U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužilje „Eurobank“ AD Beograd, čiji je punomoćnik Svetlana Anđelković Milošević, advokat iz ..., protiv tuženog AA iz ..., čiji je punomoćnik Siniša Rajić, advokat iz ..., radi duga, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 5822/18 od 18.07.2019. godine, u sednici održanoj 26.11.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE se presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 5822/18 od 18.07.2019. godine, tako što se odbija kao neosnovana žalba tuženog i potvrđuje presuda Osnovnog suda u Paraćinu P 84/17 od 19.06.2018. godine.

OBAVEZUJU SE tuženi da tužilji na ime troškova postupka po reviziji plati 27.000,00 dinara.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Paraćinu P 84/17 od 19.06.2018. godine, stavom prvim izreke, delimično je održano na snazi rešenje o izvršenju Osnovnog suda u Paraćinu Iv 2407/12 od 07.09.2012. godine u delu u kome je tuženi obavezan da tužilji na ime duga isplati 5.266.330,17 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 28.06.2012. godine do ispate i troškove izvršenja u visini od 105.131,00 dinar. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da tužilji na ime troškova postupka plati 836.979,80 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 5822/18 od 18.07.2019. godine, preinačena je prvostepena presuda, tako što je ukinuto rešenje o izvršenju Osnovnog suda u Paraćinu Iv 2407/12 od 07.09.2012. godine u delu u kome je obavezan tuženi da tužilji isplati na ime glavnog duga 5.266.330,17 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 28.06.2012. godine do isplate i za troškove izvrešnja u visini od 105.131,00 dinar i odbijen je zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tuženi da joj na ime glavnog duga plati 5.266.330,17 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 28.06.2012. godine do isplate, kao i troškove izvršnog postupka u visini od 105.131,00 dinar, i obavezana je tužilja da tuženom na ime troškova postupka plati 600.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja.

Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11, 87/18), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, stranke su 25.06.2010. godine zaključile ugovor o jemstvu, u kome je u članu 1. naveden iznos kredita koji je odobren glavnom dužniku STR Komision „Milenijum“ PR BB iz ..., dok su članom 3. i 4. ovog ugovora predviđene obaveze tuženog, kao jemca. Istog dana, tužilja je zaključila ugovor o kreditu sa glavnim dužnikom, koji je brisan iz Registra privrednih subjekta 31.12.2011. godine. Ugovorom o kreditu glavnom dužniku je odobren kredit u visini od 45.000 evra, u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu EFG banke na dan puštanja kredita, sa rokom otplate od 120 meseci, računajući od dana puštanja kredita u tečaj, uključujući i grejs period od 12 meseci, po kamatnoj stopi od 15,80% godišnje za prvih 12 rata i 21,21% godišnje za preostalih 108 rata. Navedenim kreditom refinansirana su postojeća kreditna zaduženja po prethodna tri ugovora. Za slučaj zadocnjenja, ugovorena je zatezna kamata po stopi od 36,5% godišnje. Korisnik kredita je, kao obezbeđenje i uredno izmirenje obaveze dao pet sopstvenih menica, potpisanih od strane osnivača STR Komision „Milenijum“ Paraćin – BB iz ..., a koje su kao jemci potpisali BB, VV i AA. Rate kredita nisu uredno otplaćivane, sa kojih razloga je tužilja 30.09.2011. godine kredit prenela na sumnjiva sporna i dospela potraživanja, što znači da je praktično od tog datuma celokupni dug dospeo. Nakon toga, tužilja je podnela predlog za izvršenje protiv BB, VV i AA, kao solidarnih dužnika, tražeći da se odredi izvršenje na osnovu verodostojne isprave. Osnovni sud u Paraćinu je odredio izvršenje protiv izvršnih dužnika u odvojenim izvršnim postupcima, a odlučujući o prigovoru izvršnog dužnika AA, ovde tuženog, stavio van snage rešenje o izvršenju Osnovnog suda u Paraćinu Iv 2407/12 od 07.09.2012. godine u delu kojim je određeno izvršenje i ukinuo sve sprovedene izvršne radnje, a postupak nastavio kao povodom prigovora protiv platnog naloga. U rešenju o izvršenju je naznačeno da se isti sprovodi po osnovu menice serijski broj .. od 25.06.2010. godine za iznos od 7.600.770,66 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom. Dug tuženog je manji u odnosu na iznos naveden u menici i iznosi 5.266.330,17 dinara, od kojeg glavnicu čini iznos od 4.471.762,51 dinar, redovna kamata 701.240,03 dinara i zatezna kamata 93.327,63 dinara.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je delimično održao na snazi rešenje o izvršenju od 07.09.2012. godine za iznos od 5.266.330,17 dinara, sa kamatom od 28.06.2012. godine i obavezao tuženog da isplati dug tužilji na osnovu menice koju je potpisao kao jemac platac, primenom člana 1001, 1002. i 1004. Zakona o obligacionim odnosima.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu, ukinuo rešenje o izvršenju i odbio zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tuženi da joj na ime glavnog duga plati 5.266.330,17 dinara, sa kamatom od 28.05.2012. godine do isplate, kao i troškove izvršnog postupka u visini od 105.131,00 dinar, s obzirom da je smatrao da iako se radi o solidarnim dužnicima, da ukoliko bi potvrdio prvostepenu presudu, da bi u toj situaciji oba solidarna dužnika bila obavezana pojedinačno da plate traženo potraživanje, koje potiče iz istog pravnog osnova, odnosno iz istog ugovora. Stav drugostepenog suda je da ukoliko postoji više solidarnih dužnika, da se u predlogu ili tužbi mora naznačiti njihova solidarnost, a kako su izostavljene reči, „kao solidarni dužnik“, usvajanjem zahteva tužilje stvorile bi se pojedinačne obaveze za svakog solidarnog dužnika i oni se u takvom slučaju ne bi mogli pozivati na odredbe u vezi regresiranja solidarnih dužnika jedan prema drugom. Na osnovu takvih sudskih odluka, prema stavu drugostepenog suda, tužilja bi mogla da podnese različite predloge za izvršenje i da po svakom od njih naplati potraživanje, što znači da bi tužilja u ovom slučaju mogla da naplati jedno te isto potraživanje tri puta prema svim solidarnim dužnicima. Drugostepeni sud je dalje smatrao da je jedina mogućnost da izvršni poverilac, ukoliko naplati dug od jednog dužnika, da ne podnese predlog za izvršenje na osnovu druge sudske odluke, ali je to njegova dobra volja i to se ne može prepustiti slobodnoj volji tužilje, da u konkretnom slučaju tužilja u zahtevu nije naznačila da se obavežu tuženi „kao solidarni dužnici“ da isplati traženi dug, što bi kasnije omogućilo primenu člana 414. do 424. Zakona o obligacionim odnosima u pogledu regresnih prava dužnika isplatioca.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se navodima revizije tužilje osporava pravilnost primene materijalnog prava.

Članom 414. stavom 1. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da svaki dužnik solidarne obaveze odgovara poveriocu za celu obavezu i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje od koga hoće, sve dok ne bude potpuno ispunjena, ali kad jedan dužnik ispuni obavezu, onda obaveza prestaje i svi se dužnici oslobađaju, dok je stavom 2. istog člana propisano da od više solidarnih dužnika, svaki može dugovati sa drugim rokom ispunjenja, po drugim uslovima i uopšte sa različitim odstupanjima. Članom 1004. stavom 3. istog zakona, propisano je ako se jemac obavezao kao jemac platac, odgovara poveriocu kao glavni dužnik za celu obavezu i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje bilo od glavnog dužnika, bilo od jemca ili od obojice u isto vreme (solidarno jemstvo).

Iz navedenog sledi da je jemac-platac jemac koji odgovara poveriocu kao glavni dužnik za celu obavezu i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje bilo od glavnog dužnika, bilo od jemca ili od obojice u isto vreme. To je solidarno jemstvo koje podleže opštim pravilima solidarnih obligacija. Jemstvo u principu rađa supsidijarnu obavezu na strani jemca, što znači da poverilac može zahtevati ispunjenje obaveze tek pošto je glavni dužnik ne ispuni u roku određenom u pisanom pozivu, međutim, kada je u pitanju jemac-platac, onda se napušta princip supsidijarnosti i jemac odgovara solidarno sa glavnim dužnikom. Kada se pođe od utvrđenog činjeničnog stanja, odnosno da se tuženi kao jemac-platac obavezao za celu obavezu prema tužilji, a što sledi iz ugovora zaključenog 25.06.2010. godine, to tužilja, a saglasno napred navedenim odredbama Zakona o obligacionim odnosima može zahtevati njeno ispunjenje bilo od glavnog dužnika, bilo od jemca ili obojice u isto vreme, sve dok obaveza ne bude ispunjena, a kada jedan od dužnika ispuni obavezu, ona prestaje i svi dužnici se oslobađaju, stoga, tužilja neće moći da naplati dva puta isto potraživanje po istom osnovu, ali ima pravo izbora od kog solidarnog dužnika će se naplatiti.

S obzirom na napred navedeno, kako je drugostepeni sud zbog pogrešne primene materijalnog prava pogrešno smatrao da tuženi nije u obavezi da tužilji isplati navedeno potraživanje i kako je utvrđeno da je dug tuženog 5.266.330,17 dinara, od kojeg glavnicu čini iznos od 4.471.762,51 dinar, redovna kamata 701.240,03 dinara i zatezna kamata 93.327,63 dinara, to je drugostepena odluka preinačena, tako što je odbijena, kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, sa kojih razloga je odlučeno kao u stavu prvom izreke.

S obzirom da je tužilja uspela u postupku po reviziji, to istoj saglasno članu 165. stav 2. ZPP pripadaju troškovi postupka po reviziji, sa kojih razloga je tuženi obavezan da tužilji na ime troškova po reviziji plati 27.000,00 dinara, prema važećoj Tarifi o nagradama i naknadama za rad advokata, sa kojih razloga je odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić