.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev 5463/2024
26.09.2024. godina
Beograd
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija Dragane Marinković, predsednika veća, Zorice Bulajić i Irene Vuković, članova veća, u vanparničnom postupku predlagača AA iz ..., čiji je punomoćnik Miroslav Milosavljević advokat iz ..., protiv protivnika predlagača BB iz ..., koju zastupa Centar za socijalni rad „Sava“ iz Sremske Mitrovice, čiji je privremeni staratelj VV radnik Centra za socijalni rad „Sava“, a punomoćnik Ljubica Filipović advokat iz ..., odlučujući o reviziji protivnika predlagača izjavljenoj protiv rešenja Višeg suda u Sremskoj Mitrovici Gž 1928/23 od 01.11.2023. godine, u sednici održanoj 26.09.2024. godine, doneo je
R E Š E NJ E
USVAJA SE revizija protivnika predlagača pa se UKIDAJU rešenja Višeg suda u Sremskoj Mitrovici Gž 1928/23 od 01.11.2023. godine i Osnovnog suda u Sremskoj Mitrovici R2 30/22 od 14.06.2023. godine, ispravljeno rešenjem istog suda R2 30/22 od 09.10.2023. godine, i predmet VRAĆA prvostepenom sudu na ponovno suđenje.
O b r a z l o ž e nj e
Rešenjem Višeg suda u Sremskoj Mitrovici Gž 1928/23 od 01.11.2023. godine odbijena je kao neosnovana žalba protivnika predlagača i potvrđeno rešenje Osnovnog suda u Sremskoj Mitrovici R2 30/22 od 14.06.2023. godine, ispravljeno rešenjem istog suda R2 30/22 od 09.10.2023. godine kojim je protivnik predlagača delimično lišena poslovne sposobnosti u domenu odlučivanja o psihijatrijskom lečenju i raspolaganju imovinom veće vrednosti odnosno nepokretnosti i pokretnom imovinom veće vrednosti u vlasništvu, naloženo Centru za socijalni rad „Sava“ iz Sremske Mitrovice da po pravnosnažnosti ovog rešenja postavi stalnog staraoca protivniku predlagača i o tome obavesti sud, naloženo matičaru Grada Sremska Mitrovica da po pravnosnažnosti rešenja izvrši upis činjenice delimičnog lišenja poslovne sposobnosti u domenu odlučivanja o psihijatrijskom lečenju i raspolaganju imovine veće vrednosti odnosno nepokretnosti i pokretne imovine veće vrednosti u vlasništvu protivnika predlagača u matičnoj knjizi rođenih, određen rok u kome će se proveriti da li postoje razlozi za dalje trajanje izrečene mere a koji ne može biti duži od 3 godine i naloženo Republičkom geodetskom zavodu, Službi za katastar nepokretnosti da izvrši upis zabeležbe delimičnog lišenja poslovne sposobnosti u pogledu raspolaganja nepokretnom imovinom protivnika predlagača koja je upisana u ln br. ... KO ..., paracela br. .../... površine 589 m2, broj dela 1 zemljište u građevinskom području, zemljište pod zgradom i drugim objektom u ulici ... br. ... na kojoj je sagrađena porodična stambena zgrada površine 136 m2, objekat preuzet iz zemljišne knjige i odlučeno da svaka stranka snosi svoje troškove.
Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu protivnik predlagača je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i bitnih povreda odredaba postupka učinjenih pred drugostepenim sudom.
Ispitujući pobijano rešenje u smislu člana 408. u vezi člana 420. ZPP („Službeni glasnik RS“ br.72/11 ... 10/23) a u vezi člana 27. i 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku i člana 92. Zakona o uređenju sudova („Službeni glasnik RS“ br.10/23), Vrhovni sud je ocenio da je revizija dozvoljena i osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju protivnik predlagača rođena je ... godine u ..., Republika ..., završila je srednju školu. Iz braka sa GG, koji je okončan razvodom 24.08.2011. godine rođen je zajednički sin DD, ovde predlagač, koji je nakon razvoda roditelja živeo sa majkom i to najpre u ..., a od 2018. godine u ... gde je protivnik predlagača kupila kuću. Protivnik predlagača je lečena u neuropsihijatrijskoj bolnici „...“ u ... od 01.11.2002. godine do 17.12.2002. godine sa uputnom dijagnozom... i završnom dijagnozom ... i propisana joj je terapija. Protivnik predlagača se ovoj zdravstvenoj ustanovi javila na pregled tek 16.07.2015. godine i to radi dobijanja terapije koju uzima, a 16.06.2016. godine na kontrolni pregled. Nakon toga je lečena pod dijagnozom ... što predstavlja hroničnu duševnu bolest i zahteva doživotno lečenje koje je ona prekinula samoinicijativno. Na dan pregleda od strane sudskih veštaka protivnica predlagača je bila budne svesti, ispravno orijentisana u svim pravcima, uredne spoljašnjosti a iz razgovora sa njom veštaci su zaključili da se radi o nekomlijantom pacijentu koji svoje lečenje sprovodi adekvatno svom interesu zbog čega su oni zaključili da postoji potreba za određivanjem staratelja koji bi štitio njena prava i interese i imovinu. Protivnik predlagača živi sama u svojoj kući i angažovana je od strane Agencije „...“ ... gde više od 7 godina radi kao .... . Može da se izdržava od zarade koju ostvaruje kao ... i otplaćuje dugove koji su nastali dok nije bila radno angažovana. Kuća u kojoj živi je uslovna za život ali nema električnu energiju i gas koji su isključeni zbog dugovanja koja je nastalo dok nije radila.
Na ovakvo utvrđeno činjenično stanje nižestepeni sudovi su primenom odredbi člana 147. stav 1. Porodičnog zakona, člana 259. ZPP i članova 31. – 44. Zakona o vanparničnom postupku ocenili osnovanim predlog ovlašćenog predlagača za delimično lišenje poslovne sposobnosti protivnika predlagača.
Međutim ovakvo pravno stanovište nižestepenih sudova zasnovano je na pogrešnoj primeni materijalnog prava zbog čega je činjenično stanje nepotpuno utvrđeno na šta se osnovano ukazuje revizijom protivnika predlagača.
Odredbom člana 147. stav 1. Porodičnog zakona propisano je da punoletno lice koje zbog bolesti ili smetnji u psihofizičkom razvoju svojim postupcima neposredno ugrožava sopstvena prava interese ili prava i interese drugih lica može biti delimično lišeno poslovne sposobnosti. To znači da je nužan uslov za lišenje poslovne sposobnosti da lice zbog duševne bolesti ili smetnji u psihofizičkom razvoju nije sposobno da se samo brine o svojim pravima i interesima. To dalje znači da u slučaju lišenja poslovne sposobnosti mora postojati uzročna veza između duševne bolesti odnosno smetnji u psihofizičkom razvoju i nesposobnosti lica da se samostalno brine o svojim pravima i interesima. U konkretnom slučaju nižestepeni sudovi nisu dovoljno razjasnili postojanje te uzročne veze.
Naime, kako to utvrđuju nižestepeni sudovi, protivnik predlagača živi sama u svojoj kući u ..., angažovana je od strane Agencije „....“ ... gde više od 7 godina radi kao ... i od tako ostvarenih prihoda sama sebe izdržava. U toku postupka sudski veštaci nisu posvetili pažnju ovoj činjenici, a konstatacija veštaka da se radi o nekomplijantnom pacijentu koji svoje lečenje sprovodi adekvatno svom interesu nije dovoljan osnov za zaključak da protivnica predlagača nema telesnu i duševnu zrelost potrebnu da zaštiti svoja prava i interese u lečenju i raspolaganju svojom imovinom. Kako nižestepeni sudovi u svojim odlukama ne sadrže činjenično utemljenje koje opravdava odluku o delimičnom lišenju poslovne sposobnosti protivnika predlagača, to se činjenično stanje od značaja za odluku o podnetom predlogu ne može smatrati potpuno i pravilno utvrđenim a što je od uticaja na pravilnu primenu materijalnog prava zbog čega su nižestepene odluke u navedenom delu morale biti ukinute.
U ponovnom postupku prvostepeni sud će dopunskim veštačenjem od strane sudskih veštaka uz učešće sudije, kakva obaveza je propisana odredbom člana 38. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku upotpuniti činjenično stanje i razjasniti sve okolnosti od značaja za donošenje odluke o podnetom predlogu na koju je ukazano ovim rešenjem i pravilnom primenom materijalnog prava o podnetom predlogu doneti pravilnu i zakonitu odluku.
Na osnovu iznetog, primenom člana 416. stav 2. u vezi člana 420. stav 6. ZPP, odlučeno je kao u izreci.
Predsednik veća – sudija
Dragana Marinković, s.r.
Za tačnost otpravka
Zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković
