Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio blagovremenu reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20) i utvrdio da je revizija tuženog neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni povrede iz stava 1. tog člana Zakona, pred drugostepenim sudom, koje bi mogle da utiču na donošenje zakonite i pravilne odluke.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su suvlasnici katastarske parcele ..., ukupne površine 34 ara 82 m2, koje se u površini od 3.279 m2, odnosno 94,17%, koristi kao javna površina, ulica ... . Takođe su suvlasnici na katastarskoj parceli ..., ukupne površine 1 ar 85 m2, koja se koristi kao ulica ..., katastarske parcele ..., ukupne površine 3 ara 75 m2, koja se koristi kao javna površina, deo ulice ..., katastarske parcele ..., ukupne površine 18 ari 0,2 m2, koja se koristi kao javna površina, odnosno deo ulice ... i katastarske parcele ..., ukupne površine 2 ara 66 m2, koja se koristi u površini od 216 m2, odnosno 81,21% kao javna površina, odnosno deo Ulice ... . Veštačenjem je utvrđeno da tržišna vrednost parcela ... K.O. ... iznosi 63,7 evra/m2, odnosno 7.548,00 dinara/m2, dok tržišna vrednost parcele ... K.O. ... iznosi 19,8 evra/m2, odnosno 2.346,00 dinara/m2. Postupak eksproprijacije u odnosu na predmetne parcele nije vođen, iako su one sada javna površina, ulice, koje imaju svoj naziv.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava obavezali tuženog da tužiocima isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije, propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1.), kao i da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz uslov da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.).

Iz navedene Ustavne odredbe proizlazi da dozvoljeno oduzimanje prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je učinjeno u javnom interesu utvrđeno na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Odredbom člana 9. stav 1. Zakona o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik RS“ br. 44/95 ... 48/98), koji je bio na snazi u vreme usvajanja Regulacionog plana naselja („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 3/01 ... 17/03), propisano je da se građevinsko zemljište privodi nameni izgradnjom objekata, odnosno izvođenjen drugih radova, u skladu sa propisima o planiranju i uređenju prostora. Članom 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 105/14), propisano je da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su, kao takve, određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi itd.). U smislu odredbe stava 7. istog člana Zakona, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda, koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo auto-puta ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova javnih površina koje su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju, predmetne parcele predstavljaju ulice i namenjene su za javnu i saobraćajnu površinu. Zemljište koje je planskim aktom jedinica lokalne samouprave određeno za ulicu, od tog momenta, po sili zakona, postaje sredstvo u javnoj svojini, pa je tuženi bio dužan da sprovede postupak eksproprijacije radi privođenja zemljišta nameni i da tužiocima isplati odgovarajuću naknadu u upravnom postupku. Međutim, predmetno zemljište faktički je privedeno nameni predviđenoj planskim aktom, s obzirom da se koristi kao ulica, na koji način je izvršena tzv. faktička eksproprijacija. U toj situaciji, tužioci, kao vlasnici zemljišta, ne mogu trpeti štetne posledice propuštanja nadležnog organa koji nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji koje bi bilo osnov za isplatu naknade. Tuženi je obveznik isplate naknade, jer se zemljište koje je u katastru nepokretnosti i dalje upisano kao svojina tužioca, koristi kao ulica, dobro u opštoj upotrebi i javnoj svojini, na kom tuženi ima pravo svojine, u skladu sa gore citiranom odredbom člana 10. stav 7. Zakona o javnoj svojini. Visina naknade koja tužiocima pripada, na osnovu odredbe člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, a na osnovu citirane odredbe člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta procenjenoj od strane sudskog veštaka.

Imajući u vidu izloženo, neosnovani su revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava zasnovani na tvrdnji da on nijednom svojom radnjom nije deposedirao tužioce. Tuženi je titular prava svojine na predmetnom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju iz poseda), pretvoreno u dobra u opštoj upotrebi – ulice, a isto je za takvu namenu predviđeno i odgovarajućim planskim aktom. Visina naknade određena je prema proceni sudskog veštaka, a pravo tužilaca na naknadu za faktički oduzetu nepokretnu imovinu ne zastareva.

O troškovima parničnog postupka odlučeno je pravilnom primenom odredbe člana 153. i 154. Zakona o parničnom postupku.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić