U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jelice Bojanić Kerkez, predsednika veća, Vesne Stanković i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužioca FK „Ibar“ Mataruška Banja, čiji je punomoćnik Dragan Ivanović, advokat iz ..., protiv tuženih „Mataruška i Bogutovačka banja“ d.o.o. Mataruška Banja, čiji su punomoćnici Mihailo Zečević, advokat iz ... i Radovan Lopičić, advokat iz ... i Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Kraljevu, uz učešće umešača na strani tuženih FMO „Ekonom“ d.o.o. Ušće, čiji su punomoćnici Sonja Marušić, advokat iz ... i Mihailo Zečević, advokat iz ..., radi utvrđenja prava svojine, odlučujući o reviziji tuženog „Mataruška i Bogutovačka banja“ d.o.o. Mataruška Banja, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 936/21 od 22.11.2021. godine, u sednici veća održanoj dana 29.03.2023. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog „Mataruška i Bogutovačka banja“ d.o.o. Mataruška Banja izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 936/21 od 22.11.2021. godine.

ODBIJA SE kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Apelacioni sud u Kragujevcu je, na osnovu održane rasprave, presudom Gž 936/21 od 22.11.2021. godine, odlučujući o žalbama tuženih ukinuo presudu Osnovnog suda u Kraljevu P 928/20 od 28.12.2020. godine i presudio tako što je, stavom prvim izreke, usvojio tužbeni zahtev i utvrdio da je tužilac isključivi vlasnik nepokretnosti: kat. parc. br. .. njiva 5. klase površine 41a 83m2, kat. parc. br. .. njiva 5. klase površine 16a 58m2, kat. parc. br. .. njiva 5. klase površine 02a 10m2, kat. parc. br. .. njiva 5. klase površine 02a 32m2, kat. parc. br. .. pašnjak 5. klase površine 23a 67m2, kat. parc. br. .. šuma 5. klase površine 18a 70m2, kat. parc. br. .. ostalo veštačko stvoreno neplodno površine 07a 30m2, kat. parc. br. .. njiva 4. klase površine 26a 05m2, kat. parc. br. .. pašnjak 5. klase površine 04a 80m2 i kat. parc. br. .. pašnjak 5. klase površine 28a 67m2, sve u KO ..., te jedini i isključivi vlasnik fudbalskog terena postojećeg na katastarskim parcelama br. .., .., .. i .. sve u KO ..., kao i ograde oko istog terena, što su tuženi dužni priznati i ovo pravo tužiocu dozvoliti da upiše kod Službe za katastar nepokretnosti Kraljevo. Stavom drugim izreke, tuženi su obavezani da tužiocu solidarno nadoknade parnične troškove u iznosu od 243.100,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, prvotuženi „Mataruška i Bogutovačka banja“, d.o.o. Mataruška Banja je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi članova 383. i 387. ZPP i pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao izuzetno dozvoljenoj po članu 404. ZPP.

Tužilac je blagovremeno podneo odgovor na reviziju.

Revizija je dozvoljena na osnovu člana 403. stav 2. tačka 3. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20). Drugostepeni sud je na osnovu člana 383. stav 4. ZPP zakazao raspravu radi utvrđenja činjenica i otklanjanja bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, te na osnovu održane rasprave doneo presudu o izjavljenoj žalbi, tako što je prvostepenu presudu ukinuo i odlučio o tužbenom zahtevu. Sledom iznetog, ne postoji potreba za odlučivanje o reviziji kao izuzetno dozvoljenoj po članu 404. ZPP.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, niti je drugostepeni sud počinio povrede na koje se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je pravni sledbenik Fudbalskog kluba „Ibar“ Mataruška Banja, koji je osnovan tokom 1956. godine. Počev od 1976. godine vlasnici objekata u Mataruškoj Banji, koji su ih izdavali turistima, postigli su sporazum o izdvajanju 3% ostvarenog prometa u svrhu kupovine zemljišta i izgradnje sportskih terena za potrebe tužioca. Sredstva su prikupljana i uplaćivana na račun pravnog prethodnika prvotuženog, pravnog lica u sistemu društvene svojine, pošto tužilac svoj račun nije imao. Ovako skupljenim sredstvima kupljene su od fizičkih lica parcele broj .., .., .., .., .. i .. u KO ... . U kupoprodajnim ugovorima navođeno je da se nekretnine pribavljaju za izgradnju sportskih terena. Delovi katastarskih parcela br. .., .., .. i .. u KO ... eksproprisani su 25.11.1957. godine u korist prvotuženog. U periodu od 1976. do 1980. godine od prikupljenih novčanih sredstava, te radom članova i simpatizera tužioca započeta je izgradnja terena, drenaže i metalne ograde. Izgrađeni teren se sada nalazi na parcelama br. .., .., .., .. i .. u KO ... . Tokom 1981. – 1982. godine teren je ograđen betonskom ogradom, kao i metalnom ogradom prema publici. Na delovima katastarskih parcela .., .., .. i .. nalaze se tereni za male sportove na betonskoj podlozi, dok na parceli br. .. nema izgrađenih objekata. Prema izvodu iz lista nepokretnosti broj .. KO ..., na predmetnim parcelama nisu istaknuti sagrađeni objekti. Parcele su se do 26.06.2015. godine vodile kao društvena svojina sa upisanim pravom korišćenja prvotuženog, da bi nakon toga bila upisana javna svojina drugotužene Republike Srbije, sa pravom korišćenja prvotuženog. U toku drugostepenog postupka, dana 17.05.2021. godine umešač na strani tuženih je kupio prvotuženog kao pravno lice u toku stečajnog postupka, pa je kao kupac stekao 100% udela nad osnovnim kapitalom prvotuženog. Prema nalazu veštaka izgrađeni objekti se mogu ozakoniti, spram važećih pozitivnih propisa.

Sa polazištem na ovako utvrđene činjenice, drugostepeni sud nalazi da je tužilac stekao pravo svojine na spornim parcelama po pravnom osnovu gradnje u smislu članova 21, 24. stav 1. i 25. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Tužilac je kao udruženje građana mogao steći pravo svojine na predmetnim nepokretnostima i u smislu člana 13. Zakona o prometu zemljišta i zgrada („Službeni list SFRJ“ br. 43/65 ... 11/74), kao i u smislu članova 1. i 11. Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima („Službeni list SFRJ“, br. 6/80). Tužilac, kao aktivno sportsko udruženje je shodno odredbi člana 65. stav 4. Zakona o sportu, svojstvo pravnog lica stekao danom upisa u registar tokom 1999. godine, pa prema odredbi člana 1. važećeg Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, može imati pravo svojine na pokretnim i nepokretnim stvarima. Sredstva za kupovinu parcela i izgradnju sportskih objekata prikupljana su od meštana i trošena namenski, pa bez obzira što su ona uplaćivana na račun prvotuženog, nema sumnje da su prikupljana za potrebe tužioca, da se u organizaciji tužioca vršila gradnja, iz čega proizilazi da je on savesni graditelj. Sporne parcele neophodne su za redovno korišćenje sportskih objekata.

Izneto stanovište drugostepenog suda vezano za pravni osnov sticanja svojine, Vrhovni kasacioni sud ne može prihvatiti. Osnovano se u reviziji ističe da se na osnovu nelegalne gradnje ne može steći pravo svojine na zemljištu u javnoj svojini Republike Srbije. Sticanje svojine na zemljištu u javnoj svojini, na osnovu nelegalno sagrađenih objekata regulisano je na celovit način odredbama članova 70. i 105. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“ br. 72/2009 ... 52/2021), kojima se u svrhu uspostavljanja jedinstva nepokretnosti propisuje pravni put pred upravnim organima za utvrđivanje zemljišta za redovnu upotrebu objekata i sticanje prava svojine na tom zemljištu.

Međutim, imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje, po kome su sporne nepokretnosti stečene tokom sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka sredstvima doprinosa fizičkih lica i radom članova tužioca i sportskih aktivista, osnovanost tužbenog zahteva proizilazi iz odredbi članova 80. i 81. Zakona o udruženjima („Službeni glasnik RS“ br. 51/09 ... 44/2018).

Po ovim odredbama, nepokretnosti koje su stečene u sistemu društvene svojine, a kojima su upravljala udruženja prelaze danom stupanja na snagu tog zakona u javnu svojinu, uz pravo udruženja da u sudskom postupku dokazuju i ostvaruju svojinu po osnovu finansiranja nepokretnosti sopstvenim sredstvima ostvarenim od dobrovoljnih članarina, poklona, donacija, legata ili na drugi dozvoljen način.

Predmetne parcele su teretno stečene upravo sredstvima dobrovoljnih priloga meštana Mataruške Banje namenski utrošenih za obezbeđenje uslova za bavljenje sportom, aktuelno su u javnoj svojini drugotužene Republika Srbije, tužilac je kao udruženje građana ovom nepokretnom imovinom sve vreme faktički upravljao i koristio je za potrebe zbog kojih je udruženje osnovano, pa imajući u vidu i činjenicu da je u toku postupka stečaja nad prvotuženim njegov kapital prodat, pobijanom presudom zaštićena su imovinska prava tužioca na nepokretnostima koje su neophodne za ostvarenje cilja zbog koga je on, kao udruženje i osnovan.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u prvom stavu izreke.

Na osnovu članova 165. stav 1. i 154. ZPP, odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova revizijskog postupka, pošto odgovor na reviziju nije bio potreban za donošenje odluke ovog suda.

Predsednik veća – sudija
Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić