Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 408. u vezi člana 420. stav 6. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ broj 72/11,...87/18), koji se primenjuju na osnovu člana 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku („Sl. glasnik SRS“ br. 25/82... „Sl. glasnik RS“ br. 46/95, ... 106/15), pa je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijsko ukazivanje na bitnu povredu parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP nije relevantno, zato što ta povreda ne predstavlja dozvoljen revizijski razlog u smislu člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem Komisije za vraćanje zemljišta pri Gradu Valjevu broj 463-464/91-03 od 22.11.2010. godine predlagačima je priznato pravo na novčanu naknadu za oduzeto zemljište ukupne površine 0.62.00 ha. Ministarstvo finansija, Poreska uprava, Filijala Valjevo je izvestila sud da tržišna vrednost predmetnih parcela iznosi 1.372,00 dinara po 1 m2, koju vrednost je utvrdio bez izlaska na lice mesta, na osnovu raspoloživih podataka – pravnosnažnih rešenja ovog organa koji se odnose na utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava. Ocenom osnovnog i dopunskog nalaza i mišljenja sudskog veštaka građevinske struke, utvrđeno je da se predmetne parcele nalaze u drugoj gradskoj zoni, pored magistralnog puta Valjevo-Loznica, 2 km od centra grada, da su u neposrednom okruženju benzinske pumpe, motela u izgradnji, stovarišta, da su infrastrukturno opremljene, te da je tržišna vrednost predmetnih parcela 1.900 evra po aru, što za ukupnu površinu od 62 ara iznosi 118.003 evra, što prema srednjem kursu evra na dan sačinjavanja nalaza i mišljenja predstalja iznos od 14.628.831,91 dinara. Veštak je dao jasne i detaljne uporedne podatke i naveo koje je parametre koristio.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo i to odredbe člana 41. stav 2. i 42. Zakona o eksproprijaciji, u vezi člana 9. stav 3. i 12b stav 1. i 3. Zakona o načinu i uslovima priznavanja prava i vraćanju zemljišta koje je prešlo u društvenu svojinu po osnovu poljoprivrednog zemljišnog fonda i konfiskacijom zbog neizvršenih obaveza iz obaveznog otkupa poljoprivrednih proizvoda („Sl. glasnik RS“ br. 18/91...42/98) i utvrdili obavezu protivnika predlagača da naknadu sa pripadajućom kamatom isplati predlagačima na način kako je to određeno izrekom prvostepenog rešenja.

Naime, odredbom člana 9. stav 1. Zakona o načinu i uslovima priznavanja prava i vraćanju zemljišta koje je prešlo u društvenu svojinu po osnovu poljoprivrednog zemljišnog fonda i konfiskacijom zbog neizvršenih obaveza iz obaveznog otkupa poljoprivrednih proizvoda („Sl. glasnik RS“ br. 18/91 ...42/98) propisano je da ako nije postignut sporazum o obliku i visini naknade, odmah po pravosnažnosti rešenja iz člana 7. ovog zakona organ će sve spise predmeta dostaviti mesno nadležnom opštinskom sudu, koji će u vanparničnom postupku odlučiti o naknadi, stavom 3. istog člana propisano je da će se naknada odrediti na način i po propisima za utvrđivanje naknade za eksproprisanu nepokretnost. Odredbom člana 12b stav 1. istog zakona propisano je da u slučaju kad je visinu novčane naknade utvrdio nadležni sud, naknada se plaća u jednakim tromesečnim ratama, u roku od 10 godina, počev od isteka godine dana od dana pravosnažnosti sudske odluke, a stavom 3. istog člana propisano je da na dospele obaveze iz stava 1. ovog člana plaća se kamata u visini rasta cena na malo, prema poslednjim objavljenim podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike.

Odredbom člana 42. Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik RS“ broj 53/95, „Službeni glasnik SRJ“ broj 16/01, „Službeni glasnik RS“ broj 23/01, 20/09 i 55/13, koji se primenjuje na osnovu člana 72. stav 2. istog Zakona), propisano je da se naknada za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drugačije propisano (stav 1), da procenu tržišne cene iz stava 1. ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima (stav 2).

Dakle, pravilna primena člana 42. Zakona, podrazumeva da se visina naknade mora utvrditi prema tržišnoj vrednosti oduzetog zemljišta, koju, između ostalog, određuje i karakter tog zemljišta, kvalitet, klasa, mesto nalaženja, udaljenost odnosno blizina naseljenog mesta i asfaltnog puta, postojanje i udaljenost infrastrukturne instalacije i drugih korektivnih faktora koji utiču na tržišnu vrednost oduzetih nepokretnosti. Vrednost nepokretnosti određuje se prema tržišnoj ceni u vreme utvrđivanja visine naknade, odnosno u vreme donošenja odluke o naknadi. Procenu vrednosti daje nadležni organ za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na promet nepokretnosti, odnosno nadležni organ poreske uprave, uzimajući u obzir sve ove korektivne faktore i to metodom parifikacije, što znači poređenjem istorodnih nekretnina u odnosu na već doneta pravnosnažna poreska rešenja. Međutim, Zakon o eksproprijaciji ne isključuje utvrđivanje visine tržišne vrednosti eksproprisanih nepokretnosti veštačenjem u vanparničnom postupku kada je visina naknade utvrđena na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka, kao u konkretnom slučaju, a koji veštak je prilikom utvrđivanja tržišne vrednosti predmetnih nepokretnosti uzeo u obzir sve relevantne parametre i korektivne faktore, zbog čega Vrhovni kasacioni sud nalazi da je visina naknade koju je protivnik predlagača dužan naknaditi predlagačima pravilno utvrđena, te su, shodno navedenom, neosnovani navodi revizije protivnika predlagača o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Suprotno navodima revizije, prilikom odlučivanja o predlogu za određivanje naknade za oduzeto zemljište u vanparničnom postupku, sud je imao u vidu da je u konkretnom slučaju nadležna poreska uprava visinu tržišne vrednosti utvrdila bez izlaska na lice mesta i na osnovu raspoloživih podataka na osnovu pravnosnažnih rešenja ovog organa (koji se odnose na utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava), odnosno bez poređenja sa ostalim korektivnim faktorima koji utiču na vrednost nepokretnosti (parcela). Stoga su, po oceni Vrhovni kasacioni suda, nižestepeni sudovi visinu novčane naknade za oduzete nepokretnosti, utvrdili pravilnom primenom odredbe člana 41. stav 2. i 42. Zakona o eksproprijaciji, u vezi člana 9. stav 3. i 12b stav 1. i 3. Zakona o načinu i uslovima priznavanja prava i vraćanju zemljišta koje je prešlo u društvenu svojinu po osnovu poljoprivrednog zemljišnog fonda i konfiskacijom zbog neizvršenih obaveza iz obaveznog otkupa poljoprivrednih proizvoda, i utvrdili obavezu protivnika predlagača da je isplati predlagačima.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. stav 1. u vezi člana 420 stav 6. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić