U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Biserke Živanović i Spomenke Zarić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Milunka Arsić, advokat iz ..., protiv tuženih Osnovne škole „BB“ ..., Opštine …, koje zastupa OJT Ivanjica i Mesne zajednice ..., čiji je punomoćnik Velisav Mićić, advokat iz ..., radi utvrđenja povrede autorskog prava, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž4 2/2015 od 02.11.2016. godine, na sednici održanoj 10.07.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž4 2/15 od 02.11.2016. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Užicu P 37/14 od 06.04.2015. godine stavom prvim izreke, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se utvrdi da su tužene povredile autorsko pravo tužioca registrovano kod Jugoslovenske autorske agencije – autorska agencija za Srbiju pod brojem FIP …/… od 30.07.2003. godine, koja povreda se ogleda u organizovanju „Festivala izvorne srpske pesme – …“ u … – …, od strane tuženih svake godine, počev od 2003. zaključno sa 2013. godinom, te da se tuženima naloži javno objavljivanje presude u dnevnom listu „…“. Stavom drugim izreke, obavezan je tužilac da tuženima Osnovnoj školi „BB“ … i Opštini .., naknadi troškove postupka u iznosu od 767.642,00 dinara, dok je veći zahtev ovih tuženih prema tužiocu na ime troškova postupka za još 20.000,00 dinara odbijen kao neosnovan. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj MZ „...“ na ime troškova postupka isplati iznos od 163.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž4 2/2015 od 02.11.2016. godine, stavom prvim izreke, ukinuta je prvostepena presuda u stavu prvom izreke, delu stava drugog kojim je obavezan tužilac da tuženima Osnovnoj školi „BB“ … i Opštini … na ime parničnih troškova solidarno isplati iznos od 767.642,00 dinara i stavu trećem izreke. Stavom drugim izreke, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da su tužene povredile autorsko pravo tužioca registrovano kod Jugoslovenske autorske agencije – autorska agencija u Srbiji pod brojem FIP …/... od 30.07.2013. godine koja povreda se ogleda u organizovanju „Festivala izvorne srpske pesme – ...“ u ... – ..., od strane tuženih svake godine počev od 2003. godine zaključno sa 2013. godinom, te da se tuženima naloži javno objavljivanje presude u dnevnom listu „...“. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženima Osnovnoj školi „BB“ ... i Opštini ... naknadi troškove postupka u iznosu od 793.142,00 dinara. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj Mesnoj zajednici ... naknadi troškove postupka od 234.000,00 dinara. Stavom petim izreke, odbačena je žalba tužioca izjavljena protiv prvostepene presude u preostalom delu stava drugog izreke kojim je odbijen kao neosnovan zahtev za više traženih 20.000,00 dinara na ime parničnih troškova tuženima Osnovnoj školi „BB“ ... i Opštini ....

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Odlučujući o reviziji tužioca Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijenu odluku primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 3. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 i 55/14), pa je našao da je revizija tužioca neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do nepravilne primene nekih od odredaba ovog zakona, zbog čega nema ni bitne povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje. Ukazivanje na povredu postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, ne predstavlja bitnu povredu zbog kojih se revizija može izjaviti, primenom člana 407. stav 1. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac je već 40 godina na estradi kao profesionalni estradni umetnik i izvođač izvorne narodne srpske pesme. Za razne diskografske kuće snimio je preko 120 pesama gde je u većini autor muzike i teksta i koje su uglavnom vezane za ... kraj. U cilju očuvanja Srpske tradicije 1997. godine osnovao je radio stanicu …, a radi realizacije ideje o održavanju Festivala izvornih pevačkih grupa Srbije „…“ tužilac je obezbedio podršku Doma kulture u …, osmislio nagradu za prva tri mesta na festivalu - zlatni, srebrni i bronzani … list koje je napravilo Preduzeće „VV“ iz …, osmislio je himnu pod nazivom „Pod … selo što je ...“ i simbol „ … list“ smešten u kružnici sa slovnim nazivom festivala. Prvi festival pod nazivom Festival izvornih pevačkih grupa Srbije „ … 2001. godine“ održan je 28.09.2001. godine u velikoj sali Doma kulture u …, a drugi „… 2002. godine“ održan je 17.08.2002. godine u .... na igralištu tužene škole. U toku priprema trećeg festivala koji je trebao da se održi 17.08.2003. došlo do nesuglasica između tužioca i predstavnika tuženih iz razloga finansijske prirode. Mesna zajednica ... , turistička organizacija ..., Dom kulture ..., Osnovna škola „BB“ … i KUD „...“, kao organizatori, sa generalnim pokroviteljem Skupština opštine ..., zaključili su 23.07.2004. godine ugovor o zajedničkom izvođenju manifestacije „Festival izvorne srpske pesme - ...“. Tužilac je Jugoslovenskoj autorskoj agenciji 30.07.2003. godine podneo zahtev za upis idejnog projekta svog festivala u registar autorskih dela koja agencija je pod brojem FIP …/... dana 30.07.2003. godine upisala autorsko delo- idejni projekat-manifestacija Festival izvornih pevačkih grupa Srbije „…“ … . Iz izveštaja Jugoslovenske autorske agencije za Srbiju od 07.05.2013. godine, utvrđeno je da je evidentiranje i deponovanje dela određenih lica fakultativno i da se time obezbeđuju dokazi više o postojanju autorskog dela i vremenu kada je nastalo i ko je njegov autor, za slučaj da dođe do povrede autorskog prava, a iz izveštaja Zavoda za intelektualnu svojinu utvrđeno je da je svrha deponovanja i evidentiranja da se obezbede dokazi u korist autora i da prilikom podnošenja prijave za deponovanje i evidentiranje zavod nema ovlašćenja da ispituje sadržinu predmeta deponovanja pa samim tim zavod ne potvrđuje da deponovani predmet ima svojstvo autorskog dela. Veštak za oblast autorskog prava – primenjena umetnost, naveo je da manifestacija Festival izvornih pevačkih grupa Srbije „…“ predstavlja originalno idejno rešenje i autorsko delo tužioca, te su tuženi organizovanjem Festivala izvornih srpskih pesama „...“ počeli od 2003. godine do danas povredili autorsko delo tužioca, kako u pogledu formalnih obeležja tako i u pogledu same suštine i koncepta manifestacije, a mišljenje zasniva na činjenici da su ove manifestacije zastupane istim rečima: festival, izvorno, pevačke grupe Srbije. Iz mišljenja agencije GG iz ... koju potpisuje konsultant DD, koja je u ponovljenom postupku cenjena po nalogu drugostepenog suda, navedeno je da je jedini kriterijum za kvalifikaciju autorskog dela njegova orignalost i forma izržavanja intelektualne kreacije, te da u konkretnom slučaju nazivi idejnih koncepcija Festivala i tužioca i tuženih, bez izuzetaka nisu samostalno kvalifikovani za autorsko pravnu zaštitu u skladu sa odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima, jer oba naziva u sebi sadrže neorginalne uvrštene i generične pojmove kao što su festival, izvorno, pevačke grupe, da su sa aspekta sadržine oba festivala narodna baština i ne mogu biti zaštićene kao autorska dela jer ista predstavljaju narodno stvaralaštvo nastalo usmenim i pisanim predanjem, ponavljanjem i prenošenjem sa generacije na generaciju. U skladu sa tim sadržajem oba festivala su van rasprave sa aspekta autorsko pravne zaštite i tuženi ni u jednom trenutku nisu imali obavezu da priznaju autorstvo tužiocu niti mogućnost da mu autorstvo oduzmu jer festival nisu zasnovali na idejnoj koncepciji tužioca. U daljem toku postupka parnične stranke nisu predlagale novo veštačenje od strane veštaka etnomuzikologa, koje bi po mišljenju drugostepenog suda bilo jedino merodavno za razrešenje konkretnog pitanja, koji bi utvrdio da li predmetni muzički Festival „…“ predstavlja originalnu duhovnu tvorevinu kao posebnu vrstu umetničkog dela koje se izražava zvucima, tonovima, kako bi se moglo odlučiti da li su tuženi organizovanjem svog Festivala povredili autorsko pravo tužioca.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su odbili tužbeni zahtev za utvrđenje povrede autorskog prava.

Prema članu 2. Zakona o autorskom i srodnim pravima („Službeni list SRJ“ br. 24/98), autorsko delo je originalna duhovna tvorevina autora izražena u određenoj formi, bez obzira na njegovu umetničku, naučnu ili drugu vrednost, njegovu namenu, veličinu, sadržinu i način ispoljavanja kao i dopuštenost javnog saopštavanja njegove sadržine (stav 1.). Odredbom stava 2. istog člana propisano je šta se sve smatra autorskim delom. Odredbom člana 14. istog zakona propisano je da autor ima isključivo pravo da mu se prizna autorstvo na njegovom delu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda tuženi organizovanjem Festivala izvorne srpske pesme „...“ u … nisu učinili povredu autorskog dela tužioca. Pravilan je zaključak drugostepenog suda, suprotno revizijskim navodima, da obe manifestacije koje su organizovane imaju za cilj očuvanje izvorne narodne pesme, te se jedna manifestacija koja u osnovi ima za cilj očuvanje izvorne narodne pesme i razvijanje takmičarskog duha, ne može smatrati povredom autorskog prava koje se takođe zasniva na principima narodnog stvaralaštva u koje spada izvorna narodna pesma i kao takva ne može da predstavlja originalnu tvorevinu autora, a i sporni Festivali se bitno razlikuju po nazivu, datumu održavanja, simbolima, logu, nagradama. Utvrđenje da li je neka ljudska tvorevina rezultat duhovnog rada, znanja, darovitosti i originalnosti i kao takva autorsko delo ili nije, predstavlja činjenično pitanje, koje se utvrđuje odgovarajućim dokaznim sredstvima, pa i veštačenjem u oblasti u kojoj je ta ljudska tvorevina ostvarena, bez čega nema autorskog dela, ni uslova za autorsko pravnu zaštitu iz člana 172 Zakona o autorskom i srodnim pravima ("Sl.list SRJ” broj 24/98). U konkretnom slučaju takvo veštačenje od strane tužioca nije predloženo, a iz utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da Festival tužioca nije autorsko delo. Ovakve manifestacije u vidu takmičenja izvornih pevačkih grupa u svojoj osnovi imaju iste opšte ideje, za razvoj kulture i očuvanje narodne tradicije, te se ne može govoriti o preuzmanju duhovne tvorevine tužioca. Kako je upravo originalnost opredeljujući uslov koji u smislu člana 2. stav 1. Zakona o autorskom i srodnim pravima, jednoj tvorevini daje karakter autorskog dela, pored nesumnjivog društvenog značaja Festivala izvorne muzike, u njemu nije izražena individualna stvaralačka osobenost tužioca kao njegovog autora, bez koje nema autorskog dela niti uslova za autorsko pravnu zaštitu iz člana 172. Zakona o autorskom i srodnim pravima. Iz svega napred navedenog neosnovani su navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Ostalim navodima revizije tužioca ponavljaju se žalbeni navodi koji su već bili pravilno ocenjeni od strane drugostepenog suda, koje ovaj sud neće detaljno obrazlagati u skladu sa odredbom člana 414. stav 2. ZPP i osporava se ocena izvedenih dokaza zbog čega se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 1. ZPP.

Sa iznetih razloga Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić