Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, Zorane Delibašić, Gordane Komnenić, Božidara Vujičića i Biserke Živanović, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ... i BB iz ..., koje zastupa Miodrag Milosavljević, advokat iz ..., protiv tuženih „Sberbank Srbije“ AD sa sedištem u Beogradu, koju zastupa Nebojša Radonjić, advokat iz ..., VV iz ...i PD „GG“ DOO ..., čiji je statutarni zastupnik DD iz ..., radi utvrđenja i brisanja upisa, odlučujući o reviziji tužene „Sberbanke Srbija“ AD Beograd, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž broj 2604/17 od 17.04.2018. godine, u sednici veća održanoj dana 13.07.2020. godine, doneo je

R E Š E NJ E

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužene „Sberbank Srbija“ AD sa sedištem u Beogradu izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž broj 2604/17 od 17.04.2018. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž broj 2604/17 od 17.04.2018. godine, u delu kojim je odbijena žalba tuženog „Sberbank Srbija“ AD i potvrđena presuda Osnovnog suda u Požarevcu P broj 1740/16 od 26.04.2017. godine u trećem stavu izreke alineja a) i četvrtom stavu izreke i predmet vraća drugostepenom sudu na ponovno odlučivanje o žalbi u tom delu.

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž broj 2604/17 od 17.04.2018. godine, u delu kojim je odbijena žalba tuženog „Sberbank Srbija“ AD i potvrđena presuda Osnovnog suda u Požarevu P broj 1740/16 od 26.04.2017. godine u trećem stavu izreke alineje b), v), g), d) i presuda Osnovnog suda u Požarevu P broj 1740/16 od 26.04.2017. godine, u trećem stavu izreke alineje b), v), g), d) i tužba u tom delu odbacuje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Požarevcu P broj 1740/2016 od 26.04.2017. godine, prvim stavom izreke konstatovano je povlačenje tužbe u ovoj pravnoj stvari u delu tužbenog zahteva koji se odnosi na nalog za brisanje činjenica utvrđenih stavom tri izreke ove presude u javnoj evidenciji nepokretnosti koju vodi RGZ SKN Požarevac. Drugim stavom izreke prihvaćeno je objektivno preinačenje tužbe kojim se pored već istaknutog zahteva ističe i zahtev da se utvrdi da je založna izjava drugotuženog VV ništava i da ne proizvodi pravno dejstvo. Trećim stavom izreke alinejom a), usvojen je tužbeni zahtev tužilaca prema tuženima pa je utvrđeno da je založna izjava data od drugotuženog VV overena pred Opštinskim sudom u Požarevcu pod brojem Ov 19234/2007 od 20.09.2007. godine ništava i da kao takva ne proizvodi pravno dejstvo. Alinejom b) utvrđeno je da nije pravno valjan upis od 20.09.2007. godine u G listu - podaci o teretima i ograničenjima, na osnovu navedene založne izjave, a koja glasi na način kako je to opisano u stavu trećem alineje b) izreke ožalbene presude. Alinejom v) stava 3. utvrđeno je da nije pravno valjan upis od 11.12.2012. godine u G listu – podaci o teretima i ograničenjima, a koji se odnosi na zabeležbu hipotekarne prodaje zbog neizmirenog potraživanja poverica „Volks banke“ AD Beograd po ugovoru o kreditu za kupovinu poslovnog prostora zaključenog dana 18.09.2007. godine a koja je izvršena na način kako je to opisano u ovom delu izreke presude. Alinejom g) trećeg stava utvrđeno je da nije pravno valjan upis od 20.09.2007. godine u G listu - podaci o teretima i ograničenjima koji glase na način kako je to upisano u ovom delu izreke presude. Alinejom d) stava trećeg utvrđeno je da nije pravno valjan upis od 11.12.2012. godine u G listu - podaci o teretima i ograničenjima koji glasi na način kako je to opisano u ovom delu izreke ožalbene presude. Četvrtim stavom izreke prvostepene presude obavezana je tužena „Sberbanka Srbija“ AD da tužiocima solidarno naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 147.800,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž broj 2604/17 od 17.04.2018. godine žalba tužene „Sberbanke“ AD Beograd je odbijena i prvostepena presuda je potvrđena u drugom, trećem i četvrtom stavu izreke.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu tužena „Sberbanka“ AD Beograd je blagovremeno izjavila reviziju pozivajući se na odredbe člana 404. Zakona o parničnom postuku – ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 55/14).

Odredbom člana 404. stav 1. ZPP na koji se revident poziva propisano je da se posebna revizija može izjaviti zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja se ne bi mogla pobijati revizijom, a koju je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno razmotriti pravna pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i kada je potrebno novo tumačenje prava. Prema stavu dva ove zakonske odredbe o dozvoljenosti revizije odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od 5 sudija.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom u prvostepenom postupku koji je prethodio donošenju pravnosnažne presude koja se revizijom pobija nakon stupanja na snagu Katastra nepokretnosti za KO Požarevac za porodičnu stambenu zgradu u ... u ulici ..., označena kao zgrada broj ..., vlasništvo tužene AA iz ... sa 1/1, porodičnu zgradu označenu kao broj ... i pomoćnu zgradu označenu kao broj ..., vlasništvo tužioca BB iz ... sa udelom od 1/1, postojeće na kp.br. ..., zemljište pod zgradom, objektom, zemljištvom pod delom zgrade i zemljište uz zgradu – objekat od 6,19 ari upisanih u list nepokretnosti ... KO ... uočena je greška tako da je upisano založno pravo jednostrane hipoteke na 17/612 delova i hipotekarna prodaja zbog neizmirenog potraživanja poverioca „Voks banke“ čiji je pravni sledbenik revident, a po ugovoru o kreditu za kupovinu poslovnog prostora od 18.09.2007. godine prema hipotekarnom dužniku tuženom VV iz ... i PD „GG“ DOO ..., takođe tuženom. Upis hipoteke je izvršen na osnovu založne izjave tuženog VV koja je overena pred Opštinskim sudom u Požarevcu pod broj Ov broj 19234/2007 od 20.09.2007. godine, pa je uspostavljena hipoteka na 2 stambene zgrade i pomoćne zgrade postojećih na kp.br. ... upisane u A listu ZKUL ... KO ..., označene kao ZK telo dva pod rednim brojem 1, gde je založni dužnik upisan sa 17/612 idealnih delova svojine. Usled neplaćanja obaveze za koje je hipoteka ustanovljena tužena banka je pokrenula postupak vansudskog namirenja nakon čega je u katastru upisana zabeležba hipotekarne prodaje. Tuženi VV je podneskom od 23.04.2014. godine priznao tužbeni zahtev a tuženi PD „GG“ SJ DOO ... se nije upustio u raspravljanje o tužbenom zahtevu.

Po molbi pravnog prethodnika revidenta, u zemljišnim knjigama, na osnovu založne izjave Ov broj 19234/2007 od 20.09.2007. godine dozvoljena je uknjižba založnog prava – jednostrane hipoteke u ZKUL ... KO ... na ... ZK tela u A listu pod dva, dve stambene zgrade i pomoćnoj zgradi na kp.br. ..., kućište i dvorište od 6,12 ari, vlasništvo VV iz ... sa 17/612 delova a radi obezbeđenja kredita u iznosu od 70.000 evra sa zakonskom zateznom kamatom. Uknjižba založnog prava izvršena je samo na udelu od 17/612 delova parcele a ne i na odgovarajućem udelu kp.br. ... u KO ... čiji je bio vlasnik sa određenim udelima takođe tuženi VV i za koju parcelu je takođe dao založnu izjavu, s tim što su za obe parcele založne izjave overene istog dana i pod istim brojem overe. Dana 20.09.2007. godine i 11.12.2012. godine u katastru su upisani podaci o teretima i ograničenjima kojima se uknjižuje založno pravo jedostrana hipoteka na 17/612 delova VV i PD GG SJ DOO ... – tuženih u ovom postupku na kp.br. ... za nepokrtnosti koje su označene kao zgrada broj 2 i pomoćna zgrada kao broj 3 vlasništvo tužioca BB iz ... sa celim udelom. Prvostepeni sud je utvrdio i da je tužilja AA dana 17.03.2013. godine podnela zahtev da u upravnom postupku pred RGZ SKN Požarevac izvrši ispravku greške brisanjem upisanog založnog prava jednostrane hipoteke i hipotekarne prodaje kao i u ponovljenom zahtevu 09.01.2014. godine ali da je predstavnik revidenta usmeno odgovorio da nisu u mogućnosti da izvrše brisanje hipoteke. Od strane tužilje AA službi RGZ SKN Požarevac podnet je zahtev dana 18.07.2014. godine da se ispravi greška do koje je došlo nakon stupanja na snagu katastra nepokretnosti za KO ... i to za porodičnu zgradu u ... u ulici ..., oznečanu kao broj ... porodičnu zgradu označenu kao broj ... i pomoćnu zgradu označenu kao broj ..., sve na kp.br. ... u KO ..., a na kojima je upisano založno pravo, jednostrana hipoteka na 17/612 delova i pravo hipotekarne prodaje zbog neizmirenog potraživanja poverioca ranije „Volks banke“ AD sa sedištem u Beogradu a sada revidenta po ugovoru o kreditu od 18.09.2007. godine prema hipotekarnim dužnicima.

Rešenjem SKN Požarevac od 03.03.2015. godine zahtev za ispravku greške odbijen je sa obrazloženjem da se ne radi o pogrešnom upisu založnog prava jer je založno pravo – jednostrana hipoteka bila upisana i u zemljišnoj knjizi za telo 2 dve stambene zgrade i jednoj pomoćnoj zgradi na kp.br. ... KO ... kao i da je prilikom osnivanja katastra nepokretnosti za KO ... preuzeta iz zemljišnih knjiga, a da je zabeležba hipotekarne prodaje upisana po zahtevu prvotuženog. Predmet procene radi konstituisanja hipoteke bio je samo poslovni prostor tuženog VV u prizemlju i suterenu koji je prema navodima podnosioca zahteva odgovarao idealnim udelima VV na predmetnim nepokretnostima, a navedeni lokal hipotekarnog dužnika VV prostire se na obe parcele ... i ... . Prilikom upisa, odnosno uknjižbe založnog prava jednostrane hipoteke ista je upisana samo za udeo tuženog VV od 17/612 od parcele ... u ZKUL ... KO ... a ne i u ZKUL ... KO ... na 23/214 delova, odnosno nije upisana na kp.br. ... .

Prema zaključku drugostepenog suda u vreme važenja zemljišne knjige teret založnog prava nije bio pravilno upisan isključivo na udeo na parceli koji odgovara tuženom VV, pa je kasnije, prilikom prenosa podataka u katastar iz zemljišne knjige to rezultiralo time da je teret bio upisan samo na kp.br. ... a ne i na ... i to ne samo na suvlasničkom udelu VV već i ostalih suvlasnika odnosno konkretno ovde tužilaca, koji nisu učestvovali u postupku opterećenja založnim pravom predmetne nepokretnosti.

Drugostepeni sud prihvatio je činjenično-pravni zaključak prvostepenog suda. Odredbom člana 6. Zakona o hipoteci („Službeni glasnik RS“ broj 115/05 ..... 63/2015 – Odluka Ustavnog suda 83/2015) propisano je da hipoteku na idealnom delu nepokretne stvari u susvojini vlasnik idealnog dela zasniva bez saglasnosti ostalih suvlasnika, osim ako se hipoteka zasniva na idealnom delu objekta u izgradnji kada je potrebna saglasnost svih suvlasnika.

S obzirom na izloženo u postupku je ostalo neraspravljeno da li je poslovni prostor koji je bio predmet hipoteke postojao u vreme davanja hipotekarne izjave ili se radilo o objektu u izgradnji da bi se pouzdano moglo zaključiti da li je za davanje izjave o hipoteci bila potrebna saglasnost svih suvlasnika ili samo hipotekarnog dužnika.

Na osnovu izloženog Vrhovni kasacioni sud je primenom čl. 416. stav 2. ZPP doneo odluku kao u drugom stavu izreke rešenja.

Zakonom o državnom premeru i katastru („Službeni glasnik RS“ broj 72/09 .... 9/20) propisan je postupak upisa prava na nepokretnostima u javne knjige – katastar nepokretnosti, pa shodno članu 16. stav 1. ZPP valjanost upisa ne može biti predmet odlučivanja u parničnom postupku, jer se ne radi o zahtevu imovinsko-pravne prirode u smislu člana 1. ZPP, već o upravnoj stvari o kojoj se raspravlja u upravnom postupku, a sudska zaštita je obezbeđene u upravnom sporu.

Na osnovu izloženog Vrhovni kasacioni sud je primenom čl. 415. stav 2. ZPP u vezi sa članom 374. stav 2. tačka2. ZPP doneo odluku kao u izreci rešenja u trećem stavu. Saglasno članu 404. stav 1. ZPP po oceni Vrhovnog kasacionog suda revizija u ovoj parnici je izuzetno dozvoljena, radi ujednačavanja sudske prakse i pravilnog tumačenja prava zbog čega je i odlučeno kao u izreci rešenja u prvom stavu izreke.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić