine do izdavanja upotrebne dozvole za predmetnu nepokretnost 05.03.1968. godine, i u tom slučaju doprinos tužilje bi bio 29%, odnosno 29% od ¼ vrednosti objekta (29/400 idealnih delova).

Prvostepenom presudom delimično je usvojen zahtev tužilje, tako što je utvrđeno da je tužilja suvlasnik sa 29/400 idealnih delova na predmetnoj nepokretnosti, jer je prvostepeni sud smatrao da se doprinos tužilje u sticanju predmetne nepokretnosti ima ceniti samo za period od zaključenja braka do izdavanja upotrebne dozvole za predmetnu nepokretnost, a da za period nakon okončanja gradnje predmetne nepokretnosti 1968. godine, da tužilja nije dostavila dokaze o eventualnim svojim investicionim ulaganjima učinjenim iza smrti svog supruga, na koji način bi uvećala vrednost predmetne nepokretnosti, primenom člana 170. stav 2, člana 171. stav 1. i člana 180. stav 5. Porodičnog zakona.

Pobijanom presudom pravilno je primenjeno materijalno pravo iz člana 171. i 180. Porodičnog zakona određivanje suvlasničkog udela tužilje u zajednički stečenoj imovini tokom trajanja bračne zajednice sa JJ u visini od još 16/400 idealnih delova (ukupno 45/400 idealnih delova) i to na delu koji se vodi na pokojnog supruga tužilje JJ.

Imovina koju su supružnici stekli radom u toku trajanja zajednice života u braku predstavlja njihovu zajedničku imovinu, kako je to pripisano članom 171. stav 1. Porodičnog zakona. Imajući u vidu da tužilja i njen suprug JJ svoje imovinske odnose nisu uredili bračnim ugovorom, da je brak tužilje i JJ trajao od zaključenja braka ...1965. godine do smrti supruga ...2000. godine, da predmetna nepokretnost predstavlja imovinu koju su supružnici stekli radom u toku trajanja zajednice života u braku, da je doprinos tužilje, kada se ima u vidu ceo period trajanja zajednice života u braku sa JJ 45/100 idealnih delova, pri čemu je visina njenog doprinosa utvrđena imajući u vidu njenu zaradu, kredite koje je podizala radi izgradnje predmetne nepoketnosti, ostvarenu penziju i staranje o kući i obolelom suprugu, a da u doprinos tužilje nije uračunata vrednost parcela, na kojima je izgrađena predmetna nepokretnost, to je pravilno drugostepeni sud utvrdio pravo tužilje sa još 16/400 (ukupno 45/400) idealnog dela na predmetnoj nepokretnosti, sa kojih razloga se revizijom neosnovano ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Stoga su neosnovani navodi revizije tužene ĐĐ da je doprinos tužilje u sticanju predmetne nepokretnosti trebalo ceniti samo za period od zaključenja braka do izdavanja upotrebne dozole, jer predmet deobe nisu stvari već imovina. Naime, zajednička imovina nije isto što i suvlasnička imovina. Kada je reč o suvlasničkoj imovini, onda se zna kolika kvota od nje pripada jednom koliko drugom titularu prava, a kada se radi o zajedničkoj imovini, titulari prava su oba bračna druga na celoj imovini, kako je to pravilno zaključio drugostepeni sud. U konkretnom slučaju predmetna nepokretnost predstavlja imovinu koju su tužilja i njen suprug stekli radom u toku trajanje zajednice života u braku, koja je izgrađena na parcelama, koje su posebna imovina njenog supruga, pa je s tim u vezi pravilno drugostepeni sud utvrdio da tužilja na predmetnoj nepokretnosti ima stvarno pravo (suvlasništvo) srazmerno svom doprinosu radom.

Neosnovani su navodi revizije tuženog EE da zbog usmerenosti tužiljinog potraživanja samo na udeo njenog supruga JJ, da nije pasivno legitimisan. Ovi navodi su cenjeni od strane drugostepenog suda, te s tim u vezi drugostepeni sud je pravilno zaključio da je tuženi EE pasivno legitimisan, s obzirom da su sva tužena lica, odnosno njihovi pravni sledbenici, upisani kao suvlasnici sa idealnim delovima na predmetnoj nepokretnosti, i da su, shodno članu 210. ZPP, jedinstveni suparničari i da su svi morali da budu obuhvaćeni tužbom. Osim toga, tuženi EE je tokom postupka osporio postavljeni zahtev tužilje.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija
Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić