U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić i Dragane Mirosavljević, članova veća, u parnici tužilje Socijalističke partije Srbije sa sedištem na Novom Beogradu, čiji je punomoćnik Ivica Čolak, advokat iz ..., protiv tužene Opštine Brus, koju zastupa Opštinsko pravobranilaštvo, radi utvrđenja prava svojine i prava korišćenja, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1390/20 od 20.04.2021. godine, u sednici održanoj 12.10.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1390/20 od 20.04.2021. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Kruševcu P 1034/18 od 13.03.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijen je prigovor nedostatka aktivne legitimacije na strani tužilje. Stavom drugim izreke, konstatovano je da je povučen predlog tužilje za određivanje privremene mere. Stavom trećim izreke, utvrđeno je da je tužilja titular prava svojine na zgradi broj 1, koja nosi naziv Zgrada političkih organizacija – Zgrada komiteta u Ulici ..., koja se nalazi na katastarskoj parceli broj .../... KO Brus, upisana u list nepokretnosti broj ... KO ..., što je tužena dužna da prizna i trpi. Stavom četvrtim izreke, utvrđeno je da je tužilja titular prava korišćenja na zemljištu na katastarskoj parceli broj .../... KO ... i to zemljištu pod zgradom – objektom u površini od 2 a 05 m2 i zemljišta uz zgradu – objekat u površini od 35 m2, ukupne površine od 2 a 40 m2 upisane u list nepokretnosti broj ... KO ..., što je tužena dužna da prizna i trpi. Stavom petim izreke, obavezana je tužena da tužilji na ime troškova postupka plati 396.100,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1390/20 od 20.04.2021. godine, odbijena je, kao neosnovana žalba tužene i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20), i utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, u Brusu u Ulici ... na kp.br. .../... KO ..., ukupne površine 2 a 40 m2 nalazi se zgrada koja je izgrađena pre Drugog svetskog rata, koja je bila spratnosti Po+P, ukupne površine 173,98m2. Ova zgrada je Zaključkom Veća udruženog rada i Veća mesnih zajednica SO Brus i ugovorom o korišćenju poslovne zgrade od 20.06.1979. godine preneta na trajno i besplatno korišćenje Opštinskom komitetu Saveza komunista u Brusu, radi adaptacije istog u cilju smeštaja društveno – političkih organizacija. Navedenim ugovorom tačkom 3, bilo je ugovoreno da ukoliko Opštinski komitet SKS u Brusu u roku od 3 dana od dana stupanja u posed ne izvrši adaptaciju poslovne zgrade da gubi pravo korišćenja iste, dok je tačkom 5. obostranim sporazumom stranaka bilo dogovoreno da se ovaj prenos prava trajnog korišćenja može izvršiti u katastru i tapijskoj knjizi, i da tužena Opština Brus ovim ugovorom ovlašćuje Opštinski komitet SKS u Brusu da bez njenog prisustva može izvršiti taj prenos. Odeljenje za inspekcijske poslove – Sanitarna inspekcija Opštine Brus donela je 05.12.1979. godine rešenje kojim se Opštinskom komitetu SKS u Brusu daje saglasnost za adaptaciju bivše sudske zgrade na kp.br. ... KO ... u Ulici ... broj ... . Istim rešenjem obavezan je Opštinski komitet SKS da zgradu priključi na gradsku kanalizaciju i vodovodnu mrežu. Odeljenje za privredu i finansije Opštine Brus, rešavajući po zahtevu Opštinskog komiteta SKS u Brusu u predmetu izdavanja odobrenja za adaptaciju bivše sudske zgrade u Brusu, donelo je 07.12.1979. godine rešenje kojim je OK SKS u Brusu, kao investitoru odobrilo adaptaciju bivše sudske zgrade u zgradu za društveno – političke organizacije u Brusu. Utvrđena je predračunska vrednost adaptacije predmetne zgrade u iznosu od 2.970.022,70 dinara i obavezan investitor Opštinski komitet SKS da radove na adaptaciji predmetne zgrade izvede u svemu prema glavnom projektu koji je odobren kod ovog odeljenja Opštine Brus. Opštinski komitet SKS u Brusu je, kao investitor, sa izvođačem radova Građevinskom radnom organizacijom „Jastrebac“ zaključio ugovor o građenju 08.10.1979. godine, čiji je predmet bio adaptacija i dogradnja bivše sudske zgrade u Brusu. Sastavni deo ovog ugovora je i dokaz da su za izgradnju obezbeđena finansijska sredstva i utvrđena cena ugovorenih radova. Investitor je u potpunosti izvršio svoju obavezu po navedenom ugovoru. Opštinski komitet SKS je sa BB iz ...., kao izvođačem radova, zaključio ugovor o delu 21.11.1979. godine, jer je bilo potrebno izvršiti delimično rušenje zgrade bivšeg Opštinskog suda u Brusu i u tu svrhu je obezbedio potrebna novčana sredstva. Posle adaptacije i dogradnje, površina zgrade za potrebe Opštinskog komiteta SKS Brus i drugih društveno – političkih organizacija Opštine Brus iznosila je 348,14 m2, a pre početka radova bila je 173,98m2, odnosno povećana je spratnost zgrade za još jedan sprat i potkrovlje. Građevinska vrednost adaptirane i dograđene zgrade iznosila je ukupno 4.951.461,84 dinara, od čega je vrednost predmetne zgrade pre adaptacije i dogradnje iznosila 502.341,13 dinara, a samo vrednost adaptacije i dogradnje iznosila je 4.449.120,71 dinar. Procentualni odnos stare gradnje i adaptacije sa dogradnjom iznosi 10,50% prema 89,85%. Nakon završene dogradnje i adaptacije Sekretarijat za privredu, finansijske i komunalne delatnosti Opštine Brus donelo je 29.12.1982. godine rešenje kojim je odobrena upotreba izgrađenog investicionog objekta, zgrade društveno – političkih organizacija u Brusu, investitoru Opštinskom komitetu SKS Brus.

Republička konferencija SSRN je 05.07.1990. godine donela odluku broj 1050/1, a ista odluka doneta je 12.07.1990. godine na Dvanaestom vanrednom kongresu SKS pod br.1588, o ujedinjenju SSNS i SKS i osnivanju Socijalističke partije Srbije. Prema članu 3. navedene odluke sva prava i obaveza Saveza komunista Srbije preneta su na Socijalističku partiju Srbije, a sva imovina (pokretna, nepokretna i finansijska sredstva) SKS postaje imovina SPS. SPS sa sedištem u Beogradu upisana je u registar Političkih stranaka na reg. broju 22, kao i u registar Političkih organizacija 27.07.1990. godine, kao i to da ima status jedinstvenog pravnog lica i da je imovina SPS jedina i jedinstvena.

U list nepokretnosti broj 250 KO Brus upisano je pravo svojine tužene na kp. br.495/2 površine 2,40m2 i zgradi Političkih organizacija – Zgrada komiteta, koji su predmet ovog spora.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava usvojili zahtev tužilje.

Članom 13. stav 1. Zakona o finansiranju političkih stranaka („Službeni list SRJ“, br.73/2000, koji je prestao da važi 18.07.2003. godine, osim odredbi člana 13. i 14. Zakona) propisano je da je imovina koja je bila na upravljanju, korišćenju i raspolaganju Saveza komunista Jugoslavije, Socijalističkog saveza radnog naroda Jugoslavije i Saveza socijalističke omladine Jugoslavije, a koju su činili objekti, poslovni prostor, oprema, kancelarijski nameštaj i svojina je Savezne Republike Jugoslavije. Članom 14. istog zakona, propisano je da odluke, ugovori i drugi akti kojima se nepokretnosti, na kojima su pravo korišćenja, odnosno raspolaganja imale društveno – političke organizacije iz člana 13. stav 1. ovog zakona i koje su služile za obavljanje delatnosti tih organizacija, prenete na druga pravna ili fizička lica posle njihovog prestanka ili kojima je pravo korišćenja, odnosno raspolaganja preneto na političke stranke, udruženja građana ili društvene organizacije nastale preobražajem, spajanjem ili pripajanjem društveno – političih organizacija, ili kojima su na druga pravna ili fizička lica prenete sa dejstvom u momentu prestanka rada društveno – političkih organizacija ništavi (stav 1), da Savezna Republika Jugoslavija ima pravo da zahteva brisanje prava svojine ili drugog stvarnog prava stečenog suprotno stavu jedan ovog člana i predaju nepokretnosti na kojima su pravo korišćenja, odnosno raspolaganja imale ove savezne društveno – političke organizacije (stav 2), a da se primenom odredbi stava 2. ovog člana ne može dirati u prava koja su stekli savesni sticaoci i treća savesna lica (stav 3).

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da se u ovom slučaju ne mogu primeniti odredbe Zakona o finansiranju političkih stranaka, odnosno član 13. stav 1. tog zakona, jer predmetna nepokretnost nikada nije bila na upravljanju, korišćenju i raspolaganju Saveza komunista Jugoslavije. Prema opštim aktima Saveza komunista Jugoslavije – Statutu nekadašnji Opštinski komitet Saveza komunista je bio samostalna organizacija, u vezi čega se ovaj sud već izjasnio kroz svoju presudu Rev 14/10 od 17.02.2010. godine, pa stoga, Zakon o finansiranju političkih stranaka nije mogao da bude osnov za uknjižbu sporne imovine kao vlasništvo tužene.

Kada se pođe od utvrđenog činjeničnog stanja, da je Zaključkom Veća udruženog rada i Veća mesnih zajednica SO Brus i ugovorom o korišćenju poslovne zgrade od 20.06.1979. godine predmetna nepokretnost preneta na trajno i besplatno korišćenje Opštinskom komitetu Saveza komunista u Brusu, radi adaptacije istog u cilju smeštaja društveno – političkih organizacija, da je nadležni organ tužene 05.12.1979. godine doneo rešenje kojim je Opštinskom komitetu SKS u Brusu dalo saglasnost za adaptaciju predmetne nepokretnosti i da je istim rešenjem obavezan Opštinski komitet SKS da zgradu priključi na gradsku kanalizaciju i vodovodnu mrežu, da je nadležni organ tužene 07.12.1979. godine doneo rešenje kojim je Opštinskom komitetu SKS u Brusu, kao investitoru odobrilo adaptaciju predmetne nepokretnosti i da je nakon završene dogradnje i adaptacije 29.12.1982. godine doneto rešenje kojim je odobrena upotreba predmetne nepokretnosti i kako je utvrđeno da procentualni odnos stare gradnje i adaptacije sa dogradnjom iznosi 10,50% prema 89,85%, to je pravilan zaključak nižestepenih sudova da je pravni prethodnik tužilje stekao pravo svojine na predmetnoj nepokretnosti dogradnjom i adaptacijom koja je izvršena na osnovu saglasnosti i odobrenja nadležnih organa tužene, pravilnom primenom člana 24. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa Naime, dogradnjom, nadziđivanjem ili adaptacijom tuđeg ili suvlasničkog građevinskog objekta ne stiče se pravo svojine, ako zakonom ili ugovorom nije drugačije određeno. Izuzetno, dogradnjom, nadziđivanjem ili adaptacijom zgrade, savestan graditelj stiče pravo svojine na zgradi, samo ako je vlasnik zgrade znao za gradnju i nije se tome protivio (shodno članu 24. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa). U ovom slučaju stekli su se uslovi za primenu izuzetka od načelnog stava da se dogradnjom, nadziđivanjem ili adaptacijom tuđeg ili suvlasničkog građevinskog objekta ne stiče pravo svojine, jer je za preduzimanje radova dogradnje i adaptacije od strane pravnog prethodnika tužilje na predmetnoj nepokretnosti postojala saglasnost i odobrenje nadležnih organa tužene. Osim toga, uslov za dodelu premetne nepokretnosti pravnom prethodniku tužilje je bio da isti izvrši adaptaciju predmetne nepokretnosti. Stoga su neosnovani revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava od strane nižestepenih sudova.

Sa napred navedenih razloga, na osnovu člana 414. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija 
Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić