U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Dragane Mirosavljević i Zorana Hadžića, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ... i BB iz...,, čiji zajednički punomoćnik Željko M. Marjanović, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2708/22 od 17.11.2022. godine, u sednici veća održanoj 03.10.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2708/22 od 17.11.2022. godine, u delu u kome je odbijena žalba tuženog i potvrđena presuda Višeg suda u Novom Sadu P 414/21 od 15.09.2022. godine, u usvajajućem delu u odnosu na tužbeni zahtev AA u iznosu od 1.058.538,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana presuđenja do isplate i u odnosu na tužbeni zahtev tužioca BB u iznosu od 1.336.743,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja pa do isplate.

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2708/22 od 17.11.2022. godine i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 414/21 od 15.09.2022. godine, u preostalom usvajajućem delu i u delu odluke o troškovima postupka i u ovom delu predmet VRAĆA prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 414/21 od 15.09.2022. godine, usvojen je tužbeni zahtev i obavezan tuženi da tužiocu AA isplati 6.045.880,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja do konačne isplate, na ime naknade za eksproprisanu nepokretnost – parcelu broj .. k.o. Novi Sad, površine 891m2, upisane u List nepokretnosti .. k.o. Novi Sad 4, koja predstavlja sastavni deo ulice ... u Novom Sadu. Obavezan je tuženi da tužiocu BB isplati 5.611.608,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja do konačne isplate, na ime naknade za eksproprisanu nepokretnost – parcelu broj .. k.o. Novi Sad 4, površine 827m2, upisane u List nepokretnosti broj .. k.o. Novi Sad 4, koja predstavlja sastavni deo ulice ... u Novom Sadu. Obavezan je tuženi da u roku od 15 dana od dana pravnosnažnosti presude o svom trošku izvrši upis prava vlasništva – upis javne svojine Grada Novog Sada na eksproprisanoj nepokretnosti – parceli broj .. k.o. Novi Sad 4, površine 891m2 upisane u List nepokretnosti .. k.o. Novi Sad 4, koja predstavlja sastavni deo ulice ... u Novom Sadu. Obavezan je tuženi da u roku od 15 dana od dana pravnosnažnosti presude o svom trošku izvrši upis prava vlasništva – upis javne svojine Grada Novog Sada na eksproprisanoj nepokretnosti – parceli broj .. k.o. Novi Sad 4, površine 827m2, upisane u List nepokretnosti broj .. k.o. Novi Sad 4, koja predstavlja sastavni deo ulice ... u Novom Sadu. Obavezan je tuženi da tužiocima solidarno naknadi troškove postupka u iznosu od 337.716,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti presude do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2708/22 od 17.11.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijena je žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja, bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužioci su podneli odgovor na reviziju.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...10/23) i utvrdio da je revizija delimično osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su braća koji su predmetne parcele broj .. i .. k.o. Novi Sad IV stekli po osnovu nasleđivanja, nakon smrti njihovog oca VV, koji je preminuo 2020. godine i to po osnovu pravnosnažnog rešenja javnog beležnika UPP br. 320-2020 od 02.03.2021. godine i to tako što je AA stekao parcelu broj .. k.o. Novi Sad IV, a BB parcelu broj .. k.o. Novi Sad IV. Prilikom izgradnje puta koji ide od Sajlova do Veternika zauzet je deo predmetnih parcela, sagrađena je ulica bez saglasnosti i pitanja tužilaca i vlasnika susednih parcela. Prema Planu generalne regulacije prostora za mešovitu namenu zapadno od Subotičkog bulevara i severnog bulevara Vojvode Stepe u Novom Sadu i Planu detaljne regulacije Gradskog groblja u Novom Sadu, predmetne parcele broj .. i .. k.o. Novi Sad IV se nalaze u zoni saobraćajne površine, namenjene su za javnu saobraćajnu površinu – regulaciju ulice ... i iste će biti objedinjene sa ostalim parcelama namenjenim za ovu saobraćajnu površinu – ulicu ... . Na katastarskoj parceli broj .. krajnji severozapadni deo parcele, koji predstavlja asfaltirani kolovoz i zelenu površinu uz asfaltirani kolovoz, priveden je planskoj nameni u površini od 156m2, odnosno 17,50%, dok se preostali deo predmetne parcele u površini od 735m2 odnosno 82,50% koristi kao poljoprivredno zemljište i ta površina nije privedena urbanističkoj nameni. Na katastarskoj parceli broj .., krajnji severozapadni deo parcele, koji predstavlja asfaltirani kolovoz i zelenu površinu uz asfaltirani kolovoz, priveden je planskoj nameni u površini od 197m2 odnosno 23,10% dok se preostali deo predmetne parcele u površini od 636m2 odnosno 76,90% koristi kao poljoprivredno zemljište i ta površina nije privedena urbanističkoj nameni. Tužilac AA je preostali deo parcele broj .. k.o. Novi Sad IV, koji nije zauzet putem, dao rođaku da obrađuje jer se više ne bavi poljoprivredom. Tužiocu su se istovremeno javljali preduzimači koji zidaju zgrade zainteresovani da otkupe parcelu, ali do realizacije nije došlo. Tužilac BB je u odnosu na parcelu broj .. otkazao ranije zaključeni zakup parcele, nije se bavio poljoprivredom već je imao nameru i planirao da gradi, ali kako je veći deo parcele zauzet odustao je od toga. Prema nalazu veštaka tržišna vrednost predmetnih parcela iznosi 6.785,50 dinara/m2.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su obavezali tuženog da tužiocu AA isplati novčani iznos od 6.045.880,50 dinara i tužiocu BB iznos od 5.611.608,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom, primenom odredaba člana 58. Ustava Republike Srbije, člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini i člana 1. Protokola broj 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Po oceni nižestepenih sudova pravo tužilaca u odnosu na sporne parcele je prestalo, jer su predmetne parcele oduzete tužiocima iz poseda pretvaranjem u ulicu koju u celosti neometano koristi neograničeni broj lica, pa tužiocima pripada pravična novčana naknada za oduzeto zemljište u visini tržišne vrednosti imajući u vidu ukupnu površinu parcela, kao i zahtev da se utvrdi da je tuženi vlasnik predmetnih parcela i da mu se naloži da izvrši upis tog prava.

Po oceni Vrhovnog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo u delu kojim su tužiocima priznali pravo na isplatu iznosa u visini tržišne vrednosti parcele u površini koja je faktički privedena planiranoj nameni.

Ustav Republike Srbije, u odredbi člana 58. jemči pravo na mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona tako što propisuje da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Zakonom se može ograničiti način korišćenja imovine, a oduzimanje ili ograničenje imovine radi naplate poreza i drugih tražbina ili kazni, dozvoljeno je samo u skladu sa zakonom.

Protokolom broj 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u članu 1. garantuje se zaštita imovine tako što je propisano da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Odredbom člana 10. Zakona o javnoj svojini propisano je da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu ovog zakona, smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr.). Prema stavu 10. istog člana, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova, javnih površina koje su u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju, katastarska parcela broj .. privedena je planskoj nameni u površini od 156m2, odnosno 17,50%, a katastarska parcela broj .. je privedena planskoj nameni u površini od 197m2 odnosno 23,10% i ušla u sastav ulice ... . Predmetno zemljište je na taj način postalo u ovom delu dobro u opštoj upotrebi, u javnoj svojini tuženog u smislu citiranih zakonskih odredbi, a tužioci su u ovom delu lišeni prava svojine. Visina naknade tužiocima je pravilno priznata primenom odredbe člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i odredbe člana 58. Ustava Republike Srbije, prema tržišnoj vrednosti zemljišta koje je ušlo u sastav formiranih ulica. Zbog toga tuženi neosnovano u ovom delu ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Na osnovu odredbe člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Međutim, u odnosu na preostali deo katastarske parcele broj .. površini od 735m2 i katastarske parcele broj .. u površini od 636m2, u kom delu parcele nisu privedene nameni, materijalno pravo je pogrešno primenjeno.

Katastarske parcele broj .. k.o. Novi Sad IV, ukupne površine 891m2 i broj .. k.o. Novi Sad IV, ukupne površine 827m2, upisane su u Listu nepokretnosti kao ostalo građevinsko zemljište. Navedene katastarske parcele su delimično privedene svojoj planskoj nameni, tako da katastarska parcela broj .. u površini od 735m2, odnosno 82,50% se koristi kao poljoprivredno zemljište i u tom delu nije privedena urbanističkoj nameni, a katastarska parcela broj .. nije privedena planskoj nameni u površini od 636m2, odnosno 76,90% i koristi se kao poljoprivredno zemljište. Stoga, ove činjenice nisu dovoljne za zaključak da je zbog postojanja planskih rešenja pravo svojine tužilaca u toj meri ograničeno da vodi obavezi javne vlasti da tužiocima isplati tržišnu vrednost nepokretnosti za površinu koja nije faktički privedena planiranoj nameni.

U ponovnom postupku, prvostepeni sud će razjasniti na koji način su tužioci koristili navedene katastarske parcele do i nakon donošenja planskih akata, koji ne omogućavaju tužioce da nepokretnost drže i da se njome koriste, da li je delimično privođenje parcela planiranoj nameni ograničilo dotadašnji način korišćenja preostalog dela parcela od strane tužilaca, zbog čega trpe štetu, kao i u delu tužbenog zahteva kojim se traži da se obaveže tuženi da o svom trošku izvrši upis prava vlasništva – upis javne svojine Grada Novog Sada.

Ukinuta je i odluka o troškovima parničnog postupka, jer zavisi od ishoda spora.

Na osnovu navedenog, a saglasno članu 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković