Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravni prethodnici tužilaca su bili suvlasnici sa po ½ dela nepokretnosti, čijim su cepanjem nastale sporne katastarske parcele, po sadašnjem premeru kat. parcela ... i ... KO ... . Postupak eksproprijacije nepokretnosti, započet 1949. godine, nije okončaan, jer postupak nije bio sproveden u skladu sa Osnovnim zakonom o eksproprijaciji iz 1947. godine, s obzirom da rešenje o eksproprijaciji nije doneo nadležni organ (ministar odbrane), tako da to rešenje nije ni moglo biti sprovedeno od strane Druge eksproprijacione komisije 1952. godine, zbog čega nije došlo do promene vlasnika. Posle toga, zemljište je postalo društvena svojina prema kasnije donetim propisima, a pravni prethodnici tužilaca zadržali su status korisnika gradskog građevinskog zemljišta. Pravnosnažnim rešenjima Opštine Savski venac iz 1968. godine, pravo korišćenja ovog zemljišta dodeljeno je Direkciji za izgradnju i rekonstrukciju grada u svrhu izgradnje saobraćajnice Banjica – Kanarevo brdo – Rakovica. Kako sporno zemljište nije bilo potrebno za ovu namenu, Direkcija ga je iste godine predala tuženoj za vojne potrebe, i to kao naknadu za vojno gradsko građevinsko zemljište, koje je preuzela u svrhu izgradnje saobraćajnice.

Rešenjem Opštine Savski venac – Odeljenje za imovinsko – pravne i stambene poslove od 27.08.2004. godine, koje je nakon donošenja odluke suda u upravnom sporu postalo pravnosnažno 21.11.2006. godine, poništena su rešenja iz 1968. godine (o dodeli prava korišćenja nepokretnosti Direkciji), iz razloga što Direkcija za izgradnju i rekonstrukciju grada isto zemljište nije privela nameni, s tim što je u rešenju konstatovano da će imovinsko – pravni odnosi u vezi vraćanja naknade za oduzeto zemljište biti rešeni u posebnom postupku po pravnosnažnosti ovog rešenja.

Prema izveštaju Ministarstva odbrane – Uprava za infrastrukturu od 26.03.2009. godine, parcele koje su predmet spora nalaze se u sastavu vojnog kompleksa I.D.373 „Vasa Čarapić“, koji je perspektivan za vojnu namenu i ograđen je dvostrukom žičanom ogradom. Na spornim katastarskim parcelama nema izgrađenih objekata visoke gradnje, ali ima izgrađenih drugih objekata – poligon Protivvazdušne odbrane VJ sa pratećom infrastrukturom. Sporne katastarske parcele se nalaze na obodu vojnog kompleksa, a prema orto – foto snimku koji su dostavili tužioci, na njemu nema izgrađenih građevinskih objekata.

Nepokretnosti su bile upisane su u katastarski list nepokretnosti ..., kao državna svojina, sa pravom korišćenja tužilaca u određenim udelima. Rešenjem RGZ od 03.02.2016. godine na katastarskim parcelama je dozvoljena konverzija prava korišćenja u pravo svojine, tako da su tužioci upisani kao suvlasnici ovih nepokretnosti.

Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno je u pobijanim nižestepenim presudama primenjeno materijalno pravo kada je usvojen tužbeni zahtev za predaju nepokretnosti u državinu i svojinu tužiocima.

Prema članu 37. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, vlasnik može tužbom zahtevati od držaoca povraćaj individualno određene stvari, dok je u stavu 2. istog člana propisano da vlasnik mora dokazati da na stvar čiji povraćaj traži ima pravo svojine, kao i da se stvar nalazi u državini tužene.

U konkretnom slučaju, utvrđeno je da su tužioci upisani vlasnici nepokretnosti koja je predmet spora. Isto tako, odlučujući o pravu svojine tužene kao o prethodnom pitanju, drugostepeni sud je pravilno ocenio da tužena nije stekla ovo pravo na osnovu pravnog posla, iz razloga što ugovor o razmeni nepokretnosti između nje i Direkcije za izgradnju i rekonstrukciju grada Beograda iz 1968. godine nije zaključen u obaveznoj pisanoj formi, već se radilo o faktičkoj razmeni, u kojoj je Direkcija ustupila tuženoj na korišćenje imovinu oduzetu iz privatne svojine pravnih prethodnika tužilaca, zbog čega je takva razmena prava korišćenja bez pravnog dejstva. Takođe, nisu ispunjeni uslovi iz člana 28. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa za sticanje svojine po pravilima o održaju, jer je tužena imala zakonitu i savesnu državinu osam godina, počev od 1996. godine, kada je stupio na snagu Zakon o izmenama i dopunama Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, koji nema retroaktivno dejstvo, zbog čega se rokovi za održaj računaju od dana stupanja na snagu ovog Zakona, pa sve do 27.08.2004. godine, kada je odlukom organa uprave poništeno rešenje kojim je pravnim prethodnicima tužilaca oduzet posed spornih katastarskih parcela.

Prema tome, pravilna je ocena nižestepenih sudova da tužioci uživaju pravnu zaštitu traženom predajom u državinu individualno određenih stvari, katastarskih parcela ... i ..., upisanih u list nepokretnosti ... KO ..., pošto je utvrđeno da su tužioci upisani vlasnici ovih nepokretnosti, koje se nalaze u državini tužene.

Revizijski navod, da je sud trebalo da odredi prekid postupka do pravnosnažnog okončanja postupaka po tužbi tužene radi utvrđenja prava svojine, nije osnovan. U sporu po tužbi radi zaštite prava svojine, primenom člana 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, po materijalano – pravnom prigovoru tužene (da je ona vlasnik stvari), drugostepeni sud je mogao, što je i učinio, da raspravlja o pravnom osnovu državine tužene, kao o prethodnom pitanju. Na taj način sud nije onemogućio tuženu da u drugoj, tekućoj parnici dokazuje pravni osnov svoje državine, bilo da je u pitanju gradnja, faktička eksprorijacija izgradnjom objekta ili drugi pravni osnov iz koga tužena izvodi svoje pravo. Drugostepeni sud je za svoju odluku u navedenom delu dao jasne i potpune razloge, koje revizijski sud u svemu prihvata kao pravilne.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić