Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac - protivtuženi je blagovremeno podneo reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11... 87/18), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP-a, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Neosnovano se u reviziji tužioca ukazuje da je pobijana drugostepena presuda zasnovana na protivrečnim razlozima i razlozima koji su nesaglasni sa pismenim dokazima u spisima, jer to upućuje na bitnu povredu postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, zbog koje se prema odredbi člana 407. stav 1. ZPP, revizija ne može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, sada pokojni suprug tužene bio je zaposlen kao veterinarski tehničar kod tužioca od juna 1982. godine. Tužena se uz saglasnost tužioca novembra 1982. godine sa suprugom i detetom uselila u deo zgrade Veterinarske stanice u ..., nakon izvršenih radova u cilju adaptacije objekta za stanovanje. Na zboru radnih ljudi tužioca doneta je Odluka broj .. od 18.11.1986. godine o davanju saglasnosti za korišćenje stambenog prostora u sklopu Veterinarske stanice suprugu tužene, u koji se uselio Zaključkom Zbora radnika, dolaskom u radni odnos i određeno da se sa imenovanim sačini ugovor o korišćenju stambenog prostora - kao trajno rešenje. Dopisom od istog datuma tužilac se obratio SIZ-u stanovanja Opštine Vrnjačka Banja da povodom odluke o dodeli stana sa suprugom tužene sačini ugovor o međusobnim obavezama. Rešenjem tužioca broj .. od 23.12.1986. godine suprugu tužene dodeljen je stan u sklopu zgrade Veterinarske stanice veličine 51 m2 korisne površine, po odluci zbora radnika, s tim da se u slučaju rušenja – dislokacije, imenovanom ima obezbediti stan u novoizgrađenoj stanici-ambulanti. Dopisom broj ../86 od 25.11.1986. godine upućen je zahtev SIZ-u stanovanja Vrnjačka Banja da se izvrši bodovanje stana i sačini sporazum o udruživanju. U Zapisniku od 03.12.1986. godine kojim je SIZ stanovanja Vrnjačka Banja izvršio bodovanje i utvrđivanje nove vrednosti stana, kao nosilac stanarskog prava naveden je suprug tužene BB, a u zapisniku SIZ-a od 22.06.1987. godine o bodovanju stana radi utvrđivanja naknade za korišćenje građevinskog zemljišta, kao članovi domaćinstva nosioca stanarskog prava navedeni su supruga - tužena i sin. Predmetni stan nalazi se u ulici ... broj .. na kp. .. KO ..., zemljište u državnoj svojini, u zgradi izgrađenoj bez odobrenja za gradnju, u državnoj svojini, a tužilac ima upisanu državinu na zgradi. Suprug tužene preminuo je ...2008. godine. Sve vreme od useljenja do podnošenja tužbe u ovom sporu tužena je bila u nesmetanoj državini stana.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni a odbio protivtužbeni zahtev, sa obrazloženjem da suprug tužene nije imao zaključen ugovor o korišćenju stana niti je tužena dokazala da je faktički ispunjavao obaveze kao korisnik, odnosno zakupac stana, zbog čega je tužilac kao davalac stana na korišćenje aktivno legitimisan da otkaže dalje korišćenje stana tuženoj.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu, nalazeći da je na pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje pogrešno primenjeno materijalno pravo. Po stanovištu drugostepenog suda, tužena - kao supruga ranijeg nosioca stanarskog prava, ima pravo da nastavi sa korišćenjem stana u tom svojstvu, primenom odredbi člana 1, 2 i 9. Zakona o stambenim odnosima („Službeni glasnik SRS“ br. 9/85, 18/85 i 11/88) i člana 34. stav 1. Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“ br. 50/92... 104/16).

Po stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, pobijanom drugostepenom presudom pravilno je primenjeno materijalno pravo.

Odredbom člana 2. stav 1.Zakona o stambenim odnosima („Službeni glasnik SRS“ br. 9/85-prečišćeni tekst, 18/85), propisano je da građanin koji se uselio u stan u društvenoj svojini na osnovu ugovora o korišćenju stana, stiče pravo da taj stan trajno koristi radi zadovoljenja ličnih i porodičnih stambenih potreba, pod uslovima utvrđenim ovim zakonom, kao i da saglasno posebnom zakonu učestvuje u upravljanju stambenim zgradama (stanarsko pravo). Članom 7. navedenog zakona, propisano je da se odredbe ovog zakona ne primenjuju na stanove za službene potrebe i na stanove u društvenoj svojini koji se na osnovu posebnih propisa izdaju u zakup (stav 1.), da se stanovima za službene potrebe smatraju oni stanovi čije je korišćenje vezano za vršenje određene službene dužnosti i funkicije, a kao takvi utvrđeni su samoupravnim opštim aktom davaoca stana na korišćenje (stav 2.), da lica koja koriste stanove iz stava 1. ovog člana stiču u korišćenju tih stanova samo prava utvrđena opštim aktom davaoca stana na korišćenje i prava iz ugovora o zakupu, a ne stiču stanarsko pravo na tim stanovima (stav 3.). Prema članu 9. stav 1. navedenog zakona, korisnikom stana, u smislu ovog zakona smatraju se: nosilac stanarskog prava i članovi njegovog porodičnog domaćinstva koji zajedno sa njim stanuju, kao i lica koja su prestala da budu članovi tog domaćinstva a ostala su u istom stanu, a prema stavu 2. ovog člana bračni drug se smatra članom porodičnog domaćinstva, u smislu ovog zakona. Odredbom člana 19.stav 1. navedenog zakona propisano je pravo korisnika stana koji stanuju sa nosiocem stanarskog prava da trajno koriste stan pod uslovima iz ovog zakona, a stavom 2, da članovima porodičnog domaćinstva pripada pravo iz stava 1. ovog člana i posle smrti nosioca stanarskog prava, kao i kad on iz drugih razloga trajno prestane da koristi stan, osim ako je prestao da koristi stan na osnovu otkaza ugovora o korišćenju stana, raskida tog ugovora, na osnovu ugovora o zameni stana ili ako je stekao stanarsko pravo na drugi stan koji mu je dodeljen i za članove porodičnog domaćinstva koji zajedno sa njim stanuju.

Primenom citiranih zakonskih odredbi na utvrđeno činjenično stanje, pravilna je ocena drugostepenog suda da tužena ima pravo da nastavi sa korišćenjem stana u svojstvu zakupca iza smrti supruga kao ranijeg nosioca stanarskog prava. Naime, suprug tužene je useljenjem u stan na zakonit način - na osnovu akta davaoca stana u društvenoj svojini na trajno korišćenje, radi zadovoljenja stambenih potreba, stekao svojstvo nosioca stanarskog prava, a tužilja kao član njegovog porodičnog domaćinstva koji je zajedno sa njim stanovao, pravo da u svojstvu korisnika stan koristi. S obzirom da se ocena ispunjenosti zakonskih uslova da korisnici stana nastave sa trajnim korišćenjem stana posle smrti nosioca stanarskog prava procenjuje prema momentu smrti nosioca stanarskog prava (suprug tužene umro 2008. godine), uslovi za dalje korišćenje stana tužene cene se prema odredbi člana 34. Zakona o stanovanju („Sl. glasnik RS“, br. 50/92 ... 101/2005). Navedenom odredbom je u stavu 1. propisano da u slučaju smrti zakupca ili njegovog iseljenja iz stana, zakupac na tom stanu postaje član porodičnog domaćinstva koji je nastavio da koristi taj stan po sledećem redosledu: bračni drug, dete rođeno u braku, van braka, usvojeno i pastorče, a u stavu 5, da je zakupodavac dužan da u roku od 30 dana od isteka roka iz stava 4. ovog člana (60 dana od smrti zakupodavca), zaključi ugovor o zakupu stana, odnosno odredi lice koje će biti zakupac stana, a ako to ne učini, zainteresovano lice može podneti predlog nadležnom sudu da u vanparničnom postupku donese rešenje kojim se zamenjuje ugovor o zakupu stana. Imajući u vidu citiranu zakonsku odredbu i činjenicu da je tužena kao član porodičnog domaćinstva svog supruga kao nosioca stanarskog prava živela sa njim u istom stanu, ima pravo da nastavi sa korišćenjem stana u svojstvu zakupca.

Na ovo pravo tužene je bez uticaja činjenica na koju se ukazuje u reviziji da njen suprug a kasnije i ona sama, nisu sa vlasnikom stana zaključili ugovor o korišćenju stana niti su plaćali naknadu za korišćenje, jer ti propusti sami po sebi ne utiču na pravo tužilje da nastavi sa korišćenjem stana iza smrti svog supruga kao nosioca stanarskog prava koji je to pravo stekao u skladu sa zakonom.

Po stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, nisu osnovani revizijski navodi da je predmetni stambeni prostor dodeljen suprugu tužene kao službeni stan. Ovo stoga što tužilac u sprovedenom postupku nije dokazao da je predmetni stan po svojoj nameni izgrađen za službene potrebe, i pored činjenice da se nalazi u zgradi Veterinarske stanice i da se suprug tužene u stan uselio kao radnik tužioca, niti da je opštim aktima tužioca određen kao službeni stan, a imajući u vidu da ni u odlukama tužioca i ostaloj pratećoj dokumentaciji o davanju stana na korišćenje nije navedeno da se stan dodeljuje kao službeni ili da je njegovo korišćenje vezano za trajanje radnog odnosa, već suprotno tome, da se dodeljuje kao trajno rešenje suprugu tužene kao nosiocu stanarskog prava koji će koristiti sa suprugom i sinom kao članovima domaćinstva. Iz navedenih razloga se ne radi se o stanu na kome se nije moglo steći stanarsko pravo prema odredbi citiranog člana 7. Zakona o stambenim odnosima.

Imajući u vidu da tužena od useljenja stanuje u stanu i da nema na drugi način rešeno stambeno pitanje, to predmetni stan predstavlja njen dom, pa tužena uživa zaštitu prava stanovanja i po članu 8. stav 1. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, što je pravilno zaključio i drugostepeni sud.

Kako tužilja ima pravni osnov za korišćenje stana, pobijana drugostepena presuda je pravilna i zakonita a revizija tužioca je ocenjena neosnovanom.

Iz navedenih razloga, primenom člana 414. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić