Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju. Troškove odgovora je tražio i opredelio.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11...87/18), i utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudom nije došlo ni do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba Zakona o parničnom postupku, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. Zakona o parničnom postupku, na koju se revizijom tuženog neosnovano ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predmetne kat.parcele su gradsko građevinsko zemljište, u isključivom vlasništvu tužioca i nalaze se u naseljenom mestu .... Prema Planu generalne regulacije naseljenog mesta ... namenjene su u celosti za javnu površinu – Ul. ..., koja povezuje delove naseljenog mesta ..., pa su ušle u sastav te ulice i koriste se kao javna i saobraćajna površina. Opremljene su vodnom (vodovod i kanalizacija), elektroenergetskom, telekomunikacionom i gasnom infrastrukturom, dok je saobraćajna površina izrađena od asfaltnog zastora, tako da predmetne parcele koristi neograničen broj lica za javni saobraćaj. Tužilac, niti njegov pravni prethodnik, nisu učestvovali u komunalnom opremanju predmetnih parcela, pošto je pre tužioca, predmetne parcele koristio njegov otac kao poljoprivredno zemljište koje je tužilac, nakon smrti svog oca (februar 2007.godine) nastavio da obrađuje tako što je sejao kukuruz i imao zasađen voćnjak. Postupak eksproprijacije predmetnih parcela nije sproveden. Tržišna vrednost predmetnih parcela, na dan presuđenja iznosi 62 evra/m2, odnosno 7.288,75 dinara po m2, što znači da je njihova ukupna tržišna vrednost 22.208.843,19 dinara.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su, pravilnom primenom materijalnog prava, obavezali tuženog da tužiocu isplati naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije, propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1.), kao i da pravo svojine može oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz uslov da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.).

Iz navedene Ustavne odredbe proizlazi da dozvoljeno oduzimanje prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je učinjeno u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona; da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Odredbom člana 9. stav 1. Zakona o građevinskom zemljištu (''Službeni glasnik RS'' br. 44/95...46/98), propisano je da se građevinsko zemljište privodi nameni izgradnjom objekata, odnosno izvođenjem drugih radova u skladu sa propisima o planiranju i uređenju prostora. Članom 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11...105/2014), propisano je da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su, kao takve, određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulica, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i slično). Dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, shodno odredbi člana 7. istog člana Zakona, izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine, na čijoj teritoriji se nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo auto puta ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova javnih površina, koji su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju sporno zemljište u vlasništvu tužioca (parcele br. .../..., .../... i .../...), prema urbanističkom planu predstavlja deo postojeće ulice ... u naseljenom mestu ... i namenjeno je u celosti za javnu površinu, pa se na taj način i koristi. To znači da je izvršena tzv. faktička eksproprijacija do koje dolazi u situaciji kada se na zemljištu u privatnoj svojini grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji, odnosno njegovom izuzimanju iz poseda, što je ovde slučaj.

Kako je predmetno zemljište privedeno nameni u skladu sa planskim aktom, pa je postalo javna svojina, tužilac, kao vlasnik tog zemljišta ne može trpeti štetne posledice činjenice da nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade. Stoga su pravilno nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev i obavezali tuženog da tužiocu isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta, koju su utvrdili prema tržišnoj vrednosti predmetnih parcela, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom od dana presuđenja, shodno odredbi člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Neosnovani su navodi revizije tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, zasnovani na tvrdnji da tuženi ni jednom svojom radnjom nije deposedirao tužioca. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju iz poseda), pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi – ulicu, a isto je za takvu namenu predviđeno i odgovarajućim planskim aktom. Visina naknade određena je prema proceni poreskog organa, a pravo tužioca na naknadu za faktički oduzetu nepokretnost ne zastareva.

O troškovima postupka je odlučeno pravilnom primenom odredbe člana 153. i 154. Zakona o parničnom postupku.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu prvom izreke doneo u smislu odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Tužiocu troškovi za odgovor na reviziju nisu bili potrebni, u smislu odredbe člana 154. Zakona o parničnom postupku, pa je Vrhovni kasacioni sud odluku kao u stavu drugom izreke, doneo u smislu odredbe člana 165. stav 1. istog Zakona.

Predsednik veća - sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić