U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u pravnoj stvari tužioca AA iz ...., čiji je punomoćnik Draško Petrov, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstva odbrane, koju zastupa Vojno pravobranilaštvo, Odeljenje u Nišu radi utvrđenja diskriminacije, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 3802/17 od 17.07.2018. godine, u sednici održanoj 27.06.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 3802/17 od 17.07.2018. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Vranju P 1903/16 od 03.07.2017. godine, stavom prvim izreke, odbijen je, kao neosnovan prigovor stvarne nenadležnosti Višeg suda u Vranju. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da je Zaključkom Vlade Republike Srbije 05 broj 401-161/2008 od 17.01.2008. godine, kojim su obezbeđena sredstva radi isplate novčane pomoći ratnim vojnim rezervistima sa prebivalištem na teritoriji sedam nerazvijenih opština (Kuršumlija, Blace, Bojnik, Lebane, Žitorađa, Doljevac i Prokuplje) povređeno načelo jedankih prava i obaveza, čime je izvršena diskriminacija na osnovu mesta prebivališta ratnih vojnih rezervista se prebilvališten na teritoriji svih ostalih opština koje nisu navedene u Zaključku Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine, a time i ovde tužioca, kao učesnika rata u SRJ 1999. godine. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj na ime troškova postupka plati 6.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 3802/17 od 17.07.2018. godine, odbijena je, kao neosnovana, žalba tužioca i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog: bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. ZPP („Sl. glasnik RS“, broj 72/11, 55/14) i utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Nema ni bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. Zakona o parničnom postupku, jer drugostepeni sud nije pogrešno primenio koju od odredaba ovog zakona, a što je moglo uticati na donošenje pravilne i zakonite odluke.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio mobilisan za vreme ratnih dešavanja u periodu od 24.03.1999. godine do 26.06.1999. godine, i za to vreme primao je novčanu naknadu od MUP-a, prema dogovoru sa vojskom, u vidu dnevnica. Tužilac nije mogao da opredeli iznose koje je primio na ime dnevnica, a po okončanju rata nije vodio spor za isplatu ratnih dnevnica. Vlada Republike Srbije je 17.01.2008. godine donela Zaključak broj 401-161/2008-1 kojim je prihvaćena informacija o potrebi obezbeđenja sredstava ostvarenih u postupku privatizacije za isplatu pomoći nerazvijenim opštinama koje su sastavni deo ovog Zaključka, a kojim je potvrdila Sporazum od 11.01.2008. godine. Navedenim Zaključkom je odlučeno da će se deo sredstava ostvarenih u postupku privatizacije iz 2007. godine u iznosu od 2.000.000.000,00 dinara preneti na posebne račune nerazvijenih opština Kuršumlije, Blace, Bojnik, Lebane, Žitorađa, Doljevac i Prokuplje. U Zaključku je navedeno da će kriterijume za raspodelu novčane pomoći sačiniti posebna zajednička komisija sastavljena od predstavnika lokalne samouprave i štrajkačkog odbora ratnih vojnih rezervista, da će pravo na dobijanje novčane pomoći steći svaki ratni vojni rezervista iz opština navedenih u Zaključku, koji dostavi pravnosnažnu presudu donetu na osnovu odricanja od tužbenog zahteva pred nadležnim sudovima Republike Srbije, radi isplate naknade, kao i pismenu izjavu da nema daljih potraživanja po ovom osnovu prema Republici Srbiji.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, o zahtevu tužioca odlučeno je pravilnom primenom materijalnog prava.

Postojanje diskriminacije izvršene Sporazumom od 11.01.2008. godine i Zaključkom Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine, nastalim pre stupanja na snagu Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“, br. 22/09 - stupio na snagu 07.04.2009. godine), pravilno je cenjeno od strane nižestepenih sudova na osnovu člana 21. Ustava Republike Srbije i člana 14. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Diskriminacija je svako neopravdano pravljenje razlike između određenih lica po osnovu više kriterijuma, pa i po osnovu ličnog svojstva. Prebivalište, pored ličnog imena i državljanstva predstavlja atribut svake fizičke ličnosti, zbog čega je moguća diskriminacija lica po osnovu prebivališta ili boravišta. Zaštita od diskriminacije predstavlja pravo ličnosti zagarantovanu Ustavom Republike Srbije (član 21.) i Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 1. Protokola 12. uz Evropsku konvenciju). Lica koja ukazuju da je u odnosu na njih izvršena diskriminacija dužni su da dokažu da su nejednako tretirani u odnosu na druga lica koja su u istoj ili sličnoj situaciji, a suprotna strana – lice na čije se diskriminatorsko postupanje ukazuje, dužno je da dokaže postojanje objektivnog i opravdanog razloga za različitost u postupanju.

Iz sadržine Sporazuma od 11.01.2008. godine i Zaključka Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine, sledi da je finansijska pomoć, koja je uplaćena na poseban račun sedam opština navedenih u Sporazumu, uplaćena radi isplate ratnih dnevnica ratnim vojnim rezervistima koji su učestvovali u odbrani zemlje u toku NATO bombardovanja 1999. godine. Opštine Kuršumlija, Lebane, Blace, Bojnik, Žitorađa, Doljevac i Prokuplje imale su status nerazvijenih opština, ali to ne znači da i svi rezervisti sa prebivalištem na teritoriji ovih opština spadaju u kategoriju socijalno ugroženih lica, niti da rezervisti sa teritorija drugih opština (van opština navedenih u sporazumu) ne spadaju u tu kategoriju lica, jer se status socijalne ugroženosti dokazuje na zakonom propisan način. Ovakvim postupanjem tužena jeste izvršila diskriminaciju u odnosu na sve ostale vojne rezerviste koji imaju prebivalište na teritoriji drugih opština i koji su bili u istoj situaciji kao i rezervisti sa teritorija navedenih sedam opština odnosno koji su učestvovali u odbrani zemlje tokom NATO bombardovanja 1999. godine i po tom osnovu ostvarili pravo na isplatu ratnih dnevnica, ali im ista nije isplaćena.

Diskriminacija predstavlja svako neopravdano, po bilo kom osnovu, pravljenje razlike ili nejednako postupanje u odnosu na neko lice ili grupu lica, ali koja se nalazi u istoj pravnoj ili činjeničnoj situaciji, što je u konkretnom slučaju izostalo, jer se tužilac nije ni nalazio u istoj situaciji kao ratni vojni rezervisti iz sedam opština, na koje se Zaključak Vlade Republike Srbije odnosio i kojima ratne dnevnice do 17.01.2008. godine, odnosno do momenta donošenja Zaključka nisu bile isplaćene. Tužilac je bio mobilisan za vreme ratnih dešavanja u periodu od 24.03.1999. godine do 26.06.1999. godine i za to vreme primao je novčanu naknadu od MUP-a, u skladu sa dogovorom sa vojskom u vidu dnevnica. Shodno navedenom, tužilac se ne nalazi u istom položaju kao ratni vojni rezervisti sa prebivalištem na teritoriji opština navedenih u Zaključu Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine, jer je isplata ratnih dnevnica po tom aktu vršena rezervistima kojima one nisu isplaćene, odnosno rezervistima čiji su tužbeni zahtevi za isplatu dnevnica odbijeni pravnosnažnom presudom na osnovu odricanja. Sa tih razloga u odnosu na tužioca nije došlo do diskriminacije u smislu člana 21. Ustava Republike Srbije – tužilac je ostvario pravo na dnevnice i one su mu isplaćene, pa zato ne može biti diskriminisan Zaključkom Vlade Republike Srbije na osnovu kojeg je vršena isplata ratnih dnevnica onim ratnim vojnim rezervistima sa prebivalištem na teritoriji opština navedenih u Zaključku, koji to pravo nisu ostvarili ni dobrovoljnom isplatom niti u sudskom postupku.

Sa napred navedenih razloga, nisu osnovani revizijski navodi tužioca o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Shodno navedenom, na osnovu člana 414 stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić