O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 117/20 od 13.07.2020. godine, stavom prvim izreke, ukinuta je presuda Osnovnog suda u Priboju P 17/2018 od 05.07.2019. godine (pogrešno navedeno P 17/2008), ispravljena rešenjem istog suda P 17/2018 od 16.09.2019. godine, u stavovima prvom, trećem, četvrtom, petom, šestom, sedmom, osmom, devetom, desetom, jedanaestom, dvanaestom i trinaestom izreke. Stavom drugim izreke, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev da se utvrdi da zajedničku imovinu stranaka čine pokretne stvari: kombi vozilo marke ... ..., pet servisa za ručavanje i jedan DVD muzički plejer. Stavom trećim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev, pa je utvrđeno da zajedničku imovinu stranaka čini frižider sa komorom marke „...“, a odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev da se utvrdi da zajedničku imovinu stranaka čine pokretne stvari: električni šporet marke „...“ sa ravnom pločom, jedna mikrotalasna, jedan mikser, ručno rađena mašina za ... i punkt aparat. Stavom četvrtim izreke, utvrđeno je da udeo tužilje u sticanju frižidera sa komorom marke „...“, iznosi 50% idealnog dela, a odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev za veće traženje od utvrđenog do traženog 60,7% idealnog dela, kao i zahtev da tužilja putem fizičke deobe frižidera sa komorom marke „...“ izdvoji dosuđeni udeo. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da tužilji, na ime njenog učešća u renoviranju i uvećanju vrednosti stana u ..., u ulici ... broj ..., isplati iznos od 153.872,77 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 13.07.2020. godine, kao dana presuđenja do isplate, a odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev za veće traženje od dosuđenog do traženog iznosa od 220.168,34 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 15.07.2015. godine do isplate, kao i zahtev za isplatu zakonske kamate na dosuđeni iznos za period od 15.07.2015. godine do 12.07.2020. godine. Stavom šestim izreke, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev da se obaveže tuženi da tužilji, na ime njenog učešća u renoviranju i opremanju poslovnog prostora-lokala u ulici ... broj ... u ..., isplati iznos od 14.628,70 dinara i na ime učešća u renoviranju proširenja poslovnog prostora-lokala u ... u ... isplati iznos od 11.138,45 dinara, sve sa zakonskom zateznom kamatom od 15.07.2015. godine, kao dana veštačenja do isplate. Stavom sedmim izreke, obavezan je tuženi da tužilji, na ime doprinosa u sticanju zajedničke imovine-zaliha robe koje su se nalazile u objektu SZTR „VV“ ..., isplati iznos od 114.143,92 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 13.07.2020. godine, kao dana presuđenja do isplate, a odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev za veće traženje od dosuđenog do traženog iznosa od 228.287,84 dinara, sa zakonskom kamatom od 07.07.2010. godine do isplate, kao i zahtev za isplatu zakonske zatezne kamate na dosuđeni iznos od 07.07.2010. godine do 12.07.2020. godine. Stavom osmim izreke, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev da se obaveže tuženi da tužilji, po osnovu ugovora o kratkoročnom dinarskom kreditu br. ...-...-..., koji je tužilja zaključila sa ... ... 16.03.2006. godine, a koja sredstva su utrošena tokom bračne zajednice, isplati novčani iznos od 40.153,05 dinara, koliko iznosi pojedinačni doprinos tužilje u sticanju imovine tokom bračne zajednice, sa zakonskom zateznom kamatom od 15.12.2008. godine do isplate. Stavom devetim izreke, odbijen je, kao neosnovan, protivtužbeni zahtev tuženog da se utvrdi da zajedničku imovinu stranaka čini kombi vozilo marke ... ..., da njegov udeo u sticanju iznosi ½ i da se dozvoli da se fizičkom deobom izdvoji njegov udeo. Stavom desetim izreke, odbijen je, kao neosnovan, protivtužbeni zahtev da se utvrdi da zajednička ulaganja stranaka u opremanje objekta- dućana u ... i „GG“ u ... i nabavku pokretnih stvari iznose 7.500 evra, da je udeo tuženog u tim ulaganjima ½ i da se tužilja obaveže da tuženom isplati iznos od 3.750 evra. Stavom jedanaestim izreke, odbijen je, kao neosnovan, protivtužbeni zahtev da se obaveže tužilja da tuženom isplati iznos od 550 evra, na ime povraćaja zajedničke devizne pozajmice. Stavom dvanaestim izreke, odbijen je, kao neosnovan, protivtužbeni zahtev da se utvrdi da učešće tuženog u sticanju zajedničke imovine sa tužiljom čini vrednost jednog kompjutera, jednog bojlera, jedne TA peći u iznosu od 72.000,00 dinara, što bi tužilja bila dužna priznati. Stavom trinaestim izreke, odbijen je, kao neosnovan, protivtužbeni zahtev da se utvrdi da učešće tuženog u sticanju zajedničke imovine čini iznos kredita od 2.000 evra, što bi tužilja bila dužna priznati. Stavom četrnaestim izreke, obavezan je tuženi da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 192.727,60 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja-protivtužena je blagovremeno izjavila reviziju, pobijajući je u delu u kome nije uspela u parnici, iz svih zakonskih razloga.

Tuženi-protivtužilac je podneo odgovor na reviziju.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom u prvostepenom postupku i na osnovu sprovedene rasprave i dopunjenog dokaznog postupka pred drugostepenim sudom, parnične stranke su bile u bračnoj zajednici od 03.06.1995. godine do 07.07.2010. godine, kada je brak razveden pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Prijepolju, Sudska jedinica u Priboju P2 91/10. Deca parničnih stranaka su poverena na samostalno vršenje roditeljskog prava majci, ovde tužilji. Stranke su tokom braka živele u stanu tuženog u ulici ... broj ..., koji je sa neisplaćenim penzijama u iznosu od 27.000,00 dinara nasledio od svog oca, sada pokojnog DD, rešenjem Opštinskog suda u Priboju O 3/03 od 24.01.2003. godine.

U stanu u kome su stranke živele tokom braka izvedeni su radovi: uvedeno parno grejanje, hoblovanje parketa, ugradnja laminata i promena stolarije. Veštačenjem od strane veštaka građevinske struke utvrđeno je da vrednost navedenih radova iznosi 307.745,55 dinara (vrednost stolarije i ugradnje 114.337,15 dinara, vrednost podova 41.498,40 dinara i ugradnja i kupovina materijala za centralno grejanje 151.910,00 dinara). Vrednost radova u kupatilu utvrđena je u iznosu od 54.970,00 dinara, a kako je iz iskaza svedoka ĐĐ utvrđeno da je on ocu tuženog DD dao materijal za kupatilo (keramičke pločice, cevi, sanitarije, lepak za pločice 1994-1995 godine) to vrednost radova na kupatilu nije ušla u vrednost učešća stranaka u renoviranju i opremanju stana u ulici ... broj ..., obzirom da je materijal za opremanje kupatila pribavio otac tuženog.

Takođe, tokom trajanja bračne zajednice stranaka izvedeni su građevinski radovi u lokalu u ulici ... broj ... u iznosu od 24.100,00 dinara (izrada i montaža natstrešnice tende u iznosu od 16.870,00 dinara, adaptacija drvenog prozora na istom lokalu u iznosu od 7.230,00 dinara) i radovi na lokalu u ... u iznosu od 18.350,00 dinara (nabavka i postavljanje itisona u iznosu od 12.350,00 dinara, izbijanje otvora za vrata na zidu između lokala sa obradom ivica u iznosu od 6.000,00 dinara). Ovi lokali nisu bili u vlasništvu stranaka, već trećih lica i u njima su bile smeštene radnje (uz plaćanje zakupnine) koje je osnovala tužilja i to „EE“ 09.12.2002. godine koja je odjavljena iz registra 15.01.2004. godine i „GG“ 25.12.2006. godine, koja je brisana iz registra 26.11.2008. godine.

Tokom bračne zajednice stranke su kupile frižider makre „...“. Mašinu za ... napravio je tokom 1993/1994 godine svedok ŽŽ, a motor je naknadno dograđen. Iz iskaza saslušanih svedoka ZZ, II i tuženog utvrđeno je da tuženi od iznosa penzije koju je nasledio od oca DD kupio električni šporet marke „...“ sa ravnom pločom, jednu mikrotalasnu peć i jedan mikser.

Iz iskaza saslušanog svedoka JJ utvrđeno je da su stranke tokom braka od nje pozajmile iznos od 1.000 evra, da su deo tog novca i to 500 evra dale KK na ..., a ostatak od 500 evra uložili u radnju i da su pozajmicu vratili u ratama dok su bili u braku.

Iz iskaza svedoka LL (majke tužilje), utvrđeno je da je tuženi skinuo polovni bojler iz svog stana i dao ga uz naknadu svedoku tokom bračne zajednice stranaka. Vozilo marke kombi ... ... kupljen je i tokom zajednice stranaka otuđen LJLJ. Svedok MM je zadržala po predlogu stranaka TA peć na ime duga - naknade za korišćenje lokala u ..., a iz iskaza svedoka NN utvrđeno je da su stranke ovom svedoku nakon zatvaranja radnje „EE“ 2004. godine prodale robu koja se nalazila u radnji u vrednosti od 7.000,00 do 8.000,00 dinara.

Pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Priboju P 165/2011 od 16.09.2016. godine utvrđeno je da su stranke tokom braka stekle zamrzivač 110 litara marke „...“ jedan pica gril aparat i TV aparat marke „...“.

Prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke stranke su tokom bračne zajednice (1995-2010. godine) zajednički doprinosile sticanju zajedničke imovine u iznosu od 53.294,25 evra, od čega je doprinos tužilje 32.350,93 evra, što je 60,7% od ukupnog doprinosa, a doprinos tuženog 20.943,32 evra, što je 39,3% ukupnog doprinosa u sticanju tokom bračne zajednice. Prilikom utvrđivanja doprinosa stranaka vršen je preračun dinarskih iznosa utvrđenih godišnjih doprinosa u evrima, prema srednjem kursu NBS na dan 30.01.2012. godine. Tuženi koji je obavljao samostalnu delatnost kao osnovno zanimanje u periodu od 1995. do 2003. godine je bio obveznik poreza na paušalno utvrđene prihode, a osnovicu za obračun doprinosa za obavezno socijalno osiguranje određuje država i ona ne zavisi od prihoda koje je poreski obveznik ostvario. Tuženi je 2004. godine počeo da vodi poslovne knjige i izgubio je status paušalnog poreskog obveznika. Za poreskog obveznika koji vodi poslovne knjige oporezivi prihod samostalne delatnosti predstavlja oporezivu dobit koja se utvrđuje u poreskom bilansu usklađivanjem dobiti iskazane u bilansu uspeha usklađenog u skladu sa propisima kojim se uređuje računovodstvo i revizija. Krediti koje je tuženi uzimao kod „...“ a.d. ... i „...“ a.d. ... po ugovorima, a koji su vraćeni od sredstava ostvarenih poslovanjem STZR „VV“ u ..., nisu pridodati doprinosu tuženog, jer imaju tretman poslovnog prihoda za koji se plaća porez na prihode od obavljanja samostalnih delatnosti i kao takav utiče na neto dobit. Tužilja je u periodu od 1995. do 2002. godine bila u radnom odnosu u privrednom subjektu „NJNJ“ a.d. ... i dobila je otpremninu u iznosu od 75.000,00 dinara. U periodu od 2003. do 2010. godine nije bila u radnom odnosu, ali je doprinosila pre svega kao majka koja je bila angažovana oko dece i kao domaćica u obavljanju kućnih poslova, zbog čega njen doprinos utvrđivan u visini prosečne neto zarade u RS za određeni mesec u određenoj godini. Bila je vlasnik STR „EE“ oko godinu dana (2003.godine) i SZTR „GG“ oko dve godine (2007. i 2008. godine).

Dopunskim veštačenjem od strane veštaka ekonomsko-finansijske struke utvrđeno je da je vrednost zaliha robe u radnji tuženog STZR „VV“ ... na dan 07.07.2010. godine iznosila 376.092,00 dinara, na osnovu popisne liste robe na dan 31.12.2009. godine, uz uvažavanje nabavki i prodaje robe koje su se desile u periodu od 01.01. do 07.07.2010. godine i na osnovu pribavljenih finansijskih kartica konto ...- roba u prodavnici, na kojima se u finansijskom knjigovodstvu vrši evidentiranje svih nabavki i prodaja robe u određenom vremenskom periodu, koristeći finansijsku karticu dostavljenu iz softvera knjigovodstvene evidencije „OO“ iz ... .

Na ovako utvrđeno činjenično stanje drugostepeni sud je primenio materijalno pravo iz odredbi Porodičnog zakona, citiranih u obrazloženju pobijane presude i ocenio da je tužbeni zahtev delimično osnovan, a protivtužbeni zahtev neosnovan.

Drugostepeni sud je odbio kao neosnovane zahteve parničnoh stranaka da se utvrdi da zajedničku imovinu stranaka čini kombi vozilo marke ... ..., jer je prema utvrđenom činjeničnom stanju ovo vozilo kupljeno i otuđeno tokom trajanja bračne zajednice, pa ne predstavlja njihovu zajedničku imovinu. Tužbeni zahtev za utvrđenje da zajedničku imovinu stranaka čini pet servisa za ručavanje i jedan DVD muzički plejer, je odbijen, jer tužilja nije pružila dokaze da su ove pokretne stvari tokom braka kupljene zajedničkim sredstvima stranaka, a zahtev za utvrđenje da zajedničku imovinu čine električni šporet marke „...“ sa ravnom pločom, jedna mikrotalasna peć i jedan mikser, jer je te stvari kupio tuženi novčanim sredstvima nasleđenim od oca, pa ova imovina predstavlja njegovu posebnu imovinu. Punkt aparat je otuđen tokom trajanja bračne zajednice, a mašina za ... napravljena je pre nego što je tužilja zasnovala bračnu zajednicu sa tuženim 1993./1994. godine, zbog čega ni ove pokretne stvari ne predstavljaju zajedničku imovinu stranaka.

Nije osnovan tužbeni zahtev da tuženi tužilji isplati određeni novčani iznos na ime njenog učešća u renoviranju i opremanju poslovnog prostora- lokala u ulici ... broj ... u ... i lokala u ... u ... . Ti lokali nisu u vlasništvu tuženog, već trećih lica, pa ulaganja u te lokale nisu vršena kao ulaganja u posebnu imovinu tuženog, za koji slučaj bi tuženi bio u obavezi da tužilji naknadi vrednost uloženog prema njenom doprinosu.

Nema osnova ni za obavezivanje tuženog da tužilji naknadi 1/2 novčanih sredstava ostvarenih po osnovu ugovora kreditu, koji je u toku trajanja braka tužilja zaključila na svoje ime, radi pribavljanja novčanih sredstava koja su korišćena za potrebe bračne zajednice. Tužilja nije dokazala da je ostvareni iznos kredita vratila odnosno isplatila davaocu kredita, niti da je to učinila iz svojih sopstvenih sredstava odnosno sredstava svoje posebne imovine.

Kod činjenice da su prema tabelarnom prikazu prihoda stranaka iz nalaza veštaka ekonomsko-finansijske struke, prihodi stranaka u periodu od 1995. do 2002. godine bili približno jednaki, da od 2002. godine do 2010. godine tužilja nije bila u radnom odnosu, ali da se zalagala u vođenju poslova u domaćinstvu i staranju o deci, da je tuženi 2004. godine počeo da vodi poslovne knjige, a da je tužilja od 2010. godine radila u radnjama čiji je osnivač tuženi (STZR „VV“ i radnja u ulici u ...), i osnovala radnje „EE“ (2002. - 2004.godine) i „GG“ (2006.-2008. godine), po oceni Vrhovnog kasacionog suda pravilan je zaključak drugostepenog suda da je doprinos stranaka u sticanju zajedničke imovine jednak, u smislu člana 180. stav 2. Porodičnog zakona.

Stoga je pravilna ocena drugostepenog suda da udeo tužilje u sticanju pokretne stvari - frižidera sa komorom marke „...“ iznosi 50%, kao i da tužilji, na ime učešća u renoviranju i uvećanju vrednosti posebne imovine tuženog-stana u ... broj ..., primenom člana 170. stav 1. Porodičnog zakona, na teret tuženog pripada ½ od vrednosti tako izvedenih radova (307.745,55 dinara) odnosno iznos od 153.872,77 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate, a da je preko toga njen zahtev neosnovan. Veštak je dao svoje mišljenje koliki je procentualni doprinos svake od stranaka u sticanju zajedničke imovine tokom bračne zajednice, a konačnu ocenu o doprinosima stranaka u sticanju daje sud, pa u cilju potpunog i pravilnog utvrđenja činjeničnog stanja nije bilo potrebno izvođenje dokaza saslušanjem sudskog veštaka na ovu okolnost.

Suprotno navodima revizije, drugostepeni sud je, imajući u vidu da je prvostepena presuda u postupku već jedanput bila ukinuta, a da je u prvostepenom postupku učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka i da je činjenično stanje nepotpuno utvrđeno, nakon održane rasprave i dopunjenog dokaznog postupka, primenom člana 387. stav 1. tačka 6. ukinuo prvostepenu presudu, u delu koji je pobijan žalbama parničnih stranaka i odlučio o tužbenom i protivtužbenom zahtevu.

Drugostepeni sud je čitanjem dokaza izvedenih pred prvostepenim sudom i izvođenjem dokaza na raspravi održanoj pred drugostepenim sudom, upotpunio utvrđenje o činjeničnom stanju i uz obrazloženu ocenu dokaza utvrdio sve bitne činjenice za odluku o tužbenom i protivtužbenom zahtevu. Odluka o tužbenom zahtevu, u napred navedenom delu, doneta je pravilnom primenom materijalnog prava, za koju je drugostepeni sud dao dovoljne i jasne razloge, koje u svemu kao pravilne prihvata i ovaj sud, pa se navodima revizije tužilje u odbijajućem delu ovih zahteva ne dovodi u sumnju pravilnost pobijane presude.

Bez uticaja su na pravilnost pobijane presude navodi revizije da je tužilja povukla tužbu za utvrđenje da zajedničku imovinu stranaka čini kombi vozilo marke ... ..., pet servisa za ručavanje i jedan DVD muzički plejer i da nije bilo mesta meritornom odlučivanju o ovom delu tužbenog zahteva, jer se, suprotno zaključku drugostepenog suda, tuženi nije protivio povlačenju tužbe. Bitna povreda odredaba parničnog postupka učinjena pred drugostepenim sudom iz člana 374. stav 1. ZPP nije od uticaja na donošenje zakonite i pravilne presude.

Vrhovni kasacioni sud je imao u vidu da je u stavu prvom izreke drugostepene presude pogrešno naveden poslovni broj predmeta prvostepenog suda, tako što je navedeno „P 17/2008“ umesto „P 17/2018“ , ali je ocenio da se radi o očiglednoj grešci u pisanju otpravka presude, koju primenom člana 385. u vezi 362. ZPP predsednik veća drugostepenog suda može ispraviti posebnim rešenjem.

Međutim, ne može se prihvatiti kao pravilna odluka drugostepenog suda da tužilji po osnovu doprinosa u sticanju zaliha robe koje su se nalazile u radnji tuženog SZTR „VV“ ... pripada iznos od 114.143,92 dinara.

Zakonom o privatnim preduzetnicima („Službeni glasnik SRS“ broj 54/89, 9/90, „Službeni glasnik RS“ 19/91...101/05) propisano je da članovi porodičnog domaćinstva osnivača radnje mogu raditi u radnji i bez zasnivanja radnog odnosa i da se članovima porodičnog domaćinstva u smislu ovog zakona smatraju bračni drug, deca i roditelji. Roba je sredstvo rada kojim se obavalja preduzetnička delatnost i ova sredstva potiču od zajedničke imovine stranaka, pa tužilji koja je i radila u radnji tuženog SZTR „VV“ ..., a prema pravilnoj oceni drugostepenog suda da su udeli stranaka u sticanju zajedničke imovine jednaki, pripada ½ od vrednosti zaliha robe, shodno njenom doprinosu u sticanju predmetnih sredstava. Dopunskim veštačenjem od strane veštaka ekonomsko- finansijske struke utvrđeno je da je vrednost zaliha robe u radnji tuženog iznosila 376.092,00 dinara, pa po oceni Vrhovnog kasacionog suda tužilji po ovom osnovu pripada ½ od vrednosti zaliha robe, odnosno iznos od 188.046,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate, a u preostalom je njen zahtev neosnovan. Članom 177. Porodičnog zakona određeno je da se deobom zajedničke imovine, u smislu ovog zakona, smatra utvrđivanje suvlasničkog odnosno supoverilačkog udela svakog supružnika u zajedničkoj imovini. Visina naknade kao obligacioni zahtev kod deobe imovine između zajedničara, određuje se prema cenama odnosno vrednostima u vreme donošenja sudske odluke. Vrednost zaliha robe utvrđena je u postupku veštačenja 2019. godine, a tužilja nije predložila izvođenje dokaza dopunskim veštačenjem radi utvrđe- nja vrednosti zaliha robe u vreme presuđenja, odnosno u prihvatljivo kratkom roku do presuđenja.

Prema konačnom uspehu stranaka u sporu, odnosno imajući u vidu da je tužilja u postupku uspela sa većim delom tužbenog zahteva i u celini po odbijenom protivtužbenom zahtevu tuženog, to joj po oceni Vrhovnog kascionog suda pripada pravo na naknadu 2/3 iznosa od 424.944,00 dinara, obračunatog od strane drugostepenog suda pravilnom primenom Tarife o nagradama i naknadama troškova za rad advokata i Zakona o sudskim taksama na ime naknade troškova prvostepenog i drugostepenog postupka, odnosno iznos od 283.296,00 dinara, pa tužilji po ovom osnovu sa troškovima veštačenja u iznosu od 30.770,00 dinara, pripada ukupan iznos od 314.066,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate, primenom čl. 277. i 324. Zakona o obligacionim odnosima.

Iz navedenih razloga, primenom člana 414. i 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu prvom i drugom izreke.

Tužilji-protivtuženoj koja je delimično uspela u revizijskom postupku, saglasno odredbama člana 153. stav 2, 154, 163. i 165. ZPP pripada pravo na naknadu troškova u granicama opredeljenog zahteva za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, prema važećoj Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata, zbog čega je odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Tuženom-protivtužiocu ne pripada pravo na naknadu troškova revizijskog postupka, jer sastav odgovora na reviziju nije bila nužna radnja za odlučivanje u revizijskom postupku, pa je primenom člana 165. ZPP odlučeno kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća – sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić