Apelacioni sud u Novom Sadu je presudom Gž 1011/21 od 19.05.2021. godine, stavom prvim izreke, žalbu odbio i potvrdio presudu Višeg suda u Novom Sadu P 2298/2018 od 10.02.2021. godine. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio blagovremenu reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, u odnosu na tužioca D.O.O. „Poljops“ iz Novog Sada, primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'', br. 72/11...18/20) i utvrdio da je revizija, u odnosu na tog tužioca neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, a ni povrede iz stava 1. tog člana Zakona, pred drugostepenim sudom, koje bi mogle da utiču na donošenje zakonite i pravilne odluke. Tuženi u reviziji ukazuje na bitnu povredu odredaba parničnog postupka propisanu odredbom člana 374. stav 2. tačka 12. Zakona o parničnom postupku, međutim, ta bitna povreda nije razlog zbog kog revizija može da se izjavi, na osnovu odredbe člana 407. stav 1. tačka 2. i 3. istog Zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac D.O.O. „Poljops“ iz Novog Sada je u List nepokretnosti broj ... K.O. ..., upisan kao vlasnik parcele 3690/54, njiva druge klase, površine 752 m2. Tužioci AA iz ... i BB iz ... su u List nepokretnosti broj ... K.O. ... upisani kao suvlasnici na po ½ dela na parceli broj 3690/50, njiva druge klase, površine 751 m2. Na osnovu planskog dokumenta tuženog, predmetne parcele su obuhvaćene Planom generalne regulacije prostora za porodično stanovanje u zapadnom delu Grada Novog Sada („Službeni list grada Novog Sada“, br. 3/2012 i 8/2012) i Planom detaljne regulacije Veternika u Novom Sadu („Službeni list grada Novog Sada“, br. 5/2008), tako što ulaze u površine javne namene – saobraćajnice i deo su puta – ulice Arona Zagorice, koja je komunalno opremljena tako što u ulici postoji izgrađena elektromreža, javna rasprava, vodovodna mreža, fekalna kanalizacija i gas. Tuženi nije sproveo postupak eksproprijacije, niti je tužiocima isplatio novčanu naknadu, iako njihove parcele koristi neograničeni broj lica za javni saobraćaj u celosti i one faktički predstavljaju dobro od opšteg interesa.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava tuženog obavezali da tužiocu D.O.O. „Poljops“, isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta u iznosu od 6.136.035,00 dinara, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije, između ostalog, propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1), kao i da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona uz uslov da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2). Iz navedene ustavne odredbe proizlazi da dozvoljeno oduzimanje prava svojine, koja ne predstavlja povredu prava na imovinu, postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je učinjeno u pravnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Odredbom člana 9. stav 1. Zakona o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik RS“, br. 44/95... 46/98), koji je bio na snazi u vreme usvajanja regulacionog plana naselja („Službeni list grada Novog Sada“, br. 3/01... 17/03), propisano je da se građevinsko zemljište privodi nameni izgradnjom objekata, odnosno izvođenjem drugih radova u skladu sa propisima o planiranju i uređenju prostora.

Zakon o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 105/2014), u odredbi člana 10. stav 2. propisuje da se dobrima u opštoj upotrebi i javnoj svojini smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su, kao takve, određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i slično). Dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda koji su u svojini AP na čijoj se teritoriji nalazi, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo auto-puta ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova, javnih površina koje su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze (stav 7).

Predmetne parcele su, Planom generalne regulacije prostora za porodično stanovanje u zapadnom delu Grada Novog Sada („Službeni list grada Novog Sada“, br. 3/2012 i 8/2012) i Planom detaljne regulacije Veternika u Novom Sadu („Službeni list grada Novog Sada“, br. 5/2008), namenjene za javnu površinu – saobraćajnicu, pa su faktički pretvorene u put – ulicu Arona Zagorice, na kom postoji izgrađena elektromreža, javna rasveta, vodovodna mreža, fekalna kanalizacija i gas, a koristi je neograničen broj ljudi. Na taj način izvršena je faktička eksproprijacija koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, odnosno njegovom izuzimanju iz poseda, što je ovde slučaj.

Saglasno navedenom, a kako je predmetno zemljište privedeno nameni u skladu sa planskim aktom i po zakonu postalo javna svojine, tužilac D.O.O. „Poljops“ iz Novog Sada, kao vlasnik parcele broj 3690/54, površine 752 m2, upisane u List nepokretnosti broj ... K.O. ..., ne može da trpi štetne posledice nepostupanja nadležnog organa tuženog koji nije sproveo upravni postupak i nije doneo rešenje o eksproprijaciji koja bi bila osnov za isplatu novčane naknade tužiocu.

Stoga su pravilno nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo usvajanjem tužbenog zahteva tužioca D.O.O. „Poljops“ i obavezivanjem tuženog da mu isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta, koju su utvrdili prema tržišnoj vrednosti parcele, a prema nalazu i mišljenju veštaka, sa pripdajućom zakonskom zateznom kamatom.

Neosnovani su navodi revizije tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava zasnovanoj na stavu revidenta da nije obveznik naknade jer nijednom svojom radnjom nije deposedirao tužioca. Suprotno tome, tuženi je odgovoran i pasivno legitimisan u ovoj parnici, na osnovu odredbe člana 10. stav 2. tačka 7. Zakona o javnoj svojini, jer je utvrđeno da je predmetna tužiočeva parcela, planskim aktom određena za javnu površinu – saobraćajnicu koju koristi neograničeni broj lica.

Navodi revizije o pogrešno i nepotpuno utvrđenom činjeničnom stanju su bez uticaja na odlučivanje, imajući u vidu da revizija ne može da se izjavi zbog pogrešno ili nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, na osnovu odredbe člana 407. stav 2. Zakona o parničnom postupku, osim u slučaju iz člana 403. stav 2. tog Zakona, što ovde nije slučaj.

O troškovima postupka je odlučeno pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1. i člana 154. Zakona o parničnom postupku.

Na osnovu izloženog, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu prvom izreke doneo primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Ispitujući dozvoljenost revizije tuženog u odnosu na preostale tužioce (koji su formalni suparničari), u smislu odredbe člana 410. stav 2. tačka 5. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija, u odnosu na njih, nije dozvoljena.

Odredbom člana 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku, propisano je da revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednosti od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe.

Tužioci AA i BB su tužbu radi naknade za faktički eksproprisano zemljište podneli sudu 01.11.2017. godine, a tužbeni zahtev su smanjili na iznose od po 3.063.983,00 dinara podneskom od 29.12.2020. godine, koji ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan kada je tužbeni zahtev tužilaca smanjen.

Imajući u vidu da se u konkretnom slučaju radi o imovinskopravnom sporu koji se odnosi na novčano potraživanje u kome pobijana vrednost predmeta spora ne prelazi imovinski cenzus za dozvoljenost revizije, to je Vrhovni kasacioni sud utvrdio da je revizija tuženog u odnosu na tužioce AA iz ... i BB iz ..., nedozvoljena, u smislu odredbe člana 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku.

Na osnovu odredbe člana 413. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić