Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11... 18/20), pa je našao da je revizija tužioca neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom, tužilac je udruženje osnovano 27.11.1997. godine radi očuvanja kulturne baštine vojvođanskih učenika i studenata mađarske nacionalnosti, oživljavanja, organizovanja i informisanja kulturno-naučnog stvaralaštva i motivisanja te ciljne grupe za učešće u izgradnji civilnog društva. Tuženi je visokoškolska ustanova, čiji je osnivač Autonomna pokrajina Vojvodina, sa akreditovanim studijskim programima osnovnih akademskih studija Prava-opšti smer i Prava-smer unutrašnjih poslova, na kojima se nastava izvodi na srpskom jeziku. Odlukom Skupštine Autonomne pokrajine Vojvodina („Službeni list APV“ broj 14 od 08.04.2015. godine) i Uputstvom o sprovođenju navedene skupštinske odluke od 24.06.2015. godine („Službeni list APV“ broj 27/15), utvrđeno je pravo kandidata da prijemni ispit za upis na visokoškolsku ustanovu čiji je osnivač Autonomna pokrajina Vojvodina polažu na jezicima nacionalnih manjina- nacionalnih zajednica, pod uslovom da je to jedan od jezika koji je u službenoj upotrebi u lokalnoj samoupravi na teritoriji ove autonomne pokrajine.

U okončanoj parnici između istih stranaka radi zaštite od diskriminacije pravnosnažnom presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 207/18 od 22.03.2018. godine utvrđeno da je Pravni fakultet u Novom Sadu odbijanjem da održi prijemni ispit za školsku 2015/2016 godinu, 2016/2017 godinu i 2017/2018 godinu na mađarskom jeziku i neodržavanjem tako organizovanog prijemnog ispita, diskriminatorski postupao prema pripadnicima mađarske nacionalne manjine koji su nameravali da upišu ili su bili kandidati za upis, te je zabranjeno ponavljanje opisane radnje diskriminacije za školsku 2018/2019 godinu i ubuduće. Pravni fakultet je obavezan da pripadnicima mađarske nacionalne manjine omogući polaganje prijemnog ispita na mađarskom jeziku.

Prema raspisanom konkursu za upis studenata u prvu godinu osnovnih akademskih studija za školsku 2018/2019 godinu, pravo učešća na konkursu su imala lica sa završenim srednjoškolskim obrazovanjem u četvorogodišnjem trajanju koja poznaju jezik na kome se izvodi nastava (srpski jezik, nivo znanja B2). Konkursom je uređeno da je prijemni ispit jedinstven test iz Ustava i prava građana i iz istorije. Prijemni ispit se polagao na srpskom jeziku i smatralo se da kandidati koji polažu prijemni ispit na srpskom jeziku poznaju jezik na kome se izvodi nastava. Pripadnik nacionalne manjine čiji je jezik u službenoj upotrebi na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodina mogao je polagati prijemni ispit na maternjem jeziku na osnovu ličnog zahteva podnetog u pisanom obliku prilikom prijave na konkurs. Određeno je da se provera poznavanja jezika na kome se izvodi nastava organizuje posle položenog prijemnog ispita, a pre utvrđivanja redosleda kandidata za upis, te da se provera vrši u formi testa i u usmenom obliku. Školske 2018/2019. godine svi kandidati su se opredelili za polaganje prijemnog ispita na srpskom jeziku.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su polazeći od odredaba člana 1. tačka a Konvencije protiv diskriminacije u obrazovanju (usvojena na jedanaestom zasedanju Opšte konferencije OUN-a za obrazovanje, nauku i kulturu 14. decembra 1960. godine, a ratifikovana od strane SFRJ 1964. godine), člana 10. stavovi 1. i 2, člana 12. i 14. okvirne Konvencije o zaštiti nacionalnih manjina Saveta Evrope iz 1995. godine, člana 7. stavovi 2, 3, 4. i člana 8. stav 1. Evropske povelje o regionalnim manjinskim jezicima, člana 7. Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima iz 1948. godine, člana 26. Međunarodnog pakta o građanskim i političkim pravima, člana 4. stavovo 1. i 2. Sporazuma zaključenog između Srbije, Crne Gore i Mađarske o zaštiti prava mađarske nacionalne manjine koja živi u Srbiji i Crnoj Gori i srpske nacionalne manjine koja živi u Republici Mađarskoj („Službeni list SCG“ broj 12/2004), članova 14. 21, 75, 79, 183. stav 2. tačka 3. i člana 194 Ustava RS, člana 3. stav 1. i člana 12. stav 1. Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina („Službeni glasnik SRJ“ br. 11/2002-97/2013), članova 4, 6, 7. i 19. Zakona o diskriminaciji, člana 97. Zakona o visokom obrazovanju, ocenili da je tužbeni zahtev tužioca neosnovan, budući da su studijski programi osnovnih akademskih studija na tuženom fakultetu akreditovani samo na srpskom jeziku, pa je poznavanje srpskog jezika nužan uslov za upis na osnovne akademske studije kod tuženog. Kako obavezi provere poznavanja srpskog jezika podležu pripadnici svih nacionalnih manjina koji se opredele da polažu prijemni ispit na nekom od jezika nacionalne manjine, te da postoji potreba da se poznaje jezik na kome se izvodi nastava na određenom fakultetu, jer se time omogućuje pohađanje nastave, nižestepeni sudovi su zaključili da u postupanju tuženog nije bilo diskriminatorskog postupanja u smislu člana 2. stav 1 tačka 1. Zakona o zabrani diskiminacije („Službeni glasnik RS“ br.22/09 sa izmenama i dopunama).

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo.

Odredbom člana 95. Zakona o visokom obrazovanju („Službeni glasnik RS“ br.88/2017...67/2019) propisano je da visokoškolska ustanova organizuje i izvodi studije na srpskom jeziku, a može ostvarivati studijski program na jeziku nacionalne manjine i stranom jeziku ukoliko je takav program odobren, odnosno akreditovan. Prema članu 97. stav 1. i 3. istog zakona na akreditovane studijske programe koje organizuje visokoškolska ustanova mogu se upisati kandidati pod uslovima i na način uređen ovim zakonom i opštim aktom samostalne visokoškolske ustanove, ako poznaje jezik na kome se izvodi nastava, a uslovi, način i postupak provere znanja uređuje se opštim aktom ustanove.

Shodno tome, Pravni fakultet u Novom Sadu u sastavu Univerziteta u Novom Sadu sa akreditovanim studijskim programima osnovnih akademskih studija Prava- opšti smer i Prava-smer unutrašnjih poslova, na kojima se nastava izvodi na srpskom jeziku, doneo je 07.05.2018. godine opšti akt - Pravilnik o polaganju prijemnih ispita i upisu kandidata na studijske programe koje realizuje pravni fakultet kojim je uredio uslove, način i postupak provere znanja jezika na kom se izvodi nastava.

Ovim Pravilnikom propisano je da se upis na prvu godinu osnovnih akademskih studija koji realizuje fakultet vrši u skladu sa Statutom univerziteta, Statutom fakulteta, studijskim programima i uslovima bliže određenim konkursom (član 2.). Članom 3. navedenog Pravilnika utvrđeno je da se u prvu godinu osnovnih akademskih studija u okviru broja utvrđenih za upis može upisati lice koje ima završeno srednje obrazovanje u trajanju od četiri godine i koje je položilo prijemni ispit (stav 1.), da se lice može upisati na studijske programe iz stava 1. ovog člana, ako poznaje jezik na kome se izvodi nastava (stav 2.), da se poznavanje jezika na kome se izvodi nastava proverava se kroz prijemni ispit (stav 3.), a smatra se da poznaju jezik na kome se izvodi nastava svi kandidati koji polože prijemni ispit na srpskom jeziku (stav 4.). Članom 7. i 8. Pravilnika uređeno je da se prijemni ispit polaže pismeno, da lica koja su pripadnici nacionalnih manjina mogu polagati prijemni ispit na jeziku nacionalne manjine, kao i da u pisanom obliku podnose zahtev za polaganje prijemnog ispita na jeziku nacionalne manjine prilikom podnošeanja prijave na konkurs, a članom 12. uređeno je da se za lica iz čl. 5. i 7. stav 7. organizuje (u formi testa i usmenom obliku) provera poznavanja jezika na kome se izvodi nastava posle položenog prijemnog ispita, a pre utvrđivanja redosleda kandidata za upis. Potrebno znanje srpskog jezika prema članu 13. istog pravilnika mora biti na nivou B2.

Iz ovoga proizilazi da su odredbe navedenog Pravilnika od 07.05.2018. godine usklađene sa Statutom fakulteta, Statutom univerziteta i članom 97. Zakona o visokom obrazovanju. Sadržina konkursa za upis 2018/2019. godinu opredeljena je u svemu u skladu sa naznačenim odredbama Pravilnika o polaganju prijemnih ispita i upisa kandidata na studijske programe koje realizuje Pravni fakultet kojim je propisano da se kandidat može upisati na studijske programe, ako poznaje jezik na kome se izvodi nastava.

Za sve kandidate koji prijemni ispit polože na srpskom jeziku, jednako važi pretpostavka poznavanja srpskog jezika i ne podležu posebnoj proveri nivoa poznavanja tog jezika, s obzirom na to da je ispoljena uspešnost u testu na srpskom jeziku iz oblasti društvenih nauka pokazatelj da kandidat poznaje jezik na kom se izvodi nastava u tuženoj visokoškolskoj ustanovi.

Provera poznavanja jezika na kome se izvodi nastava, ne predstavlja uslov polaganja prijemnog ispita na mađarskom jeziku, već se radi o uslovu upisa, nakon položenog prijemnog ispita kandidata koji se korišćenjem priznatog prava, opredelio i prijemni ispit položio na jeziku nacionalne manjine. Sledom iznetog, poznavanje srpskog jezika je zakonski uslov za upis na akreditovane studijske programe koje organizuje visokoškolska ustanova, s obzirom da su studijski programi osnovnih akademskih studija na Pravnom fakultetu u Novom Sadu akreditovani i izvode se samo na srpskom jeziku. Stoga se ne može smatrati da su pripadnici mađarske nacionalne manjine kojima je omogućeno polaganje prijemnog ispita na mađarskom jeziku diskriminisani predviđenom proverom nivoa znanja srpskog jezika što je u srazmeri sa ciljem da se poznaje jezik na kome se izvodi nastava osnovnih akademskih studija u visokoškolskoj ustanovi koji su akreditovani samo na srpskom jeziku u smislu citiranih odredbi Zakona o visokoškolskom obrazovanju. Zato su neosnovani revizijiski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Na osnovu iznetog, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijana odluka doneta uz pravilnu primenu materijalnog prava, pa je primenom člana 414. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić