U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Biserke Živanović i Spomenke Zarić, članova veća, u parnici tužilaca-protivtuženih AA iz ..., čiji je punomoćnik Vojislav Videnović, advokat iz ... i BB iz ..., čiji je punomoćnik Blagoje Galjević, advokat iz ..., protiv tužene - protivtužilje VV iz ..., koju zastupa Zlatko Milosavljević, advokat iz ..., radi utvrđenja prava službenosti prolaza i nepostojanja prava službenosti prolaza, odlučujući o reviziji tužioca - protivtuženog AA, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 3670/18 od 18.04.2019. godine, na sednici održanoj 15.04.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca - protivtuženog AA, izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 3670/18 od 18.04.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Zaječaru P 2091/2015 od 06.03.2018. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca AA iz ..., pa je prema tuženoj, utvrđeno da ima pravo službenosti prolaza pešice, putničkim vozilom i traktorom sa prikolicom i to delom kp.br. ... u mzv. „...“, KO ..., koji se prostire u merama i granicama bliže određenim ovim stavom izreke i da se obaveže tužena da mu omogući nesmetano korišćenje tog prostora, dok je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev da se obaveže tužena da ukloni novu betonsku ogradu, kao i zahtev da se utvrdi da tužilac ima pravo službenosti prolaza i kombajnom i drugim priključnim mašinama delom kp.br. ... u mzv. „..." KO ..., u napred navedenim i opisanim merama i granicama. Stavom drugim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca BB iz ..., pa je prema tuženoj, utvrđeno da tužilac radi pristupa na svoju kp.br. ..., ima pravo službenosti prolaza putničkim vozilom, traktorom sa prikolicom i drugim priključnim mašinama preko dela kp.br. ... u vlasništvu tužene i to delom kp.br. ... u mzv. „...“, KO ..., koji se prostire u merama i granicama bliže određenim ovim stavom izreke i obavezana tužena da mu omogući nesmetano korišćenje tog prava i naloženo tuženoj da skrati svoju betonsku ogradu, čija je pozicija bliže određena ovim stavom izreke, do novosnimljene detaljne tačke N4 i da svoju kapiju ili ogradu postavi od novosnimljene detaljne tačke N4 do novosnimljene detaljne tačke N1. Stavom trećim izreke, odbijen je kao neosnovan protivtužbeni zahtev tužene - protivtužilje VV iz ... da se prema tužiocu - protivtuženom AA utvrdi da nema pravo službenosti prolaza pešice, putničkim vozilom i traktorom sa prikolicom i to delom kp.br. ... u mzv. „...“, KO ..., koji se prostire u merama i granicama bliže određenim ovim stavom izreke, dok je usvojen protivtužbeni zahtev da se utvrdi da protivtuženi nema pravo službenosti prolaza i kombajnom i drugim priključnim mašinama delom kp.br. ... u mzv. „..." KO ..., u navedenim i opisanim merama i granicama. Stavom četvrtim izreke, odbijen je kao neosnovan protivtužbeni zahtev tužene - protivtužilje VV iz ... da se prema tužiocu - protivtuženom BB utvrdi da radi pristupa na svoju kp.br. ..., nema pravo službenosti prolaza putničkim vozilom, traktorom sa prikolicom i drugim priključnim mašinama preko dela kp.br. ... u vlasništvu tužene i to delom kp.br. ... u mzv. „...“, KO ..., koji se prostire u merama i granicama bliže određenim ovim stavom izreke. Stavom petim izreke, određeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 3670/18 od 18.04.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijene su kao neosnovane žalbe tužilaca - protivtuženih i tužene - protivtužilje i potvrđena prvostepena presuda, u odbijajućem delu stava prvog, u odbijajućem delu stava trećeg, stavu četvrtom i petom izreke. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u usvajajućem delu stava prvog, stavu drugom i u usvajajućem delu stava trećeg izreke, tako što je: odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca AA iz ..., da se prema tuženoj VV iz ... utvrdi da ima pravo službenosti prolaza pešice, putničkim vozilom i traktorom sa prikolicom i to delom kp.br. ... u mzv. „...“, KO ..., koji se prostire u merama i granicama navedenim ovim stavom izreke i da se obaveže tužena da mu omogući nesmetano korišćenje tog prostora; odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca BB iz ..., da se prema tuženoj VV iz ..., utvrdi da radi pristupa na svoju kp.br. ..., ima pravo službenosti prolaza putničkim automobilom, traktorom sa prikolicom i drugim priključnim mašinama, preko dela kp.br. ..., u vlasništvu tužene i to delom koji se opisno prostire u merama i granicama bliže određenim ovim stavom izreke i da se obaveže tužena da mu i ubuduće omogući nesmetano korišćenje tog prava i da se naloži tuženoj da u cilju omogućavanja tužiocu prava službenosti prolaza u napred navedenim opisanim merama i granicama svoju betonsku ogradu, koja se pruža paralelno sa putem kp.br. ..., skrati do novosnimljene DT N4, za 1,60 m, kao i da svoju kapiju ili ogradu postavi od novosnimljene DT N4 do novosnimljene DT N1; odbijen kao neosnovan protivtužbeni zahtev da se utvrdi da protivtuženi AA nema pravo službenosti prolaza i kombajnom i drugim priključnim mašinama, delom kp.br. ... u mzv. „...“, KO ..., u napred navedenim i opisanim merama i granicama.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac-protivtuženi AA je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 i 55/14), pa je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni bitne povrede učinjene u drugostepenom postupku u smislu člana 374. stav 1. ZPP, na koje se neosnovano ukazuje u reviziji.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac AA je vlasnik i držalac kp.br. ..., sa porodičnom stambenom zgradom i pomoćnim objektima od 2011. godine. Tužilac BB je vlasnik i držalac kp.br. ..., sa porodičnom stambenom zgradom i objektima. Tužena - protivtužilja VV je vlasnik i držalac kp.br. ..., sa porodičnom stambenom zgradom i pomoćnim objektima. Kp.br. ... KO ... je trasa puta koji prolazi između parcela stranaka. Kp.br. ... je trasa puta koji prolazi paralelno sa parcelom tužioca BB i tužene VV. Trasa puta kp.br. ..., koja se nalazi između katastarskih parcela stranaka ide od trase puta kp.br. ... između placa tužioca BB i placa tužene, prema placu tužioca AA, koji se nalazi sa iste strane na kojoj i plac - dvorište tužioca BB, a suprotio od placa tužene. Dvorišta stranaka su ograđena privremenim i trajnim ogradama. Tužena - protivtužilja je na osnovu idejnog projekta za izgradnju ograde dobila potrebne saglasnosti i istu sagradila od puta kp.br. ... ka ulazu u dvorište tužioca AA na svom delu placa. Nakon izlaska i omeđavanja geometra je izgradila novu ogradu sa betonskim parapetom u zemlji i iznad nje i ostavila do puta od ograde 28 cm, od svog placa. Izgradnjom nove ograde se pomerila ka putu kao javnoj površini u odnosu na prethodnu ogradu koja je porušena, zbog čega tužioci- protivtuženi smatraju da im je izgradnjom nove ograde onemogućila prolaz do svojih placeva, a da su taj deo koristili dugi niz godina, kako oni, tako i njihovi prethodnici i da su održajem stekli pravo službenosti na navedenom delu placa tužene, u merama i granicama kako je to veštak geometar dao u svom nalazu i mišljenju. Veštačenjem je utvrđeno da se spornim putem između parcela stranaka može bezbedno ući traktorom sa prikolicom u dvorište tužioca AA i da novosagrađena betonska ograda tužene ne predstavlja smetnju za ovog tužioca. Tužioci su predložili da tužilja ukloni deo ograde u merama i granicama kako je dao veštak, da bi mogli nesmetano da prolaze poljoprivrednim mašinama.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaključio da je tužbeni zahtev tužioca AA delimično osnovan, u merama i granicama bliže opisanim u izreci prvostepene presude u odnosu na parcelu, a da je neosnovan u odnosu na uklanjanje ograde, kao i da je u odnosu na tužioca - protivtuženog BB, tužbeni zahtev u celosti osnovan, a protivtužbeni zahtev u odnosu na tužioca AA delimično osnovan u delu utvrđenja da nema prava službenosti prolaza kombajnom i drugim priključnim mašinama, a neosnovan u preostalom delu i u odnosu na tužioca BB u celosti.

Drugostepeni sud je zaključio da je prvostepeni sud pravilno primenio materijalno pravo u delu kojim je odbio kao neosnovan tužbeni i protivtužbeni zahtev. Međutim, zaključak prvostepenog suda u odnosu na usvajajući deo tužbenog zahteva i protivtužbenog zahteva, nije prihvatio kao pravilan, ocenjujući da je iz činjeničnog stanja, koje je pravilno i potpuno utvrđeno, u odnosu na ovaj deo odluke pogrešnom primenom materijalnog prava izveden pogrešan zaključak o pravu tužilaca za ustanovljavanje stvarne službenosti.

Odredbom člana 49. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa propisano je da je stvarna službenost pravo vlasnika jedne nepokretnosti (povlasno dobro) da za potrebe te nepokretnosti vrši određene radnje na nepokretnosti drugog vlasnika (poslužno dobro) ili da zahteva od vlasnika poslužnog dobra da se uzdržava od vršenja određenih radnji koje bi inače imao pravo vršiti na svojoj nepokretnosti (stav 1), i da se stvarna službenost može ustanoviti na određeno vreme ili za određeno doba (stav 2). Odredbom člana 54. stav 1. istog Zakona propisano je da se stvarna službenost stiče održajem kada je vlasnik povlasnog dobra faktički ostvarivao službenost za vreme od 20 godina, a vlasnik poslužnog dobra se tome nije protivio. Članom 56. ovog Zakona propisano je da vlasnik povlasnog dobra može zahtevati da se prema vlasniku poslužnog dobra utvrdi postojanje stvarne službenosti (stav 1), a članom 57. da ako se vlasnik povlasnog dobra neosnovano sprečava ili ometa u vršenju stvarne službenosti, on može tužbom zahtevati da to sprečavanje ili ometanje prestane.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda odluka drugostepenog suda je, suprotno navodima revizije, zasnovana na pravilnoj primeni materijalnog prava.

U konkretnom slučaju, između parcela stranaka postoji put kao javna površina koji tužiocima služi za prolaz do svojih parcela. Revident AA, svoje pravo prolaza navedenom trasom, na način opisan tužbenim zahtevom, suprotno navodima revizije, može nesmetano vršiti i pored postavljanja betonske ograde tužene bliže navedenom putu, a koja se i dalje nalazi na parceli tužene, udaljena 28 cm od puta, što je sve učinjeno nespornim obavljenim veštačenjem. Kod ovakvog stanja stvari, polazeći od same prirode prava službenosti prolaza kao stvarne službenosti, i po oceni ovog suda, pokazuje se kao neosnovan tužbeni zahtev AA za utvrđenje prava službenosti prolaza na delu parcele tužene i za uklanjanje dela novopostavljene betonske ograde. Ovo iz razloga jer tužiocu radnjom tužene nije onemogućen, a kako je veštačenjem utvrđeno, nije ni otežan, prolaz do svoje parcele pešice, ni putničkim vozilom, čak ni traktorom sa prikolicom, jer do iste može postojećim javnim putem bezbedno proći i ući u svoje dvorište. Zbog navedenog, nema zakonskog osnova iz navedenih odredbi članova 56. ZOSPO da se revidentu utvrdi pravo službenosti, po njegovom tužbenom zahtevu na delu parcele tužene, niti ga tužena u tom prolasku svojim radnjama ometa, zbog čega nisu ispunjeni ni uslovi iz člana 57. ZOSPO. Shodno navedenom, neosnovano se revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava, a ostalim navodima revizije, kojima se neosnovano osporava utvrđeno činjenično stanje, ne dovodi se u sumnju zakonitost i pravilnost pobijane presude, te nisu od uticaja na drugačiju odluku u ovoj parnici.

Na osnovu iznetog, primenom odredbe člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić