U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tuženi je sa Opštom zemljoradničkom zadrugom „Progres“ Žabalj dana 11.01.2016. godine zaključio vansudsko poravnanje kojim je konstatovano da između ugovornih strana teče izvršni postupak pred Osnovnim sudom u Novom Sadu Iv 3081/2013, da tuženi kao poverilac ima prema zadruzi kao dužniku potraživanje u ukupnom novčanom iznosu od 8.846.515,24 dinara, da je pored tuženog, kao poverioca u navedenom izvršnom postupku određeno izvršenje protiv istog dužnika radi naplate novčanog potraživanja u korist i drugih izvršnih poverilaca (koji su pojedinačno označeni u poravnanju) te da se izvršenje svih poverilaca sprovodi upisom zabeležbe, procenom vrednosti nepokretnosti i javnom prodajom nepokretnosti upisanih u list nepokretnosti broj .. KO ... i to kp br .., .., .., .. i .. sve u vlasništvu dužnika sa 1/1 dela. Tuženi kao poverilac se obavezao da izmiri sve dospele, a neplaćene obaveze dužnika prema izvršnim poveriocima u navedenom izvršnom postupku koji su pojedinačno označeni u članu 2. poravnanja, uz uračunavanje potraživanja koje i sam ima prema dužniku u istom izvršnom postupku i obavezu dužnika da po izvršenim ispunjenjima, umesto isplate, a zamenom ispunjenja preda u svojinu nepokretnosti koje su bliže opisane u članu 4. poravnanja. Naime, ugovorne strane su saglasno ugovorile zamenu ispunjenja obaveze na taj način što se dužnik obavezuje da umesto isplate poveriočevog potraživanja i obaveze prema poveriocu na ime subrogacije poverioca u prava svih lica koja će nastupiti isplatom svih iznosa iz člana 2. poravnanja, prenese u svojinu sa svim teretima kp br .., .. i .. upisane u list nepokretnosti broj .. KO ..., s tim da se prenos svojine smatra prenosom uz naknadu od 40.721.923,24 dinara, koja čini ukupno isplaćeni iznos izvršnim poveriocima, kao trećim licima iz člana 2. poravnanja i iznos koji predstavlja potraživanje koje poverilac ima prema dužniku. Dužnik se obavezao da preda u posed opisane nepokretnosti potpisivanjem poravnanja, a u članu 6. data je clausula intabulandi. U članu 3. predmetnog poravnanja poverilac se obavezao da će dužniku kao dokaz o izvršenim obavezama predati zaključke o zaključenju izvršnog postupka Iv 3081/2013 za poverioce koji su navedeni u poravnanju ili drugi dokaz ili ispravu kojom se na nesumnjiv način može utvrditi da je obaveza izvršena, a potraživanje prestalo. Navedeno vansudsko poravnanje je overeno kod javnog beležnika. Kao jedan od poverilaca u navedenom izvršnom postupku označen je i „Sojaprotein“ AD Bečej, a u članu 7. je konstatovano postojanje tereta – založnog prava u korist „Sojaprotein“ AD Bečej na osnovu založne izjave broj Ov 303/98 na parceli broj .. KO ... . Rešenjem RGZ SKN dozvoljen je upis prava svojine na navedenim parcelama (.., .. i .. KO ...) u korist ovde tuženog sa 1/1 udela na osnovu predmetnog vansudskog poravnanja. Na osnovu rešenja Osnovnog suda u Novom Sadu Iv 3081/2013 od 17.07.2017. godine, tužilac je stupio na mesto izvršnog poverioca „Sojaprotein“ AD Bečej protiv izvršnog dužnika Opšta poljoprivredna zadruga „Progres“ Žabalj, na osnovu ustupanja potraživanja. Rešenjem RGZ SKN Žabalj od 04.09.2018. godine dozvoljeno je brisanje založnog prava u korist „Sojaprotein“ AD za iznos od 200.000,00 dinara na kp br .., na zahtev ovde tuženog na osnovu brisovne dozvole iz razloga što je dug u navedenom iznosu izmiren. Od dana zaključenja vansudskog poravnanja do dana obavljenog veštačenja u ovoj parnici tužiocu, a ni prethodnom poveriocu „Sojaprotein“ AD Bečej nije isplaćeno potraživanje koje je navedeno u vansudskom poravnanju.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev zaključujući da je predmetno vansudsko poravnanje realizovano prenosom dela imovinske celine OZZ „Progres“ Žabalj na ovde tuženog, pa u smislu člana 452. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO) tuženi kao sticalac odgovara solidarno sa prethodnim imaocem za dugove koji se odnose na tu celinu i tužilac ima neposredni zahtev prema sticaocu, odnosno ovde tuženom.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, nalazeći da se u konkretnom slučaju ne radi o prenosu imovinske celine ili njenog dela u smislu člana 452. ZOO, već o preuzimanju ispunjenja iz člana 453. navedenog zakona, u kom slučaju se tuženi obavezao prema dužniku (OZZ „Progres“ Žabalj) da ispuni njegovu obavezu prema poveriocima, te on ne preuzima dug, niti pristupa dugu pa poverilac nema nikakvo pravo prema njemu. Dužnik iz izvršnog postupka OZZ „Progres“ Žabalj i pored zaključenog vansudskog poravnanja koje ima prirodu ugovora o preuzimanju ispunjenja i dalje je u obavezi prema svojim poveriocima, konkretno ovde tužiocu da ispuni obavezu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda stanovište drugostepenog suda je pravilno.

Prema članu 452. Zakona o obligacionim odnosima, lice na koje pređe na osnovu ugovora neka imovinska celina fizičkog ili pravnog lica, ili jedan deo te celine, odgovara za dugove koji se odnose na tu celinu, odnosno na njen deo, pored dotadšnjeg imaoca i solidarno s njim, ali samo do vrednosti njene aktive. Nema pravnog dejstva prema poveriocima odredba ugovora kojom bi se isključivala ili ograničavala odgovornost utvrđena u prethodnom stavu.

Prema članu 453. navedenog zakona, preuzimanje ispunjenja se vrši ugovorom između dužnika i nekog trećeg kojim se ovaj obavezuje prema dužniku da ispuni njegovu obavezu prema njegovom poveriocu. On odgovara dužniku ako blagovremeno ne ispuni obavezu poveriocu, te ovaj zatraži ispunjenje od dužnika. Ali on ne preuzima dug, niti pristupa dugu i poverilac nema nikakvo pravo prema njemu.

U konkretnom slučaju, predmetno vansudsko poravnanje je zaključeno između dužnika i tuženog kao poverioca iz istog izvršnog postupka (Iv 3081/13), kojim se tuženi obavezao da izmiri sve dospele, a neplaćene obaveze dužnika prema njegovim izvršnim poveriocima u tom izvršnom postupku. To znači da tuženi nije preuzeo dug, niti pristupio dugu, pa tužilac kao poverilac ustupljenog potraživanja (prethodnog izvršnog poverioca „Sojaprotein“ AD Bečej) u navedenom izvršnom postupku, nema pravo da traži ispunjenje obaveze iz predmetnog poravnanja. Tuženi odgovara dužniku (OZZ „Progres“ Žabalj) ako blagovremeno ne ispuni obavezu poveriocu, te ovaj zatraži ispunjenje od dužnika, što znači da je dužnik i pored zaključenog vansudskog poravnanja i dalje u obavezi prema svojim poveriocima u izvršnom postupku koji se vodi. Prema sadržini vansudskog poravnanja izvršenje je određeno upisom zabeležbe, procenom vrednosti nepokretnosti i javnom prodajom nepokretnosti izvršnog dužnika na parcelama koje su predmet i poravnanja. Prema odredbi člana 107. stav 3. Zakona o izvršenju i obezbeđenju („Službeni glasnik RS“ broj 31/11 ... 139/14) koji se primenjuje u navedenom izvršnom postupku, upisom u javnu knjigu, izvršni poverilac stiče pravo da svoje potraživanje namiri iz nepokretnosti i u slučaju da treće lice kasnije stekne na istoj nepokretnosti pravo svojine. Zato su neosnovani navodi revizije kojima se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava i institut pristupanja dugu u slučaju primanja neke imovinske celine (član 452. ZOO), jer tužilac ima položaj poverioca ustupljenog potraživanja (prethodnog izvršnog poverioca „Sojaprotein“ AD Bečej), koje se namiruje u konkretnom izvršnom postupku po pravilima navedenog Zakona o izvršenju i obezbeđenju.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić