U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Biserke Živanović, predsednika veća, Spomenke Zarić i Zorane Delibašić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Aleksandar Obrenović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Požarevcu, radi utvrđenja prava svojine, odlučujući o reviziji izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 114/16 od 25.11.2016. godine, na sednici održanoj 24.05.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužene, izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 114/16 od 25.11.2016. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Požarevcu P 28/15 od 20.11.2015. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je tužilac vlasnik nepokretnosti i to k.p. br. ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., u površinama bliže opisanim ovim stavom izreke, koje su sve upisane u list nepokretnosti broj ... KO ..., zatim k.p. br. ..., ..., ..., u površinama bliže određenim ovim stavom izreke, sve upisano u list nepokretnosti ... KO ... i da je vlasnik sa udelom od 31000/37044 na k.p. br. ... njiva ... klase površine 3.70.44 ha upisane u list nepokretnosti ... KO ... što je tužena dužna trpeti, priznati i dozvoliti upis prava svojine tužiocu u katastar nepokretnosti u roku od 15 dana od dana pravnosnažnosti presude, a ukoliko to ne učini, presuda ima poslužiti kao isprava u tu svrhu. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime troškova postupka isplati iznos od 349.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 20.11.2015. godine do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 114/16 od 25.11.2016. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena prvostepena presuda u stavu prvom izreke i delu stava drugog izreke za iznos od 349.500,00 dinara. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu drugom izreke prvostepene presude u delu za zakonsku zateznu kamatu tako što je obavezana tužena da tužiocu na iznos troškova postupka od 349.500,00 dinara isplati zakonsku zateznu kamatu od izvršnosti presude do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama propisanim odredbom člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11 ... 55/14) i odlučio da revizija tuženog nije osnovana.

Pobijana presuda nije zahvaćena bitnom povredom odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti, a revizijom tužena ne ukazuje na postojanje drugih bitnih povreda koje bi mogle uticati na pravilnost i zakonitost pobijane odluke.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem Trgovinskog suda u Požarevcu od 22.11.2001. godine otvoren je stečajni postupak nad DP BB iz ..., a 26.07.2005. godine zaključen je ugovor o kupoprodaji nepokretne i pokretne imovine između DP BB u stečaju iz ..., kao prodavca i ovde tužioca AA i svedoka VV iz ..., kao kupaca, i to tužioca sa 80% učešća i VV sa 20% učešća, koji je overen pred Opštinskim sudom u Požarevcu Ov. ..., a nakon toga i aneks ugovora koji je overen pod Ov. ... . Pre zaključenja navedenog ugovora o kupoprodaji i aneksa tog ugovora Republičko javno pravobranilaštvo, kao zakonski zastupnik tužene Republike Srbije, dostavilo je 08.07.2005. godine, Trgovinskom sudu u Požarevcu prijavu za izlučenje iz stečajne mase nepokretnosti koje je koristio stečajni dužnik, a na osnovu vlasničkih listova Zemljišnoknjižnog odeljenja Opštinskog suda u Požarevcu i dopunu prijave od 24.10.2005. godine kojom je precizirao nepokretnosti koje koristi stečajni dužnik. Između kupca imovine stečajnog dužnika, ovde tužioca i svedoka VV zaključen je sporazum o fizičkoj deobi overen pod Ov.br. ... od 10.05.2006. godine i aneks sporazuma o fizičkoj deobi Ov.br. ... od 25.12.2012. godine, na osnovu kojih su tužiocu pripale u celini nepokretnosti koje su predmet tužbenog zahteva u ovoj parnici. Presudom Trgovinskog suda u Požarevcu P 1160/07 odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca Republike Srbije za poništaj ugovora o kupoprodaji nepokretnosti i aneksa ugovora o kupoprodaji u odnosu na nepokretnosti navedene u stavu prvom izreke prvostepene presude Trgovinskog suda u Požarevcu od 24.12.2008. godine, presudom Višeg trgovinskog suda od 30.07.2009. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca Republike Srbije i prvostepena presuda potvrđena, a presudom Vrhovnog kasacionog suda Prev 290/10 od 30.09.2010. godine odbijena je kao neosnovana revizija tužioca Republike Srbije izjavljena protiv presude Višeg trgovinskog suda u Beogradu od 30.07.2009. godine. Navedenim presudama odlučeno je da ugovor o kupoprodaji nepokretnosti od 26.07.2005. godine i aneks ugovora od 30.09.2005. godine nisu ništavi i da se ne može primeniti član 103. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima i odredbe Zakona o sredstvima u svojini Republike Srbije, niti Zakon o pretvaranju u društvene svojine na poljoprivrednom zemljištu u druge oblike svojine, već Zakon o stečajnom postupku. U slučaju neovlašćenog otuđenja stvari, prema tom zakonu, na kojima je postojalo izlučno pravo dotadašnji izlučni poverilac ostaje poverilac stečajne mase „sui generis“ i ne može se identifikovati sa stečajnim poveriocima iz člana 34. Zakona o stečajnom postupku, niti se može pretvoriti u razlučnog poverioca. Njegova imovina prodata je kao imovina stečajnog dužnika i iznos ostvaren prodajom te imovine ne predstavlja stečajnu masu iz koje bi imali pravo da se namire ostali poverioci. Izlučno pravo izvršnog poverioca pretvoreno je u obligaciono pravo zasnovano na sticanju bez osnova i naknade štete u toku stečajnog postupka i kao takvo predstavlja potraživanje koje se ostvaruje namirenjem iznosa koje odgovara tržišnoj vrednosti stvari pre svih ostalih poverioca. U stečajnom postupku koji se vodio nad stečajnim dužnikom DP BB iz ..., ušla je sva imovina u čijoj faktičkoj državini je bio ovaj stečajni dužnik, kako objekti, tako i parcele i bili su predmet kupoprodaje. Nepokretnosti koje su upisane u list nepokretnosti ... KO ... upisane su kao državna svojina Republike Srbije, korisnika Ministarstva poljoprivrede, trgovine, šumarstva i vodoprivrede, nepokretnosti upisane u list nepokretnosti ... KO ... upisane su kao državna svojina Republike Srbije, korisnika Grada Požarevca i k.p. br. ... u listu nepokretnosti upisana je kao državna svojina Republike Srbije, korisnika Ministarstva poljoprivrede, trgovine, šumarstva i vodoprivrede. Na k.p. br. ..., ... i ... su izgrađeni objekti na kojima su kao držaoci upisani tužilac i svedok VV. Parcele koje su predmet tužbenog zahteva upisane su u navedenim listovima nepokretnosti u površinama koje nisu identične površinama tih parcela sa kojima su te parcele bile upisane u posedovnom listu, odnosno u zemljišnoj knjizi, a na osnovu izveštaja Službe za katastar nepokretnosti ... prvostepeni sud je utvrdio da su parcele ostale u istom obliku, u istim merama i granicama i na istom mestu i da se površine razlikuju zbog prevođenja analognog u digitalni katastarski plan.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da je tužilac kupovinom predmetnih parcela u stečajnom postupku postao vlasnik ovih nepokretnosti. Naime, u stečajnom postupku koji je vođen nad stečajnim dužnikom DP BB u ... tužiocu i svedoku VV prodate su parcele navedene u tužbenom zahtevu, a po sporazumu o deobi zaključenom između tužioca i VV parcele navedene u tužbenom zahtevu su pripale tužiocu. Kako je parcele koje su predmet tužbenog zahteva tužilac kupio iz stečajne mase stečajnog dužnika u stečajnom postupku, pravilno nižestepeni sudovi nalaze da je bez značaja činjenica što su te parcele upisane kao državna svojina Republike Srbije, jer je tužilac na originaran način stekao pravo svojine na tim parcelama kupovinom istih iz stečajne mase, a kupovina nepokretnosti u postupku stečaja na način propisan odredbom člana 110. Zakona o stečajnom postupku predstavlja orginarno sticanje prava svojine. Tužilac je putem javnog prikupljanja ponuda stekao svojinu na predmetnim nepokretnostima tako da Republika Srbija u konkretnom slučaju može samo tražiti štetu koju je eventualno pretrpela radnjama stečajnog upravnika u postupku prodaje.

I po oceni Vrhovnog kasacionog suda pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev tužioca.

Odredbom člana 20. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa ( "Sl. list SFRJ", br. 6/80 i 36/90, "Sl. list SRJ", br. 29/96 i "Sl. glasnik RS", br. 115/2005) propisano je da se pravo svojine stiče po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem (stav 1.), da se pravo svojine stiče i odlukom državnog organa na način i pod uslovima određenim zakonom (stav 2.), a članom 33. propisano je da se na osnovu pravnog posla pravo svojine na nepokretnosti stiče upisom u javnu knjigu ili na drugi odgovarajući način određen zakonom.

Prema navedenim zakonskim odredbama, suprotno revizijskim navodima, za sticanje prava svojine na nepokretnostima na osnovu pravnog posla potreban je pravni osnov, ugovor o prodaji nepokretnosti overen kod nadležnog suda, te da je sticalac svoje pravo upisao u zemljišne knjige. U konkretnom slučaju tužilac je zakonitim pravnim poslom pribavio sporne nepokretnosti kupovinom u stečajnom postupku, koje su mu predate u državinu i za koje je isplatio kupoprodajnu cenu pa nema osnova za odbijanje njegovog zahteva da se utvrdi njegovo vlasništvo. Kupovina nepokretnosti u stečajnom postupku na način propisan odredbom člana 110. Zakona o stečajnom postupku ("Sl. glasnik RS", br. 84/04 i 85/05), predstavlja originarno sticanje svojine, a tužilac je putem javnog prikupljanja ponuda stekao svojinu na predmetnim nepokretnostima. Suprotno revizijskim navodima pravilno je tužilac tužbom tražio utvrđenje prava svojine prema Republici Srbiji, jer je u katastru nepokretnosti ona upisana kao nosilac prava državne svojine na ovim parcelama.

Na osnovu izloženog, Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 414. stav 1. ZPP, odbio reviziju tuženog kao neosnovu.

Predsednik veća – sudija

Biserka Živanović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić