U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužioca „Provamin“ d.o.o. iz Sremske Mitrovice, čiji je punomoćnik Mirko Đukić, advokat iz ..., protiv tuženih Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo Beograd, Odeljenje u Novom Sadu i Ribarskog gazdinstva AD Beograd, čiji je punomoćnik Milan Milić, advokat iz ..., radi utvrđenja prava svojine, odlučujući o reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 448/19 od 20.06.2019. godine, u sednici održanoj 15.04.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca, izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 448/19 od 20.06.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Sremskoj Mitrovici P 142/18 od 26.09.2018. godine, ispravljenom rešenjem istog suda P 142/18 od 20.11.2018. godine, prvim stavom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da je tužilac po osnovu održaja stekao pravo svojine na parceli broj .. od 0.12.60 ha (zemljište pod zgradom 0.00.21 ha i ostalo veštački stvoreno neplodno zemljište od 0.12.39 ha), na kojoj je sagrađen objekat – zgrada za koju nije poznata namena, upisan kao objekat izgrađen bez odobrenja na gradnju na delu parcele površine 21 m2, upisanoj u LN broj .. KO ..., što su tuženi dužni priznati i trpeti da se tužilac na osnovu presude, odmah nakon njene pravnosažnosti, upiše kao vlasnik te parcele u evidenciji RGZ, SKN Sremska Mitrovica koja se vodi za KO Sremska Mitrovica. Drugim stavom izreke, obavezani su tuženi da tužiocu solidarno naknade troškove parničnog postupka u iznosu od 240.400,00 dinara. Trećim stavom izreke, zahtevi tuženih za naknadu troškova parničnog postupka su odbijeni.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 448/19 od 20.06.2019. godine, prvim stavom izreke, žalbe su usvojene i prvostepena presuda, ispravljena rešenjem istog suda, preinačena tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi da je tužilac po osnovu održaja stekao pravo svojine na parceli broj .. od 0.12.60 ha (zemljište pod zgradom 0.00.21 ha i ostalo veštački stvoreno neplodno zemljište od 0.12.39 ha), na kojoj je sagrađen objekat – zgrada za koju nije poznata namena, upisan kao objekat izgrađen bez odobrenja na gradnju na delu parcele površine 21 m2, upisanoj u LN broj .. KO ..., što su tuženi dužni priznati i trpeti da se tužilac na osnovu presude, odmah nakon njene pravnosažnosti, upiše kao vlasnik te parcele u evidenciji RGZ, SKN Sremska Mitrovica koja se vodi za KO Sremska Mitrovica, i obavezan je tužilac da na ime parničnih troškova isplati tuženoj Republici Srbiji iznos od 24.000,00 dinara, a tuženom Ribarskom gazdinstvu AD Beograd iznos od 172.400,00 dinara. Drugim stavom izreke, obavezan je tužilac da na ime troškova žalbenog postupka isplati tuženoj Republici Srbiji iznos od 18.000,00 dinara, a tuženom Ribarskom gazdinstvu AD Beograd iznos od 57.600,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane odluke u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11...87/18), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje druge bitne povrede postupka koje bi bile od uticaja na zakonitost i pravilnost pobijane odluke.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, društveni kapital tužioca privatizovan je u toku 2008. godine u okviru postupka sprovedenog stečaja nad tužiocem, nakon čega je izvršena legalizacija objekata u fabričkom krugu koji su izgrađeni do 1980. godine i tužilac upisan kao vlasnik, odnosno korisnik svih objekata i parcela koje su funkcionalno povezane. Sporna parcela i objekat izgrađen bez odobrenja za gradnju na njenom delu od 21m2, neutvrđene namene nisu bili predmet raspolaganja ugovora o kupoprodaji od 31.08.2008. godine, zaključenog između tužioca u stečaju, kao prodavca i preduzeća za proizvodnju i trgovinu ,,Hrana Produkt“ d.o.o., kao kupca, kojim je privatizovana imovina stečajnog dužnika. U ograđenom fabričkom krugu, osim sporne parcele, nalaze se i kat.parcele broj .. i .., koje su u javnoj svojini Grada Sremske Mitrovice, kat.parcela broj .., sa pravom korišćenja „Elektrovojvodina“, kao i kat. parcela broj .., u vlasništvu pravnog lica, sa kojim je tužilac zaključio kupoprodajni ugovor 15.06.2018. godine i postao vlasnik i ove parcele. Vlasnik tužioca je, nakon što se pristupilo postupku legalizacije objekta, započetog od strane prethodnog vlasnika (2008. godine), saznao da se na jednoj parceli koja je u sklopu celog fabričkog kompleksa kao korisnik vodi tuženi Ribarsko gazdinstvo ad Beograd, i da je na toj, kao i na ostaliim parcelama, kao vlasnik upisana tužena Republika Srbija. Tužilac je obaveštenjem od 14.01.2009. godine upoznat da postoje uslovi za izdavanje odobrenja za izgradnju poslovnih objekata na parcelama tužioca, uz obavezu prethodnog rešavanja imovinsko-pravnih odnosa ukoliko se radi o objektu izgrađenom na dve ili više parcela. 

Prvostepeni sud je, polazeći od utvrđenog da je pravni prethodnik tužioca koji je poslovao pod istim nazivom društvenim sredstvima, stupio u posed sporne parcele šezdesetih godina prošlog veka, da je zabrana sticanja prava svojine na sredstvima u društvenoj svojini po osnovu održaja ukinuta izmenama zakona počev od 13.07.1996. godine, a tužba podneta nakon isteka roka od 20 godina, 22.07.2016. godine, zaključio da je tužilac po osnovu održaja postao vlasnik sporne nepokretnosti u smislu člana 28. stav 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa i usvojio tužbeni zahtev.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, nalazeći da tužilac nije savestan držalac sporne nekretnine u smislu odredbe člana 72. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, pošto mu u vreme pokretanja postupka legalizacije objekata sagrađenih u fabričkom krugu nije mogao ostati nepoznat pravni režim sporne parcele, odnosno da je u posedu nekretnine koja je u svojini tužene Republike Srbije, dok i činjenica vremena podnošenja tužbe ukazuje na savesnost tužioca da stvarna prava na spornoj nekretnini nije stekao po osnovu ugovora o kupoprodaji.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je stanovište drugostepenog suda o osnovanosti tužbenog zahteva.

Odredbom člana 28. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa propisano je da savestan i zakoniti držalac nepokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 10 godina, a stavom 4 istog člana propisano je da savestan držalac nepokretne stvari na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 20 godina.

Prema članu 72. istog zakona, državina je zakonita ako se zasniva na punovažnom pravnom osnovu koji je potreban za sticanje prava svojine i ako nije pribavljena silom, prevarom ili zloupotrebom poverenja. Državina je savesna ako držalac ne zna ili ne može znati da stvar koju drži nije njegova. Savesnost državine se pretpostavlja.

Naime, po oceni revizijskog suda pravilan je zaključak drugostepenog suda da tužilac nije mogao postati vlasnik sporne nepokretnosti po osnovu održaja, s obzirom da je za ovakav način sticanja prava svojine, po članu 28. stav 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, pored proteka vremena, potrebno i postojanje savesnosti, koja mora da postoji za sve vreme potrebno za održaj i koja se ogleda u postojanju opravdanog uverenja tužioca da nepokretnost drži i koristi kao vlasnik. Savesnost državine se pretpostavlja, te stoga ako neko tvrdi da je držalac nesavestan, dužan je to da dokaže, jer je na njemu teret dokazivanja.

Imajući u vidu navedeno, a da je za sticanje prava svojine na nepokretnosti putem održaja nužan uslov postojanje savesnosti tužioca, a da je u ovom slučaju direktor i vlasnik tužioca, kao kupac, imao saznanje da se sporna parcela ne vodi na prodavca, to po oceni ovog suda tužilac nije dokazao da ima savesnu državinu koja vodi sticanju prava svojine, jer okolnost da je tužilac za sve vreme državine sporne nepokretnosti znao da nije vlasnik iste, isključuje postojanje njegove savesnosti, a samim tim i mogućnost sticanja prava svojine putem održaja. Kod navedenog, nisu od značaja revizijski navodi kojima se ukazuje da je sporna parcela bila predmet ugovora o kupoprodaji, imajući u vidu da je pravni osnov sticanja iste održaj.

Iz iznetih razloga, a primenom člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić