OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom Gradu Novom Sadu na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 370.500,00 dinara, u roku od 15 dana od prijema presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 402/2020 od 23.02.2021. godine, ispravljene rešenjem Višeg suda u Novom Sadu P 402/2020 od 08.04.2021. godine, prvim izreke, utvrđeno je da je tužilac vlasnik nekretnina upisanih u listu nepokretnosti broj ... KO ... kao: broj zgrade 1, zemljište pod zgradom-objektom površine 20 ari i 10 m2, broj zgrade 2, zemljište pod zgradom – objektom površine 2 ara i 84 m2, broj zgrade 3. zemljište pod zgradom – objektom površine 40 m2, broj zgrade 4. zemljište pod zgradom – objektom površine 42 ara i 47 m2 sve pod parcelom br. ..., ukupne površine 65 ari i 81 m2, kao i na osnovu sopstvene gradnje, nekretnina upisanih u isti list nepokretnosti: broj zgrade 1. poslovna zgrada za koju nije utvrđena delatnost, objekat preuzet iz zemljišne knjige, broj zgrade 2. poslovna zgrada za koju nije utvrđena delatnost, objekat izgrađen pre donošenja propisa o izgradnji objekta, broj zgrade 3.- garaža, objekat izgrađen pre donošenja propisa o izgradnji objekta i broj zgrade 4. objekat za sport i fizičku kulturu, objekat preuzet iz zemljišne knjige, što su tuženi dužni priznati i trpeti da tužilac na osnovu ove presude upiše svoje pravo vlasništva u listu nepokretnosti br. ... KO ... . Stavom drugim izreke, obavezani su tuženi da tužiocu , na ime troškova postupka, isplate iznos od 388.100,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1422/21 od 17.06.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijene su žalbe tuženih i potvrđena navedena prvostepena presuda. Stavom drugim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi su blagovremeno izjavili revizije iz svih zakonskih razloga.

Tužilac je podneo odgovor na revizije.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br.72/11,49/13-US,74/13- us,55/14,87/18,18/20) i ocenio da su revizije osnovane.

U sprovedenom postpuku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Na utvrđeno činjenično stanje pogrešno je primenjeno materijalno pravo.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju 1905. godine je osnovano Sokolsko društvo „Novi Sad“ koje je bilo aktivno do 1941. godine. Dana 17.04.1936. godine zaključen je darovni ugovor sa ovim društvom radi izgradnje „Narodnog spomen doma Viteškog Kralja Aleksandra I Ujedinitelja“ koji je odobrilo Gradsko poglavarstvo, odlukom od 10.03.1936. godine. Na osnovu navedenog ugovora, zemljišno-knjižni sud je dozvolio uknjižbu prava svojine na nepokretnostima ranije upisanim na Opštinu Grada Novog Sada, prenosom u nov ZKUL br. ... u korist Sokolskog društva u Novom Sadu sa zabeležbom ograničenja prava svojine prema tačkama 1. i 4. i to da se darovano zemljište ima da upotrebi jedino u svrhu navedenog spomen doma, da se u druge svrhe ne može upotrebiti i da se pravo svojine sa Sokolskog društva u Novom Sadu ne može preneti na drugo fizičko ili pravno lice bez izričite dozvole Gradskog poglavarstva u Novom Sadu. Za podizanje doma bilo je predviđeno prikupljanje materijalnih sredstava u vidu dobrovoljnih priloga u robi i novcu. Gradnja doma je stajala 6.923.000,00 dinara. Sokolsko društvo je raspolagalo gotovinom i vrednosnim papirima u vrednosti od 2.100.000,00 dinara. Banska uprava i Uprava grada Novog Sada su dale velike iznose u vidu dobrovoljnog priloga. Uzet je zajam koji Sokolsko društvo nije moglo vlastitim prihodima da otplaćuje, pa je skupština društva prihvatila predlog da se za sanaciju duga Banovske štedionice nađe 400 članova pripadnika društva koji bi dali po 1.000,00 dinara u vidu beskamatnog zajma na 10 godina a kamata koju je društvo plaćalo svake godine u iznosu od 40.000,00 dinara upotrebi za vraćanje zajma članovima. Pravilnikom o upotrebi i rukovanju Narodnog doma Kralja Aleksandra, odobrenog 12.05.1932. godine konstatovano je da je Narodni dom svojina Sokolskog društva u Novom Sadu i da se u njemu nalaze sokolske prostorije sa vežbaonicom i ostalim prostorijama Uprave Saveza kulturnih društava u Novom Sadu i njegovih članova.

Tokom drugog svetskog rata, u periodu nakon marta 1941. godine do 1945. godine bio je zabranjen rad svih sportskih udruženja. Posle drugog svetskog rata, 02.05.1945. godine održana je Osnivačka skupština OFSD „Vojvodina“ i tom prilikom osnovano je novo fiskulturno društvo, a u zapisniku sa godišnje skupštine tog fiskulturnog društva održane 25.02.1946. godine, kao sekcija koja funkcioniše unutar tog društva navedena je i gimnastika. I Gimnastičarsko društvo „Novi Sad“ osnovano je 02.05.1946. godine i njegovo ustrojstvo, kategorije vežbanja i sistem takmičenja su bili identični kao u predratnom Sokolskom društvu „Novi Sad“. Dana 11.01.1951. godine zaključen je ugovor o ustupanju na korišćenje opštenarodne imovine između Gradskog izvršnog odbora Novi Sad i I Gimnastičkog društva „Novi Sad“, kojim je Gradski izvršni odbor Novi Sad ustupio na besplatno korišćenje I Gimnastičkom društvu „Novi Sad“ na 15 godina fiskulturne objekte „Dom kulture“ Novi Sad u ulici Žarka Zrenjanina. U periodu od 1946. do 1981. godine, deo zgrade doma, dat je na korišćenje Srpskom narodnom pozorištu, koje je tu bilo do 1981. godine. I Gimnastičarsko društvo „Novi Sad“ bilo je član Gimnastičarskog saveza Jugoslavije, koje je na skupštini u novembru 1951. godine promenilo naziv u „Partizan“, pa je I Gimnastičarsko društvo „Novi Sad“ promenilo naziv u Društvo za telesno vaspitanje „Partizan“ Novi Sad I i nastavilo svoju delatnost na istoj adresi i u istim prostorijama u kojima je radilo Sokolsko društvo pre rata. Društvo za telesno vaspitanje „Partizan“ Novi Sad I je na Konferenciji održanoj 04.06.1975. godine usvojilo nov statut i nov naziv društva, od kada posluje pod nazivom Društvo za fizičko vaspitanje i rekreaciju „Partizan I“ Novi Sad. Na Konferenciji DFVR „Partizan I“ održanoj 08.01.1980. godine izdvojena je gimnastika iz DFVR „Partizan I“ i formirano Gimanstičko društvo „Novi Sad“ Novi Sad, koje je 1992. godine promenilo naziv u Sokolsko društvo „Vojvodina“. U statutu Sokolskog društva „Vojvodina“ Novi Sad od 26.12.1997. godine navedeno je da društvo nastavlja delatnost i tradiciju Sokolskog društva „Novi Sad“ koje je osnovano 1905. godine sa svim imovinskim i drugim pravima i obavezama koje su ovom društvu pripadale. Sporazumom od 28.02.2002. godine zaključenim između Sokolskog društva „Vojvodina“ Novi Sad i DFVR „Partizan I“ Novi Sad, spojene su ove sportske organizacije u jednu. U Statutu Sokolskog društva „Vojvodina“ od 05.10.2011. godine navedeno je da društvo nastavlja delatnost i tradiciju Sokolskog društva „Novi Sad“ osnovanog 1905. godine, sa svim imovinskim i drugim pravima i obavezama koje su ovom društvu pripadale, a rešenjem Agencije za privredne registre od 01.11.2011. godine u Registar udruženja, društava i saveza u oblasti sporta upisano je prevođenje Sokolskog društva „Vojvodina“ Novi Sad, kao sportskog udruženja, a kao datum upisa u registar označen je 02.11.1905. godine.

U ZKUL ... KO ... vežbalište i bašta na parceli broj .../... i Spomen dom, u ulici Kraljevića Đorđa na parceli broj .../... bili su upisani kao svojina Sokolskog društva u Novom Sadu do 1942. godine kada je 07.10.1942. godine izvršen upis prava vlasništva u korist (Mađarske) organizacije „AA“. Rešenjem Sreskog suda u Novom Sadu Dn.br.3445/55 od 17.08.1955. godine, na osnovu člana 5. Uredbe o uknjiženju prava svojine na državnoj nepokretnoj imovini određeno je da se u ZKUL.br. ... KO ... ispravi uknjižba prava svojine na državnoj nepokretnoj imovini izvršena u korist građana Novog Sada tako da se ta imovina uknjiži kao opštenarodna, uz upis da je organ upravljanja Narodeni Odbor Grada Novi Sad. Sporne nepokretnosti nisu bile predmet nacionalizacije. Na spornim nepokretnostima u Novom Sadu u ulici Ignjata Pavlasa 4 uknjižena je državna svojina Republike Srbije sa pravom korišenja Grada Novog Sada. Ugovorom od 19.06.2000. godine tuženi Grad Novi Sad je preneo tužiocu pravo korišćenja spornih nepoketnosti na period od 10 godina.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev tužioca, jer su zaključili da je tužilac nastavio delatnost i tradiciju predratnog Sikolskog društva „Novi Sad“ i da je stoga aktivno legitimisan da traži utvrđenje prava svojine na spornim nepokretnostima, a da činjenica da postoji diskontinuitet od prvoosnovanog udruženja do tužioca nije od odlučnog značaja, s obzirom da je on rezultat akata prinude. S obzirom na to da su utvrdili da je tužilac pravni sledbenik predratnog Sokolskog društva „Novi Sad“ osnovanog 1905. godine, koje je darovnim ugovorom 1936. godine steklo svojinu spornog zemljišta na kome je donacijama i zajmovima izgradilo sporne objekte, to su utvrdili da je tužilac vlasnik spornih nepokretnosti primenom člana 1 Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskuh prava i osnovnih sloboda, člana 1. stav 1. Zakona o postupanju sa imovinom koju su sopstvenici morali napustiti u toku okupacije i imovinom koja im je oduzeta od strane okupatora i njegovih pomagača („Službeni list FNRJ“ br. 64/46 i 105/46) i člana 14 Pravilnika o upotrebi i rukovanju Narodnim domom Kralja Aleksandra I od 12.05.1932. godine. Nižestepeni sudovi su zaključili da u ovom slučaju nema mesta primeni Zakona o udruženjima („Službeni glasnik RS“ br. 51/2009), jer je u vreme stupanja na snagu Zakona o sportu („Službeni glasnik RS“ br. 24/11), čija je odredba člana 31. predvidela primenu opštih propisa o udruženjima, istekao desetogodišnji period na koji je tuženi Grad tužiocu preneo pravo korišćenja spornih nepokretnosti.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda osnovano se revizijama tuženih ukazuje da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo.

Naime, kada se ima u vidu utvrđeno činjenično stanje, to se ne može prihvatiti kao pravilan zaključak nižestepenih sudova da je tužilac pravni sledbenik ranije postojećeg Sokolskog društva, koje je osnovano 1905.godine, jer ne postoji kontinuitet od tog prvoosnovanog Sokolskog društva do tužioca i stim u vezi da je tužilac vlasnik predmetnih nepokretnosti.

Iz utvrđenih činjenica proizlazi da je Sokolsko društvo „Novi Sad“ osnovano 1905. godine i da je bilo aktivno do 1941. godine. Tokom drugog svetskog rata, u periodu nakon marta 1941. godine do 1945. godine bio je zabranjen rad svih sportskih udruženja. Posle drugog svetskog rata, 02.05.1945. godine održana je Osnivačka skupština OFSD „Vojvodina“ i tom prilikom osnovano je novo fiskulturno društvo, a u zapisniku sa godišnje skupštine tog fiskulturnog društva održane 25.02.1946. godine, kao sekcija koja funkcioniše unutar tog društva navedena je i gimnastika. I Gimnastičarsko društvo „Novi Sad“ osnovano je 02.05.1946. godine i bilo je član Gimnastičarskog saveza Jugoslavije, koje je na skupštini u novembru 1951. godine promenilo naziv u „Partizan“, pa je I Gimnastičarsko društvo „Novi Sad“ promenilo naziv u Društvo za telesno vaspitanje „Partizan“ Novi Sad I. Društvo za telesno vaspitanje „Partizan“ Novi Sad I je na Konferenciji održanoj 04.06.1975. godine usvojilo nov statut i promenilo naziv u Društvo za fizičko vaspitanje i rekreaciju „Partizan I“ Novi Sad. Na Konferenciji DFVR „Partizan I“ održanoj 08.01.1980. godine izdvojena je gimnastika iz DFVR „Partizan I“ i formirano Gimanstičko društvo „Novi Sad“ Novi Sad, koje je 1992. godine promenilo naziv u Sokolsko društvo „Vojvodina“. U statutu Sokolskog društva „Vojvodina“ Novi Sad od 26.12.1997. godine navedeno je da društvo nastavlja delatnost i tradiciju Sokolskog društva „Novi Sad“ koje je osnovano 1905. godine sa svim imovinskim i drugim pravima i obavezama koje su ovom društvu pripadale. Sporazumom od 28.02.2002. godine zaključenim između Sokolskog društva „Vojvodina“ Novi Sad i DFVR „Partizan I“ Novi Sad, spojene su ove sportske organizacije u jednu. U Statutu Sokolskog društva „Vojvodina“ od 05.10.2011. godine navedeno je da društvo nastavlja delatnost i tradiciju Sokolskog društva „Novi Sad“ osnovanog 1905. godine, sa svim imovinskim i drugim pravima i obavezama koje su ovom društvu pripadale, a rešenjem Agencije za privredne registre od 01.11.2011. godine u Registar udruženja, društava i saveza u oblasti sporta upisano je prevođenje Sokolskog društva „Vojvodina“ Novi Sad, kao sportskog udruženja, a kao datum upisa u registar označen je 02.11.1905. godine. Kada se ima u vidu napred navedeno, odnosno da je detaljno hronološki utvrđen sled događaja od 1905. godine, kada je osnovano Sokolsko društvo „Novi Sad“ do danas, to sledi da tužilac nije pravni sledbenik Sokolskog društva koje je osnovano 1905. godine, jer ne postoji kontinuitet od tog prvoosnovanog Sokolskog društva do tužioca, s obzirom na to da je Sokolsko društvo „Novi Sad“ osnovano 1905. godine i da je bilo aktivno do 1941. godine, da nakon toga nije nastavilo sa radom, a da je tužilac osnovan posle drugog svetskog rata. Nije sporno da tužilac svojim aktivnostima nastavlja tradiciju i ideje Sokolskog društva, koje je osnovano 1905. godine i da od 1992. godine nosi naziv tog društva, međutim za preuzimanje njegovih imovinskih prava nije dovoljno označavanje sledbeništva odredbama Statuta tužioca i dostava izvoda iz registra APR sa podatkom o prvoj registraciji tužioca 1905. godine, jer u postupku registracije udruženja registrator ne ispituje tačnost podataka dostavljenih uz registracionu prijavu, kako je to propisano članom 64. stav 4. Zakona o sportu („Službeni glasnik RS“ 24/11), zbog čega su ti upisi deklaratorne prirode i ne predstavljaju dokaz o pravnom sledbeništvu. Za priznanje pravnog sledbeništva potrebno je pored nastavka aktivnosti koje su bile predmet udruživanja prvog društva postojanje neprekinute preregistracije udruženja saglasno važećim propisima, a što ne proizlazi iz napred navedenog.

Tužilac ni u skladu sa Zakonom o udruženjima („Službeni glasnik RS“ br. 51/2009) nije stekao pravo svojine na predmetnim nepokretnostima.

Naime, tužilac je registrovan kao sportsko udruženje i korisnik je predmetnih nepokretnosti, zbog čega se na tužioca kao sportsko udruženje, prema članu 31. Zakona o sportu („Službeni glasnik RS“ br. 24/11) važećem u vreme podnošenja tužbe odnosno, prema članu 33. sada važećeg Zakona o sportu („Službeni glasnik RS“ br. 10/16) primenjuju odredbe Zakona o sportu (kao specijalan, posebni propis), a na pitanja koja nisu uređena ovim zakonom opšti propisi o udruženjima, što je propisano i članom 2. stav 2. Zakona o udruženjima, prema kom članu se na sportske i druge organizacije čiji je rad uređen posebnim zakonom, odredbe ovog zakona shodno primenjuju u pitanjima koja nisu uređena tim posebnim zakonom.

Članom 80. Zakona o udruženjima („Službeni glasnik RS“ br. 51/2009) propisano je da nepokretnosti u društvenoj svojini na kojima pravo korišćenja imaju društevene organizacije, udruženja ili oblici povezivanja udruženja (savezi) sa sedištem na teritoriji Republike Srbije, danom stupanja na snagu ovog zakona postaju sredstva u državoj svojini na kojima pravo korišćenja ima jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nepokretnosti nalaze. Prema članu 81. stav 1. istog zakona nepokretnosti u društvenoj svojini na kojima su društvene organizacije do dana stupanja na snagu ovog zakona imale pravo korišćenja prelaze u svojinu, odnosno susvojinu ovih društvenih organizacija, srazmerno udelu kojim su društvene organizacije učestvovale u finansiranju ovih nepokretnosti sopstvenim sredstvima ostvarenim od dobrovoljnih članarina, poklona, donacija, legata i na drugi zakonom dozvoljeni način. Članom 89. stav 1. istog zakona propisano da danom početka primene ovog zakona odredbe Zakona o društvenim organizacijama i udruženjima građana („Službeni glasnik RS“ br. 24/82..,“Službeni glasnik RS“ br. 48/94“) i Zakona o udruživanju građana u udruženja, društvene organizacije i političke organizacije koje se osnivaju za teritoriju SFRJ („Službeni list SFRJ“ br. 42/90...“Sl. list SRJ“ 73/2000), prestaju da se primenjuju na udruženja građana, društvene organizacije i njihove saveze, osim na sportske organizacije i udruženja.

Kod utvrđenog da je zemljišno-knjižni korisnik predmetnih nepokretnosti, tuženi grad Novi Sad na tužioca preneo vremenski ograničeno pravo korišćenja sa teretom besplatnog korišćenja dela predmetne nepokretnosti od strane Pozorišta mladih, to se na tužioca, kao sportsko udruženje ne može primeniti napred citirana odredba člana 81. Zakona o udruženjima, saglasno članu 89. stav 1. istog zakona prema kom članu danom početka primene ovog zakona odredbe Zakona o društvenim organizacijama i udruženjima građana („Službeni glasnik RS“ br. 24/82..,“Službeni glasnik RS“ br. 48/94“) i Zakona o udruživanju građana u udruženja, društvene organizacije i političke organizacije koje se osnivaju za teritoriju SFRJ („Službeni list SFRJ“ br. 42/90...“Sl. list SRJ“ 73/2000) se primenjuju na sportske organizacije i udruženja. Primena navedenih ranije važećih zakona o udruženjima je prestala na osnovu člana 193. Zakona o sportu („Službeni glasnik RS“ br. 24/11, 99/2011) od kada se Zakon o udruženjima supsidijarno primenjuje na sportska udruženja. Stoga je i sa tih razloga neosnovan tužbenih zahtev tužioca.

Sa napred navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 416.stav 1.ZPP, odlučio kao u stavu prvom izreke.

Tuženi su uspeli u postupku po reviziji, zbog čega im na osnovu člana 165.stav 2, 153.stav 1. i 154. ZPP pripadaju troškovi celog postupka. Tuženoj Republici Srbiji pripada pravo na troškove za pristup na šest održanih ročišta, po 24.000,00 dinara, na jedno neodržano 12.000,00 dinara, za sastav: odgovora na tužbu 22.500,00 dinara, dva nužna i obrazložena podneska po 22.500,00 dinara dve žalbe po 45.000,00 dinara i sastav dve revizije po 45.000,00 dinara, ukupno 403.500,00 dinara. Tuženom Gradu Novom Sadu pripada pravo na naknadu troškova za pristup na šest održanih ročišta po 24.000,00 dinara, na dva neodržana po 12.000,00 dinara, za sastav: odgovora na tužbu 22.500,00 dinara, dve žalbe po 45.000,00 dinara i dve revizije po 45.000,00 dinara, ukupno 370.500,00 dinara.

Sa napred navedenih razloga odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća-sudija

Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić