Rešenjem Apelacionog suda u Beogradu R 41/20 od 14.05.2020. godine odlučeno je da je za suđenje u ovoj pravnoj stvari stvarno nadležan Viši sud u Pančevu.

Rešenjem Višeg suda u Pančevu Gž 424/20 od 16.06.2020. godine, stavom prvim izreke, stavljeno je van snage rešenje tog suda Gž 1310/19 od 03.09.2019. godine. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje Drugog osnovnog suda u Beogradu R1 251/14 od 12.04.2017. godine u pobijanom usvajajućem delu (stav prvi izreke) i određena naknada za uništene biljne zasade na katastarskoj parceli .. površine 3083m2 i katastarskoj parceli .. površine 236m2 upisanih u zk. ul. .. KO ..., odnosno katastarskoj parceli novog premera .. upisanoj u list nepokretnosti .. KO ..., ranijeg zemljišnoknjižnog korisnika sada pokojne VV iz ... čiji su predlagači pravni sledbenici sa udelima od po ½ idealna dela, i obavezana Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda JP da predlagačima isplati iznos od po 71.457,25 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 12.04.2017. godine do isplate, a prvostepeno rešenje potvrđeno u preostalom pobijanom delu kojim je odlučeno o troškovima vanparničnog postupka (stav 2 i 4 izreke).

Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu predlagači su blagovremeno izjavili reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i člana 408. ZPP u vezi sa članom 30. stav 2. ZVP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija predlagača osnovana.

Prema do sada utvrđenom činjeničnom stanju, predlagači su zakonski naslednici pokojne VV, korisnika parcela .. i .. KO ... koje su oduzete iz njenog poseda pravnosnažnim rešenjima upravnog organa protivnika predlagača Gradske opštine Rakovica, u korist pravnog prethodnika protivnika predlagača Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda JP. Zapisnikom o obezbeđenju dokaza u upravnom postupku od 13.05.1986. godine popisani su i opisani biljni zasadi na navedenim parcelama. Pravnosnažnim rešenjem Drugog opštinskog suda u Beogradu R1 422/95 od 06.09.2007. godine određena je i naknada za biljne zasade u iznosu od 341.146,00 dinara (rešenje je ukinuto rešenjem Vrhovnog kasacionog suda Rev 1686/10 od 21.09.2011. godine u delu kojim je odbijen zahtev predlagača za naknadu za biljne zasade preko određenog iznosa). Korekcijom nalaza Gradskog zavoda za veštačenje iz Beograda 02.07.2015. godine utvrđena je naknada za biljne zasade, navedene u zapisniku od 13.05.1986. godine, u iznosu od 484.060,50 dinara. U ovom veštačenju je za voćke koje daju plodove naknada određena prema njihovom prosečnom godišnjem prinosu i ceni po jednom kilogramu ploda, sa uvećanjem za koeficijent neučinjenih troškova i vreme potrebno da voćka od trenutka sadnje uđe u puni rast, kao i za investicije - troškove sadnog materijala, sadnje i održavanja. Za voćke koje ne daju plodove naknada je utvrđena prema prosečnom godišnjem prinosu i ceni jednog kilograma ploda, uz uvećanje za koeficijent neučinjenih troškova i troškove održavanja i nege za jednu godinu, a za ukrasno drveće, šiblje i cveće naknada je utvrđena po ceni reprodukcionog materijala, troškova sadnje i održavanja, uz vođenje računa o spoljašnjem izgledu i razvijenosti. Nalazom veštaka poljoprivredne struke od 04.04.2016. godine naknada za voćke - šljivu i dud, određena je prema njihovom prinosu prerađenog u rakiju, uz umanjenje za troškove proizvodnje, a za stabla oraha prema njihovom prinosu, sve u ukupnom iznosu od 2.588.297,00 dinara. Nalazom veštaka šumarske struke, naknada za ukrasno bilje i cveće određena je po cenama sadnog materijala uz troškove transporta, sadnje i održavanja, u ukupnom iznosu od 1.829.231,58 dinara, dok je vrednost drvne mase - tehničkog i ogrevnog drveta, po nalazu veštaka od 27.04.2016. godine iznosila ukupno 81.498,30 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je primenom članova 45-47 Zakona o eksproprijaciji odredio naknadu za biljne zasade u visini utvrđenoj nalazima veštaka poljoprivredne struke od 04.04.2016. godine i veštaka šumarske struke od 27.04.2016. godine i 13.06.2016. godine, sa obrazloženjem da je ista praktična i jedino moguća satisfakcija za uništene biljne zasade. Tako utvrđenu visinu naknade sud je umanjio za iznos naknade od 341.146,00 dinara, isplaćen po prvnosnažnom rešenju R1 422/95 od 06.09.2007. godine.

Drugostepeni sud je, nakon stavljanja van snage svog rešenja Gž 1310/19 od 03.09.2019. godine, preinačio rešenje prvostepenog suda i predlagačima odredio naknadu za biljne zasade utvrđenu korekcijom nalaza Gradskog zavoda za veštačenje iz Beograda od 02.07.2015. godine. Po nalaženju ovog suda, taj nalaz sačinjen je u skladu sa odredbama Zakona o eksproprijaciji, za razliku od nalaza drugih veštaka koji se nisu rukovodili parametrima iz tog zakona, zbog čega se na njihovim nalazima ne može zasnovati odluka o naknadi. I taj sud je iznos naknade, utvrđen nalazom od 02.07.2015. godine, umanjio za iznos isplaćen po pravnosnažnom rešenju Drugog opštinskog suda u Beogradu R1 422/95 od 06.09.2007. godine.

Po stanovištu revizijskog suda, zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje u ovoj pravnoj stvari nije u potpunosti utvrđeno.

Odredbom člana 49. Zakona o eksproprijaciji propisano je da se naknada za vinograd, voćnjak, rasadnik i šumu koji se nalaze na građevinskom zemljištu, određuje po odredbama članova 45-47 tog zakona. Prema članu 45. stav 3. navedenog zakona, naknada za pojedina stabla voćaka koje se nalaze na eksproprisanom zemljištu određuje se po odredbama stava 1. i 2. tog člana. Po tim odredbama: naknada za voćnjak koji daje plodove određuje se tako što se odredi obeštećenje za zemljište prema članu 42. tog zakona, pa se tom iznosu doda tržišna cena neamortizovanih investicija uloženih za podizanje i održavanje takvog voćnjaka i iznos čistog prinosa koji bi taj voćnjak dao, s`obzirom na svoju starost i plodnost, za onoliko godina koliko je potrebno da se podigne i stupi u punu rodnost novi voćnjak; naknada za eksproprisan mlad voćnjak koji ne daje plodove određuje se tako što se odredi naknada za zemljište prema članu 42. tog zakona, pa se tome doda vrednost investicija uloženih za njegovo podizanje i iznos čistog prinosa koji bi se ostvario za onoliko godina koliko je taj voćnjak star do trenutka eksproprijacije. Prema članu 46. istog zakona, naknada za eksproprisani rasad određuje se kao za poljoprivredno zemljište (član 42) i tako određena naknada uvećava za tržišnu cenu sadnog materijala (sadnice i ostali materijal za reprodukciju) koji raniji sopstvenik nije iskoristio do dana predaje nepokretnosti korisniku eksproprijacije.

Po nalaženju revizijskog suda, iz nalaza veštaka ne može se pouzdano zaključiti da je naknada utvrđena doslednom primenom citiranih odredbi. Nijedan od nalaza ne sadrži podatak o naknadi za zemljište određenoj po članu 42. Zakona o eksproprijaciji, kao osnovici za određivanje naknade za biljne zasade, na koju se dodaju ostali elementi u zavisnosti od toga da li se naknada određuje za voćke koje daju plodove ili mlade voćke koje ne daju plodove, odnosno rasad. Zbog toga se dati nalazi veštaka za sada ne mogu oceniti sa stanovišta primene parametara predviđenih zakonom za određivanje naknade u ovoj pravnoj stvari.

Osim toga, u slučaju delimične isplate naknade po osnovu eksproprijacije, razlika do punog iznosa naknade obračunava se tako što se prethodno utvrdi koji je procenat već isplaćen ranijem vlasniku od ukupne visine pravične naknade utvrđene po cenama u vreme te isplate, a zatim se preostali procenat neisplaćene pravične naknade određuje prema ukupnoj vrednosti iste po cenama u vreme presuđenja.

Iz navedenih razloga, pobijano drugostepeno rešenje je moralo biti ukinuto i predmet vraćen drugostepenom sudu na ponovni postupak.

U ponovnom postupku drugostepeni sud će, saslušanjem sudskih veštaka razjasniti da li su oni, prilikom određivanja visine naknade, kao parametar koristili i cenu zemljišta. Ako to nisu učinili, odrediće novo veštačenje sa preciznim nalogom veštaku da visinu naknade za biljne rasade odredi striktnom i doslednom primenom kriterijuma propisanih članovima 45. i 46. Zakona o eksproprijaciji, kako na dan kada je predlagačima izvršena delimična isplata, tako i na dan presuđenja, a zatim utvrditi visinu razlike u skladu sa primedbama izloženim u obrazloženju ovog rešenja.

Pri ponovnom odlučivanju o žalbi drugostepeni sud ne može ukinuti - staviti van snage svoje rešenje Gž 1310/19 od 03.09.2019. godine, jer za takvo postupanje nema osnova u zakonu (odredbom člana 21. stav 1. ZVP takva mogućnost je, pod određenim uslovima, data samo prvostepenom sudu), već će donetom odlukom odrediti nankadu za biljne zasade i odlučiti o troškovima postupka.

Shodno izloženom, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, u vezi člana 30. stav 2. ZVP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić