Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju tužene.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 55/14) i utvrdio da revizija tužene nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju rešenjem SO Čukarica od 19.06.1992. godine, PZ „Jinpros“ sa svojim članom GP „Rad“ odobrena je izgradnja stambeno- poslovnog objekta F lamela L2 u naselju ... u ... (određene spratnosti i broja posebnih delova). GP „Rad“ u stečaju, kao investitor i MP „Energo-kontakt“ DOO, kao suinvestitor zaključili su Ugovor o zajedničkoj izgradnji, finansiranju i sticanju svojine na stambeno-poslovnom objektu F u naselju ... u ... (overen u Prvom opštinskom sudu u Beogradu 14.05.2004. godine pod Ov ../04). Ugovorom je konstatovano da je GP „Rad“ započeo izgradnju stambeno-poslovnog objekta F i da kao investitor ustupa, a suinvestitor preuzima obavezu da finansira izgradnju i izgradi navedeni stambeno-poslovni objekat na lokaciji ..., da ga završi po sistemu „ključ u ruke“ u svemu prema usaglašenim izmenama postojeće projektne dokumentacije na osnovu koje je dobijena dozvola za gradnju. Pored toga, ugovorom je izvršena podela projektovane neto površine objekta, tako da je investitoru pripalo 11 određenih stanova sa ostavama, dok je suinvestitoru pripala sva ostala izgrađena površina. Zatim je MP „Energo-kontakt“ zaključio ugovor o kupoprodaji nepokretnosti u izgradnji (overen u Prvom osnovnom sudu u Beogradu 26.06.2010. godine pod Ov ../2010), kao prodavac sa Preduzećem „Energo-electronic“ AD, kao kupcem koji je za predmet, pored ostalog, imao kupoprodaju stana projektne oznake L2, 5.2/V (u lameli 2 na petom spratu, stan broj 2) projektovane površine 64,25 m2 u ulici ... u ... u stambeno-poslovnom objektu F u naselju ... . Preduzeće „Energo- electronic“ je sa tužiocem izvršilo razmenu nepokretnosti (ugovor o razmeni overen u Prvom osnovnom sudu u Beogradu 02.08.2010. godine pod Ov ../2010) i to navedenog stana na kome je vlasnik za poslovni prostor tužioca u Novom Sadu. Rešenjem poreske uprave Filijala Čukarica od 30.09.2010. godine utvrđen je porez na prenos apsolutnih prava po navedenom ugovoru tužiocu, kao obvezniku koji je platio 27.12.2010. godine, a 11.10.2010. godine na osnovu ugovora o razmeni podneo je prijavu za priključenje elektroenergetskog objekta potrošača za navedeni stan.

MP „Energo-kontakt“ kao naručilac i „Kvanteks“ DOO, kao izvođač su zaključili ugovor o izvođenju radova (overen kod Petog opštinskog suda u Beogradu 20.05.2005. godine pod Ov ../2005) kojim se izvođač obavezao da za račun naručioca izvede svojom radnom snagom, materijalom, alatom i mehanizacijom grube građevinske radove na stambeno-poslovnom objektu F u ..., ulica ..., a kao naknadu vrednosti izvedenih radova naručilac se obavezao da izvođaču plati kompenzaciono – izgadnjom i prenosom prava svojine na 13 stanova ukupne površine 815,98 m2 i 13 ostava ukupne površine 28,60 m2, koji se nalaze u stambeno-poslovnom objektu F u ... u ulici ..., naselje ..., od kojih se 6 stanova nalazi u lameli 2 (određene projektne oznake i površine) a ostali u lamelama 1 i 3. Ugovarači su se saglasili da se prenos prava svojine na navedenim stanovima vrši sukcesivno saglasno stepenu izvedenih radova na osnovu, od strane naručioca overenih privremenih situacija, te da troškove overe ugovora o prenosu kao i naknade poreza na prenos svojine na stanovima i ostavama snosi izvođač odnosno kupac. Aneksom I tog ugovora (od 26.04.2006. godine) naručilac se obavezao da naknadu vrednosti izvedenih radova plati izvođaču kompenzaciono – prenosom prava svojine na 7 stanova ukupne površine 503,99 m2 koji se nalaze u stambeno-poslovnom objektu F u ...ulica ... naselje ..., od kojih se 3 stana nalaze u lameli 2 (označene projektne oznake i površine). Kao i u osnovnom ugovoru, predviđeno je da se prenos svojine na stanovima vrši sukcesivno saglasno stepenu izvedenih radova na osnovu, od strane naručioca overenih privremenih situacija. Tužena je sa Preduzećem „Kvanteks“ zaključila Ugovor o razmeni nepokretnosti (overen kod Prvog osnovnog suda u Beogradu 25.10.2011. godine) kojim je izvršena razmena dvosobnog stana broj 4, površine 49,98 m2 i garažnog mesta u ulici ... broj .. u ..., na kome je vlasnik tužena za dvosoban stan broj 24 površine 64,35 m2 na petom spratu lamele 2 u objektu F u ulici ... broj .. u ... na kome je vlasnik ugovarač „Kvanteks“ DOO. Zapisnikom o primopredaji stana od 25.10.2011. godine, na osnovu ugovora o razmeni konstatovano je da tužena prima stan a da ovlašćeni predstavnik prodavca isti predaje, kao i uređaje u stanu. Tužena je uplatila 05.05.2004. godine porez na prenos apsolutnih prava, a na osnovu računa za električnu energiju i RTV pretplatu, te računa za JKP infostan, telefon i računa SBB (sve za 2014. godinu) utvrđeno je da glase na ime tužene i da se odnose na stan broj 24 u ulici ... broj .. . Račun za električnu energiju za februar 2014. godine glasi na tužioca i odnosi se na stan broj 2 na petom spratu u ulici ...broj .. . Veštačenjem je utvrđeno da prema glavnom projektu, odnosno vertikalnom preseku petog sprata stan broj 24, na čijim ulaznim vratima je pločica sa prezimenom BB, se poklapa sa stanom broj 2a iz projekta, te da stan broj 24 na petom spratu iz ugovora o razmeni nepokretnosti koji je zaključen između tužene i preduzeća „Kvanteks“ kao i stan broj 2 na petom spratu iz ugovora o razmeni nepokretnosti koji je zaključen između tužioca i Preduzeća „Energo-electronic“ imaju istu oznaku u ugovorima i to L2, 5.2/V ulica ... broj .. . U tehničkoj dokumentaciji ne postoji stan sa oznakom broj 2. Stan broj 24 odgovara stanu čija je projektna oznaka 2a, što je bilo moguće utvrditi i bez ulaska u stanove na petom spratu a na osnovu položaja stanova zatečenih na licu mesta, kao i na osnovu projektne dokumentacije koja je sastavni deo građevinske dozvole.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da je tužilac na osnovu člana 20. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa stekao vanknjižno pravo svojine na predmetnom stanu, na osnovu ugovora o razmeni nepokretnosti, izvodeći svoje pravo iz prava svog prethodnika („Energo- electronic“) koji je prethodno ugovorom o kupoprodaji nepokretnosti od 26.06.2010. godine, stekao vanknjižno pravo svojine na predmetnom stanu od Preduzeća MP „Energo-kontakt“ koji je kao suinvestitor stekao to pravo na osnovu ugovora o zajedničkoj izgradnji, finansiranju i sticanju svojine na stambeno-poslovnom objektu F zaključenom 14.05.2004. godine sa investitorom GP „Rad“ u stečaju. Sa druge strane tužena nije stekla pravo svojine na predmetnom stanu, jer ugovarač „Kvanteks“ ugovorom o razmeni nepokretnosti od 25.10.2011. godine, nije mogao preneti pravo svojine na tuženu, budući da su mu umesto predmetnog stana (koji je prvobitno naveden u osnovnom ugovoru), kao naknada za izvedene radove dati drugi stanovi u istoj lameli na osnovu Aneksa I ugovora o izvođenju građevinskih radova (od 26.04.2006. godine) koji je zaključio sa MP „Energo-kontakt“. Kako se tužena nalazi u državini predmetnog stana to je u obavezi da na osnovu člana 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa isti preda tužiocu u državinu oslobođen od svih lica i stvari.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, suprotno navodima revizije, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su ocenili da tužilac ima jači pravni osnov za sticanje prava svojine na predmetnom stanu i da je tužena u obavezi da predmetni stan oslobođen od svih lica i stvari preda tužiocu u državinu.

Po članu 20. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, pravo svojine stiče se po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem. Po samom zakonu pravo svojine se stiče stvaranjem nove stvari, spajanjem, mešanjem, građenjem na tuđem zemljištu, odvajanjem plodova, održajem, sticanjem svojine od nevlasnika, okupacijom i u drugim slučajevima određenim zakonom (član 21.). Prema članu 8. Zakona o izgradnji objekata ("Službeni glasnik SRS", br. 10/84, 24/85, 35/86, 37/88, 41/88, 6/89, "Službeni glasnik RS", br. 53/93, 67/93, 48/94) koji je važio u vreme davanja odobrenja za gradnju (stambeno-poslovnog objekta F lamela L2 u naselju ...) investitorom u smislu ovog zakona, smatra se društveno pravno lice koje donosi investicionu odluku i finansira izgradnju, odnosno rekonstrukciju objekta. Kada u finansiranju izgradnje objekta učestvuje više društvenih pravnih lica, vršenje investitorskih poslova može da se poveri jednom od učesnika u finansiranju objekta ili drugoj organizaciji udruženog rada koja ispunjava uslove za vršenje tih poslova utvrđenih ovim zakonom.

U smislu navedenih zakonskih odredaba, pravo svojine se stiče i stvaranjem nove stvari, što predstavlja originarni način sticanja prava svojine na građevinskom objektu, koje može da stekne samo lice (ili više njih) na koje glasi odobrenje za izgradnju, pa prvi prenos prava raspolaganja na građevinskom objektu ili ekonomski deljivoj celini u okviru tog objekta može da izvrši samo investitor. U konkretnom slučaju, utvrđeno je da je rešenjem SO Čukarica od 19.06.1992. godine, PZ „Jinpros“ sa svojim članom GP „Rad“, odobrena izgradnja stambeno-poslovnog objekta F lamela L2 u naselju ... u ..., pa su neosnovani navodi revizije kojima se ukazuje da GP „Rad“, kao prvi prenosilac nije imao pravo svojine koje bi stekao građenjem, jer nije izvršen upis prava svojine u javne knjige u njegovu korist. Pored toga, sama tužena je svoj ugovorni odnos zasnovala na razmeni sa ugovaračem „Kvanteks“ koji joj nije mogao preneti pravo svojine, jer predmetni stan nije dobio kao naknadu za izvedene radove od MP „Energo-kontakt“ kao suinvestitora po Ugovoru o zajedničkoj izgradnji, finansiranju i sticanju svojine na stambeno-poslovnom objektu zaključenim sa GP „Rad“ kao investitorom. Zato je pravilan zaključak nižestepenih sudova da tužilac, ima jači pravni osnov za sticanje prava svojine na predmetnom stanu (pretpostavljeni vlasnik), pa je tužena u obavezi da mu predmetni stan preda u državinu oslobođen od svih lica i stvari na osnovu člana 41. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić