U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branke Dražić, predsednika veća, Marine Milanović i Vesne Mastilović, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Miodrag Velemir, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3177/21 od 13.01.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 05.09.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3177/21 od 13.01.2022. godine.

ODBIJA SE, kao neosnovan, zahtev tuženog za naknadu troškova postupka po reviziji.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 306/2020 od 22.09.2021. godine, odbijen je prigovor apsolutne nenadležnosti suda u delu koji se odnosi na odlučivanje o primarnom tužbenom zahtevu (stav prvi izreke); odbijen je primarni tužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi pravo vlasništva u korist tužioca na kp br. .. površine 558 m2 i na kp br. .. površine 90 m2, obe upisane u ln br. .. KO Novi Sad I, te da je tuženi dužan trpeti upis vlasništva na predmetnim katastarskim parcelama u katastru nepokretnosti u korist tužioca (stav drugi izreke); prigovor apsolutne nenadležnosti suda je delimično usvojen, pa je odbačena tužba u delu u kom je eventualnim tužbenim zahtevom traženo da se obaveže RGZ SKN da tužiocu nakon pravnosnažnosti presude omogući upis prava korišćenja na zemljištu u državnoj svojini RS na kp br. .. površine 558 m2 i kp br. .. površine 90 m2, obe u KO Novi Sad I (stav treći izreke); odbijen je eventualni tužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi pravo korišćenja na zemljištu u državnoj svojini RS u korist tužioca na kp br. .. površine 558 m2 i na kp br. .. površine 90 m2, obe upisane u ln .. KO Novi Sad I kao javna svojina Grada Novog Sada, te da je Grad Novi Sad dužan trpeti upis prava korišćenja na zemljištu u državnoj svojni RS na predmetnim katastarskim parcelama u katastru nepokretnosti u korist tužioca (stav četvrti izreke); obavezan je tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 109.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti presude do isplate (stav peti izreke).

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3177/21 od 13.01.2022. godine, žalba tužioca je odbijena i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 306/2020 od 22.09.2021. godine, potvrđena; odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka; obijen je zahtev tuženog za naknadu troškova odgovora na žalbu.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno, preko punomoćnika, izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je dao odgovor na reviziju. Revizijske troškove je tražio.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu odredbe člana 408. Zakona parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik Republike Srbije“ br. 72/11, ... 18/20) Vrhovni sud je ocenio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, u ZKUL br. .. KO Novi Sad I na dan 14.06.1947. godine, po osnovu upisa Dn 2472, a na osnovu pravnosnažnog zaključka Sreskog suda za Grad Novi Sad O br. 418/47, uknjiženo je pravo vlasništva po pravnom osnovu nasleđa u korist BB iz ... na nekretninama u A listu, odnosno na kp br. .. površine 6 a 8 m2 i kp br. .. površine 5 a 7 m2. U istom ZKUL upisom od 02.07.1947. godine Dn 2725, a po osnovu darovnog ugovora od 17.06.1947. godine uknjiženo je pravo vlasništva na polovini dela zemljišta u A listu u korist VV iz ... . Sledećim upisom u isti ZKUL od 11.05.1960. godine na osnovu rešenja I Komisije za nacionalizaciju od 06.10.1959. godine i 10.12.1959. godine br. ../59 uknjiženo je zemljište sa zgradom u A listu kao društvena svojina i zabeleženo da se jedan dvosoban stan sa nus prostorijama čiji je vlasnik BB izuzima od nacionalizacije (..) i da se dva jednosobna stana sa nus prostorijama čiji je sopstvenik VV izuzimaju od nacionalizacije (.. i ..). Prilikom obnove zemljišnih knjiga u periodu od 1967. do 1970. godine kp .. i .. prevedene su u kp br. .., .., .. i .., upisane u ZKNJ UL br. .. KO Novi Sad I. Prema ZKNJ UL br. .. KO Novi Sad I u A listu upisane su: kp .. – dvorište u ulici ... broj .., površine 5 a 57 m2; ulična zgrada broj .. u ulici ... sagrađena na kp br. .., površine 2 a 36 m2, dvorišna zgrada broj .. u ulici ... sagrađena na kp br. .., površine 2 a 20 m2, dvorišna zgrada broj .. u ulici ... sagrađena na kp. br. .., površine 91 m2, a koje se sastoje od jednog dvosobnog stana, dva jednosobna stana i dva poslovna prostora opisanih u ZKNJ UL br. .. – .. . Zemljište opisano u A listu je uknjiženo kao društvena svojina na osnovu rešenja I Komisije za nacionalizaciju NOO Novi Sad, a na osnovu rešenja SO Novi Sad, Sekretarijata za upravne poslove br. ../65 od 15.10.1965. godine nosilac prava korišćenja na zemljištu i zgradi je Stambeno preduzeće u Novom Sadu. Na osnovu stava 1. člana 6. Zakona o svojini na delovima zgrada uknjiženo je pravo trajnog korišćenja zemljišta u korist sopstvenika stanova. Tako je u ZKNJ UL br. .. KO Novi Sad I kao vlasnik dvosobnog stana sa nus prostorijama u stambenoj zgradi broj .. u ulici ..., sagrađenoj na kp br. .. upisan BB; u ZKNJ UL br. .. KO Novi Sad I kao vlasnik jednosobnog stana sa nus prostorijama u zgradi broj .. u ulici ..., sagrađenoj na kp br. .. upisana VV iz ...; u ZKNJ UL br. .. KO Novi Sad I kao vlasnik jednosobnog stana sa nus prostorijama u stambenoj zgradi broj .. u ulici ..., sagrađenoj na kp br. .. upisana je VV iz ...; u ZKNJ UL br. .. KO Novi Sad I, ulična poslovna prostorija u stambenoj zgradi broj .. u ulici ..., sagrađenoj na kp br. ... upisana je kao društvena svojina, a kao nosilac prava korišćenja poslovne prostorije upisano je Stambeno preduzeće u Novom Sadu; u ZKNJ UL br. .. KO Novi Sad I, dvorišna poslovna prostorija u stambenoj zgradi broj .. u ulici ..., sagrađena na kp br. .., upisana kao društvena svojina, a kao nosilac prava korišćenja poslovne prostorije upisano je Stambeno preduzeće u Novom Sadu, u ZKNJ UL br. .. KO Novi Sad I, poslovna prostorija u dvorišnom delu stambene zgrade broj .. u ulici .., sagrađene na kp br. .., upisana je kao društvena svojina, a kao nosilac prava korišćenja poslovne prostorije upisano je Stambeno preduzeće u Novom Sadu; u ZKNJ UL br. .. KO Novi Sad I, poslovna prostorija u dvorišnom delu stambene zgrade broj .. u ulici .., sagrađene na kp br. .., upisana je kao društvena svojina, a kao nosilac prava korišćenja poslovne prostorije upisano je Stambeno preduzeće u Novom Sadu; i u ZKNJ UL br. .. KO Novi Sad I, poslovna prostorija u dvorišnom delu stambene zgrade broj .. u ulici ..., sagrađene na kp br. .., upisana je kao društvena svojina, a kao nosilac prava korišćenja poslovne prostorije upisano je Stambeno preduzeće u Novom Sadu. U ln br. .. KO Novi Sad I na dan 25.11.2019. godine na kp br. .. površine 2 ara 33 m2 ulica ... broj .. u Novom Sadu kao nosilac prava svojine upisana je Republika Srbija, dok vlasnici posebnih delova zgrade na toj adresi imaju pravo korišćenja na navedenom zemljištu. Na navedenoj kp nalazi se porodična stambena zgrada u kojoj se nalazi dvosoban stan u prizemlju i stambeno-poslovna zgrada u kojoj se nalazi jednosoban stan u prizemlju, oba iskazane površine od po 1 m2 koji su upisani kao vlasništvo tužioca AA sa obimom udela 1/1. U istom ln u stambeno-poslovnoj zgradi broj 2, na poslovnom prostoru za koji nije utvrđena delatnost u prizemlju na istoj adresi, kao nosilac prava svojine upisana je Republika Srbija, a korisnik Opština Novi Sad. U ln br. .. KO Novi Sad I na dan 25.11.2019. godine na kp br. .. površine 2 ara 20 m2 u ulici ... u Novom Sadu kao nosilac prava svojine upisana je Republika Srbija, dok vlasnici posebnih delova zgrade na toj adresi imaju pravo korišćenja na navedenom zemljištu. Na toj kp nalazi se stambeno-poslovna zgrada broj 1 sa jednom etažom – prizemljem. U prizemlju stambeno-poslovne zgrade kao vlasnik stana broj 1 površine 55,93 m2 upisan je tužilac AA sa obimom udela 1/1. Kao vlasnik poslovnog prostora broj 1, 2 i 3 po jedna prostorija za koju nije utvrđena poslovna delatnost, u prizemlju, upisana je Republika Srbija sa udelom vlasništva 1/1, a kao korisnik sva tri poslovna prostora upisana je Opština Novi Sad. U ln br. .. KO Novi Sad I na dan 25.11.2019. godine na kp br. .. ukupne površine 5 ari 58 m2 i to zemljište pod zgradom – objektom broj 1 površine 22 m2, zemljište pod zgradom – objektom broj 2 površine 22 m2, zemljište pod zgradom – objektom broj 3 površine 25 m2, zemljište pod zgradom – objektom broj 4 površine 8 m2 i zemljište uz zgradu – objekat površine 4 ara 81 m2, kao nosilac prava na zemljištu upisan je Grad Novi Sad. Na navedenoj katastarskoj parceli upisane su zgrade poslovnih usluga broj 1 i pomoćne zgrade broj 1, 2 i 3, sve u svojini Republike Srbije sa udelom 1/1, a kao držalac je upisana Opština Novi Sad. U ln br. .. KO Novi Sad I na dan 25.11.2019. godine na kp br. .. površine 90 m2 u ulici ... broj .. u Novom Sadu kao nosilac prava svojine upisan je Grad Novi Sad sa udelom vlasništva 1/1 na kom zemljištu se nalazi stambena zgrada za kolektivno stanovanje u prizemlju u vlasništvu Republike Srbije sa udelom 1/1, a kao nosilac prava korišćenja upisana je Opština Novi Sad. U ln br. .. KO Novi Sad I na dan 25.11.2019. godine na kp br. .. ukupne površine 11 ari 48 m2 u vlasništvu Grada Novog Sada upisana je između ostalog stambeno-poslovna zgrada broj 1, u prizemlju i stambena zgrada za kolektivno stanovanje broj 2, obe u svojini Republike Srbije, a kao korisnik upisana je Opština Novi Sad. U prizemlju zgrade broj 1 kao vlasnik jednosobnog stana broj 1 površine 42 m2 i u prizemlju zgrade broj 2 kao vlasnik dvosobnog stana broj 5 površine 39 m2 upisan je tužilac AA sa obimom udela 1/1.

Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da tužilac nije dokazao osnovanost primarnog tužbenog zahteva za utvrđenje prava svojine na kp br. .. površine 558 m2 i na kp br. .. površine 90 m2 upisane u ln br. .. KO Novi Sad I, kao ni osnovanost eventualnog tužbenog zahteva za utvrđenje prava korišćenja na istim katastarskim parcelama, zbog čega su odbili i primarni i eventualni tužbeni zahtev tužioca, kao neosnovane.

Po oceni Vrhovnog suda, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava odlučili kao u pobijanim presudama.

Odredbom člana 20. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa propisano je da se pravo svojine stiče po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem (stav 1.); pravo svojine stiče se i odlukom državnog organa i na način i pod uslovima određenim zakonom (stav 2.).

Iz utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da je tužilac svoj tužbeni zahtev i primarni i eventualni zasnovao na tvrdnji da je po osnovu kupoprodajnog ugovora koji je zaključio 10.05.2016. godine sa SZ Astra plam Novi Sad, čiji je predmet dvosobni stan izgrađen na kp br. .. i jednosoban stan izgrađen na kp br. .., i po osnovu ugovora o prodaji nepokretnosti od 17.06.2016. godine sa GG, čiji je predmet jednosoban stan broj 1, izgrađen na kp br. .. – sticanjem prava svojine na tim stanovima izgrađenim na kp br. .. i kp br. .. stekao i pravo svojine, odnosno pravo korišćenja i na kp br. .. i .. navodeći da su to pravo imali njegovi pravni prethodnici.

Međutim, tužilac u provedenom postupku nije dokazao osnovanost svojih tvrdnji, a samim tim ni osnovanost svog tužbenog zahteva, jer do okončanja prvostepenog postupka sudu nije pružio relevantne dokaze, niti je postupio po članu 314. stav 1. ZPP, nije učinio verovatnim da bez svoje krivice nije mogao da predloži dokaze na kojima je zasnovao svoj tužbeni zahtev, kod činjenice da je dokaze priložio tek u žalbenom postupku, zbog čega je drugostepeni sud pri odlučivanju pravilno primenio odredbu člana 314. stav 2. ZPP kojom je propisano da sud ne uzima u obzir činjenice i dokaze koji su izneti odnosno predloženi suprotno stavu 1. člana 314. ZPP.

U konkretnom slučaju utvrđeno je da je tužilac upisan kao vlasnik stanova koji su izgrađeni na kp br. .. i .. sa pravom korišćenja zemljišta na katastarskim parcelama na kojima se stanovi nalaze.

Tužilac sudu nije priložio kupoprodajne ugovore kao pravni osnov, a po osnovu kojih bi bilo moguće utvrditi tačno šta je bio predmet navedenih kupoprodaja, a samim tim šta je kao kupac tim pravnim poslovima zaista stekao. Na osnovu predloženih i izvedenih dokaza u provedenom postupku tužilac nije dokazao da su njegovi pravni prethodnici, sa kojima je zaključio ugovore o prodaji, imali pravo svojine, odnosno pravo korišćenja na kp br. .. i .., niti je dokazao da te dve katastarske parcele predstavljaju zemljište neophodno za redovnu upotrebu njegovih stanova koji se nalaze na drugim katastarskim parcelama. Nasuprot tome utvrđeno je da su kp br. .. i kp br. .. zajedno sa objektima na njima, nacionalizovane i prešle u društvenu svojinu sa pravom korišćenja Stambenog preduzeća u Novom Sadu, a sada su upisane kao svojina Republike Srbije sa pravom korišćnja Opštine Novi Sad. Prethodno je navedeno da su po osnovu rešenja Komisije za nacionalizaciju broj ../59 od 06.10.1959. godine i 10.12.1959. godine nacionalizovane kp br. .. i .., a da su izuzeti od nacionalizacije jedan dvosoban stan vlasništvo BB i dva jednosobna stana vlasništvo VV, te da su prilikom obnove Zemljišnih knjiga u periodu od 1967. do 1970. godine kp br. .. i .. prevedene u kp br. .., .., .. i .., te je jasno da su sve katastarske parcele nacionalizovane, dakle i kp br. .. i .., zbog čega su neosnovani revizijski navodi da je pogrešno navođenje drugostpenog suda da su nacionalizovane samo kp br. .. i kp br. .. .

Neosnovani su i revizijski navodi tužioca kojima se osporava zakonitost rada Komisije katastra u odnosu na sporne katastarske parcele .. i .., jer je u tom delu reč o upravnom postupku, pa su isti bez uticaja na drugačiju odluku suda.

Dakle, tužilac nije dokazao da je na kp. .. i kp. .. stekao pravo svojine u smislu člana 20. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, niti je dokazao da je stekao pravo korišćenja na istima po bilo kom pravnom osnovu.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka doneta pravilnom primenom člana 153, 154. i 165. ZPP.

Kako se ni ostalim revizijskim navodima ne dovodi u sumnju pravilnost i zakonitost pobijane presude, revizija tužioca je odbijena kao neosnovana, pa je odlučeno kao u stavu prvom izreke presude primenom člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Zahtev tuženog za naknadu troškova postupka po reviziji odbijen je kao neosnovan, primenom člana 154. ZPP, jer se ne radi o potrebnim troškovima parnice.

Predsednik veća-sudija,

Branka Dražić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković