Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 4756/21 od 02.12.2021. godine, odbijena je, kao neosnovana, žalba tužioca i potvrđena presuda Višeg suda u Pančevu P 214/19 od 15.06.2021. godine u stavu drugom, trećem i četvrtom izreke. Odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, reviziju je blagovremeno izjavio tužilac, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...18/20, u daljem tekstu: ZPP), i našao je da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tuženi se bavi poljoprivredom još od 2008. godine i učestvovao je u javnom nadmetanju – licitacijama koje je sprovodila Opština Alibunar za izdavanje državne zemlje u zakup, na kojim katastarskim parcelama je obavljao svoju delatnost. U agroekonomskoj 2015/2016. godini nadležni organ Opštine Alibunar nije doneo godišnji program zaštite uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini do 31.03.2015. godine, što je bio dužan da učini, usled čega je Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede odbilo da ovoj jedinici lokalne samouprave da saglasnost za donošenje odluke o raspisivanju javnog oglasa za davanje u zakup poljoprivrednog zemljišta. Iz navedenih razloga Vlada Republike Srbije je dana 11.03.2016. godine, donela zaključak kojim je preporučila nadležnim organima jedinica lokalnih samouprava da razmotre mogućnost da poljoprivrednicima koji bez pravnog osnova koriste poljoprivredno zemljište u državnoj svojini, izuzetno u agroekonomskoj 2015/2016. godini, prijave nadležnom organu jedinice lokalne samouprave ukupnu površinu poljoprivrednog zemljišta koju koriste do 01.05.2016. godine i istovremeno plate naknadu za korišćenje tog zemljišta, kao i da se naknada plati po osnovu vansudskih poravnanja u iznosu prosečne cene zakupa na teritoriji Republike Srbije, odnosno AP Vojvodine, ako se zemljište nalazi na teritoriji ove pokrajine. Tuženi je bez pravnog osnova u agroekonomskoj 2015/2016. godini bio u državini zemljišta u državnoj svojini u ukupnoj površini od 362,2270 ha (katastarske parcele upisane u listu nepokretnosti broj .. KO ... i broj .. KO ... i broj .. KO ...). Poljočuvari poljočuvarske službe „Univerzal“ Alibunar su dana 18.03.2016. godine vršili redovan obilazak poljoprivrednog zemljišta na području katastarske opštine Vladimirovac, te su prilikom redovnog obilaska terena zatekli tuženog kako na parceli .. površine 86,5824 ha seje i valja slačicu, te je tom prilikom tuženi priznao i potpisao bez primedbi zapisnik u kome je navedeno utvrđeno stanje o njegovom radu na toj parceli. Geometri iz geodetske agencije „Geovizija“ koju je angažovala Opština Alibunar su izvršili merenje parcele i merenjem je ustanovljeno da je tuženi obradio tu parcelu površine od 86,5824 ha.

Tuženi, znajući za Zaključak Vlade Republike Srbije od 12.04.2016. godine, poljočuvarskoj službi JKP „Univerzal“ Alibunar je prijavio parcele koje obrađuje, a koje su u državnom vlasništvu, te je prijavio da koristi katastarske parcele, a nakon izvršenog merenja ukupna površina tih parcela iznosi 282,1771 ha. U pogledu zaključka Vlade RS, Opština Alibunar nije postupala sve do 19.08.2016. godine, kada je donet Zakučak da naknada za korišćenje poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini bez pravnog osnova nakon 07.01.2016. godine iznosi 831,45 evra po hektaru. Potom je opštinsko veće Opštine Alibunar na sednici 09.11.2016. godine donelo odluku kojom je usvojilo Zaključak Vlade RS od 11.03.2016. godine iz koje odluke proističe da cena zakupa na teritoriji AP Vojvodine iznosi 191,40 evra po jednom ha, pa je Opštinsko veće opštine Alibunar 08.12.2016. godine poništilo odluku o usvajanju Zaključka Vlade RS od 11.03.2016. godine. Tužilac je ponudio tuženom, kao i ostalim poljoprivrednicima koji su prijavili korišćenje poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini, isplatu naknade za korišćenje 362,2270 ha koja je i površina utvrđena u inspekcijskom nadzoru 12.07.2016. godine, a zapisnik je tuženi potpisao bez primedbi, u iznosu od 831,45 evra po hektaru, što ukupno iznosi 301.173,63 evra, ali je tuženi odbio zaključenje tog poravnanja zbog visoke zakupnine.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo, kada su ocenili da je tuženi postupao u skladu sa načelom savesnosti i poštenja, te shodno Zaključku Vlade RS od 11.03.2016. godine blagovremeno prijavio korišćenje katastrskih parcela u svojini tužioca u površini od 276,0964 ha za agroekonomsku 2015/2016. godinu i da je dužan tužiocu platiti zakupninu u visini prosečne cene zakupa na teritoriji AP Vojvodina koja je iznosila 191,40 evra po jednom hektaru, dok za korišćenje katastarske parcele .. KO ... od 86,1324 ha koju je koristio neizvršivši prijavu zauzeća nadležnim organima jedinice lokalne samouprave, čime je zanemario zakonske norme i ponašanje dobrog domaćina, dužan je tužiocu platiti naknadu 831,45 evra po hektaru u skladu sa odredbom člana 62. stav 5. Zakona o poljoprivrednom zemljištu, što sve ukupno iznosi 124.459,28 evra sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom od dana podnošenja tužbe do isplate, dok je za veće traženje do iznosa zakupnine od 301.173,63 evra u dinarskoj protivvrednosti sa zakonskom zateznom kamatom tužbeni zahtev odbijen.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo, kada su delimično usvojili tužbeni zahtev i obavezali tuženog da plati tužiocu iznos od 124.459,28 evra , a preko dosuđenog iznosa tužbeni zahtev tužioca odbili.

Odredbom člana 12. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da u zasnivanju obligacionih odnosa i ostvarivanju prava i obaveza iz tih odnosa strane su dužne da se pridržavaju načela savesnosti i poštenja.

Odlučne činjenice u ovom sporu su da za korišćenje predmetnih nepokretnosti nije zaključen ugovor o zakupu sa tuženim, a da se tuženi nalazio u posedu nepokretnosti i da ih je koristio za poljoprivrednu proizvodnju. Zbog navedenog, izvor spornog obligaciono-pravnog odnosa je sticanje bez osnova, jer je tuženi koristio zemljište u državnoj svojini, bez zaključenog ugovora o zakupu, kao pravnog osnova za korišćenje zemljišta. Zbog navedenog je i po oceni Vrhovnog kasacionog suda za korišćenje parcela za koje je tuženi blagovremeno prijavio korišćenje, a koje su u državnoj svojini u površini od 276,0964 ha za agroekonomsku 2015/2016. godinu dužan je da plati naknadu u visini prosečne cene zakupa na teritoriji AP Vojvodina, koja je iznosila 191,40 evra po jednom hektaru, dok za korišćenje katastarske parcele .. KO ... od 86,1324 ha, koju je koristio neizvršivši prijavu zauzeća nadležnim organima jedinice lokalne samouprave, čime je zanemario zakonske norme i ponašanje dobrog domaćina, dužan je tužiocu platiti naknadu od 831,45 evra po hektaru u skladu sa odredbom člana 62. stav 5. Zakona o poljoprivrednom zemljištu, što sve ukupno iznosi 124.459,28 evra sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom od dana podnošenja tužbe do isplate.

Nasuprot navodima revizije tužioca, ovaj sud prihvata zaključke nižestepenih sudova da je tuženi dobrovoljno i blagovremeno prijavio površinu zemljišta u državnoj svojini koju koristi bez pravnog osnova, kako bi postupio po Zaključku Vlade RS od 11.03.2016. godine, odnosno u cilju plaćanja naknade, i to u visini prosečne cene zakupa na teritoriji AP Vojvodine, u iznosu od 191,40 evra po ha, i da mu to nije bilo omogućeno od strane nadležnih organa tužioca i organa lokalne samouprave ( Zaključak Vlade RS je od strane opštinskih organa Alibunar usvojen tek novembra 2016. godine, a ubrzo stavljen van snage i to po proteku agroekonomske godine, zbog čega Ministarstvo poljoprivrede u tom trenutku nije ni prihvatilo odluku), pa nema osnova da se tuženi obaveže na plaćanje na osnovu odredbe člana 62.stav 5. Zakona o poljoprivrednom zemljištu. Činjenica da tuženi nije istovremeno sa podnošenjem prijave platio naknadu za korišćenje zemljišta koje koristi bez pravnog osnova, nije od uticaja na drugačiju odluku o tužbenom zahtevu, jer je Zaključkom Vlade RS preporučeno da se ova naknada plaća po osnovu vansudskih poravnanja koja su trebala biti zaključena istovremeno sa podnošenjem prijave, koje poravnanje tužilac tuženom nije prilikom podnošenja prijave aprila 2016. godine ponudio, što se ne može staviti u krivicu tuženog.

Pravilna je i odluka o troškovima postupka, jer je doneta pravilnom primenom člana 153. stav 1. i člana 154. Zakona o parničnom postupku, imajući u vidu njegov ishod.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić