U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: dr Dragiše B. Slijepčevića, predsednika veća, dr Ilije Zindovića i Tatjane Matković Stefanović, članova veća, u parnici tužilje – protivtužene AA iz ..., čiji je punomoćnik Branko Unjić, advokat iz ..., protiv tuženog – protivtužioca BB iz ..., čiji je punomoćnik Duško Zeljković, advokat iz ..., radi iseljenja po tužbi i utvrđenja po protivtužbi, odlučujući o reviziji tužilje - protivtužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1127/21 od 25.10.2021. godine, na sednici održanoj 27.10.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana revizija tužilje – protivtužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1127/21 od 25.10.2021. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Kruševcu P 1256/18 od 13.10.2020. godine, usvojen je tužbeni zahtev tužilje – protivtužene, pa je obavezan tuženi – protivtužilac da se iseli iz potkrovlja kuće koja se nalazi u ..., u ulici ... br. .., na kat.parceli br. .. sa svim stvarima, dok je protivtužbeni zahtev tuženog – protivtužioca kojim je tražio da se utvrdi da je vlasnik prvog sprata kuće izgrađene na kat.parceli br. .. K.O. ... što je tužilja dužna da prizna i trpi, odbijen, i obavezan je tuženi – protivtužilac da tužilji – protivtuženoj na ime troškova postupka isplati iznos od 149.300,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti presude do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1127/21 od 25.10.2021. godine, u stavu prvom, ukinuta je presuda Osnovnog suda u Kruševcu P 1256/18 od 13.10.2020. godine i presuđeno je tako što je odbijen tužbeni zahtev tužilje – protivtužene kojim je tražila da se obaveže tuženi - protivtužilac da se iseli iz potkrovlja kuće koja se nalazi u ..., u ulici ... br. .., na kat. parceli br. .., sa svim stvarima koje je uneo u potkrovlje i sa kat. parcele br. .., sve K.O. ... i usvojen protivtužbeni zahtev, pa je utvrđeno da je tuženi – protivtužilac vlasnik potkrovlja kuće PK-površine osnove 68 m2, izgrađene na kat. parceli br. .. K.O. ..., što je tužilja – protivtužena dužna da prizna i trpi i obavezana je tužilja – protivtužena da tuženom – protivtužiocu na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 171.980,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja - protivtužena je blagovremeno izjavila reviziju, zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, zbog bitnih povreda postupka iz člana 374. stav 1. ZPP i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Odlučujući o reviziji na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijiski sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku nisu učinjene ni druge bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. i 2. ZPP, zbog kojih se revizija može izjaviti.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom u postupku pred prvostepenim sudom i nakon održane rasprave pred drugostepenim sudom, tužilja je po osnovu ugovora o kupoprodaji od 04.12.2003. godine postala vlasnik katastarske parcele br. .. K.O. ..., prizemne nelegalizovane kuće površine 40 m2 i nelegalizovanog pomoćnog objekta površine 15 m2, gde je živela u zajednici sa svojom roditeljima do njihove smrti. Ugovorom o poklonu od 09.10.2009. godine, tužilja je ocu parničnih stranaka, sada pok. VV poklonila neizgrađeni jugoistočni deo parcele br. .. KO ..., u kvoti od 1/3. Otac parničnih stranaka, kao naručilac radova, zaključio je sa „Dunđer Kruševac“ doo, kao izvođačem, Ugovor o izvođenju radova od 22.08.2010. godine, radi izgradnje predmetnog objekta na parceli br. .. KO ... . Po osnovu Ugovora o dodeli jednokratne i bespovratne pomoći u građevinskom materijalu za potrebe izbegličkih porodica za dogradnju i adaptaciju objekata od 23.12.2010. godine, ocu parničnih stranaka dodeljena je bespovratna pomoć u građevinskom materijalu čija je vrednost 305.940,22 dinara. Tuženi je takođe učestvovao u izgradnji predmetne kuće tako što je svojim sredstvima finansirao uvođenje elektroinstalacije, instalacije za grejanje, kanalizaciju, ugradnju podnih površina na spratu i prizemlju, ugradnju grejnih instalacija i spoljnu izolaciju na kući, a deo radova je izveo samostalno. Iz iskaza parničnih stranaka i saslušanih svedoka, utvrđeno je da je između tuženog i oca parničnih stranaka postojao dogovor o zajedničkoj gradnji predmetnog objekta.

Nakon dobijanja rešenja o građevinskoj dozvoli i dobijanja bespovratne pomoći, između tužilje i njenog oca zaključen je Ugovor o poklonu od 04.07.2011. godine, po kome je otac parničnih stranaka poklonio tužilji 1/3 kat. parcele br. .. KO ... i sa istim udelom predmetni objekat, po osnovu kog ugovora se tužilja upisala kao nosilac prava svojine. Tužilja se u prizemlje predmetnog objekata uselila 2014. godine, dok tuženi koristi potkrovlje kuće (prvi sprat) od 2012. godine.

Veštačenjem putem veštaka građevinske struke, utvrđeno je da je sporni objekat u Listu nepokretnosti broj .. KO ... evidentiran kao porodična stambena zgrada koja zauzima 68 m2 zemljišta parcele broj .. KO ... . Predmetni objekat se sastoji od prizemlja površine 57,31 m2 i potkrovlja površine 59,50 m2. Ukupna površina stambenog objekta iznosi 116,81 m2. Tuženi tokom postupka i u protivtužbi potkrovlje kuće označava kao prvi sprat, ali među strankama je nesporno da je porodična kuća iz dva nivoa, prizemlja i potkrovlja, odnosno sprata, kako ga označava tuženi – protivtužilac. Veštačenjem je utvrđeno da je učešće tuženog u izgradnji objekta 35%, dok je učešće tužilje 65%.

Na temelju ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je stanovišta da tuženi nije stekao stvarno pravo, kao ni pravo na stanovanje na predmetnom objektu, zbog čega je dužan da se iseli iz predmetne kuće, iako je nesporno učestvovao u njenoj izgradnji. Prvostepeni sud smatra da nije došlo do usmenog sporazuma između parničnih stranka sa njihovim pravnim prethodnikom o zajedničkoj gradnji predmetnog objekta tako da spratni deo objekta pripadne tuženom.

Prema stanovištu drugostepenog suda, tuženi je učestvovao u izgradnji objekta u skladu sa usmenim dogovorom sa ocem parničnih stranaka koji je započeo izgradnju objekata i na čije ime je izdata građevinska dozvola. Objekat je izgrađen od materijala koji je otac parničnih stranaka dobio za potrebe izbegličkih porodica i sredstvima tuženog u vidu novca i vlastitog rada. Tuženi nije znao da je zemljište na kome se gradi objekat u vlasništvu tužilje, dok je tužilja znala za ulaganje oca i tuženog u zajedničku gradnju objekta i tome se nije protivila. Tuženi se 2012. godine nakon završetka objekta uselio u potkrovlje predmetne kuće, dok se tužilja uselila u prizemlje kuće 2014. godine. Stoga drugostepeni sud s pozivom na odredbe člana 195. stav 1. Porodičnog zakona usvaja protivtužbeni, a odbija tužbeni zahtev.

Revizijom se osporava izneto stanovište drugostepenog suda. Revident smatra da je drugostepeni sud prekoračio tužbeni zahtev s obzirom da je tuženi tražio da se utvrdi da je on vlasnik prvog sprata kuće – odnosno potkrovlja površine 68 m2, što je suprotno nalazu i mišljenju veštaka građevinske struke prema kome je bruto površina potkrova 51,91 m2. Iz činjeničnog stanja ne proizlazi da je postoja usmeni dogovor da tuženom pripadne prvi sprat kuće, na šta ukazuje i činjenica da prilikom raspravljana zaostavštine pokojnog oca stranaka, tuženi nije isticao svoja vlasnička prava na predmetnom objektu.

Revizija nije osnovana.

Odredbom člana 21. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa („Sl. list SFRJ“ br. 6/80 i 36/90, „Sl. list SRJ“ br. 29/96 i „Sl. glasnik RS“, br. 115/2005) propisano je da se po samom zakonu pravo svojine stiče stvaranjem nove stvari, spajanjem, mešanjem, građenjem na tuđem zemljištu, odvajanjem plodova, održajem, sticanjem svojine od nevlasnika, okupacijom i u drugim slučajevima određenim zakonom, dok je odredbom člana 22. propisano da lice koje od svog materijala svojim radom izradi novu stvar stiče pravo svojine na tu stvar (stav 1), da pravo svojine na novu stvar pripada vlasniku od čijeg je materijala tu stvar, na osnovu pravnog posla, izradilo drugo lice (stav 2) i ako je neko od tuđeg materijala svojim radom izradio novu stvar, ona pripada njemu ako je savestan i ako je vrednost rada veća od vrednosti materijala, a ako su vrednosti jednake - nastaje susvojina (stav 3).

Opšti je princip imovinskog prava sadržan u citiranim odredbama da se pravo svojine stiče stvaranjem nove stvari odnosno da lice, odnosno lica, koja svojim materijalom i svojim radom, a sa time se može izjednačiti i svojim sredstvima, izrade novu stvar, stiču pravo svojine na tu stvar. U konkretnom slučaju utvrđeno je da je između oca parničnih stranaka i tuženog postojao usmeni dogovor o zajedničkoj izgradnji objekta na parceli u vlasništvu tužilje, za potrebe tužilje i tuženog. Tužilja se kao vlasnik parcele nije protivila gradnji. Predmetni usmeni ugovor o zajedničkoj gradnji kuće predstavlja valjan pravni osnov za sticanje prava svojine jer iz njegove sadržine, odnosno volje ugovornih strana, proizlazi da su se ugovarači dogovorili da zajedničkim sredstvima i radom sagrade porodičnu stambenu zgradu tako što bi tužilji pripalo prizemlje, a tuženom potkrovlje kuće, a volja stranaka kao ugovarača je izvršena u celini. Kako se tužilja uknjižila na celoj nepokretnosti po osnovu Ugovor o poklonu od 04.07.2011. godine, suprotno usmenom ugovoru, to tuženi osnovano potražuju utvrđenje prava vlasništva na delu predmetnog objekta, što u konkretnom slučaju čini potkrovlje (prvi sprat) kuće.

Drugostepeni sud se pogrešno pozvao na odredbu člana 195. stav 1. Porodičnog zakona jer se u konkretnom slučaju ne radi o sticanju prava svojine u porodičnoj zajednici, ali je to bez uticaja na pravilnost drugostepene odluke. Iz utvrđenog činjeničnog stanja nesumnjivo proizlazi da je tuženi sporno potkrovlje kuće stekao teretnim putem, odnosno izgradnjom iz sopstvenih sredstava pa je osnov sticanja prava svojine tuženog građenje – stvaranje nove stvari, u skladu sa odredbama člana 21. i 22. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Ne stoje revizijski navodi da je drugostepeni sud prekoračio tužbeni zahtev, tako što je dosudio tuženom veću površinu od one koju je utvrdio veštak. Tuženi traži utvrđenje prava svojine na realnom (spratnom) delu objekta, a protivtužbeni zahtev je postavio u skladu sa evidencijom predmetnog objekta u katastru nepokretnosti u kome je predmetna kuća upisana u površini osnove 68 m2, izgrađene na kat. parceli br. .. KO ... .

Navodi u reviziji kojima se ukazuje da tuženi nije isticao svoja svojinska prava u ostavinskom postupku vođenim iza oca parničnih stranaka nisu od uticaja na drugačije presuđenje jer pravo na utvrđenje prava svojine ne zastareva.

Sa napred navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija
drDragiša B. Slijepčević, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić