U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branke Dražić, predsednika veća, Danijele Nikolić i Gordane Džakula, članova veća, u parnici tužilje AA iz ...., čiji je punomoćnik Dragan Petrović, advokat iz ..., protiv tuženog BB iz ..., čiji je punomoćnik Branislav Popović, advokat iz ..., radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tuženog koja je izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3878/2019 od 07.05.2020. godine, u sednici veća koja je održana dana 13.10.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3878/2019 od 07.05.2020. godine.

ODBIJA SE zahtev tužilje za naknadu troškova postupka po reviziji.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Šapcu P 1002/2018 od 16.07.2019. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je tužilja po osnovu sticanja u bračnoj zajednici sa tuženim vlasnik i držalac sledećih nepokretnosti: 20% (što sa pravnosnažno dosuđenim udelom od 30% čini ukupno 50%) katastarske parcele broj .., gradsko građevinsko zemljište, površine 0.00.39ha, potes – ulica ..., kao i stambeno-poslovne zgrade izgrađene na navedenoj parceli označene pod brojem 1 koja se nalazi u ulici ... broj .., spratnosti Po+Pr+Sp+Pk, površine u osnovi 39 m2 objekat koji ima odobrenje za upotrebu, sve upisano u LN .. KO ..., i 5% (što sa pravnosnažno dosuđenim procentom od 20% čini ukupno 25%) poslovnog prostora za koji nije utvrđena delatnost-lokala sa magacinskim prostorom od 18 m2, površine 88 m2, posebnog dela 1, koji se nalazi u prizemlju zgrade broj .., stambeno-poslovne zgrade, spratnosti Po+Pr+3Sp+Pk, objekat ima odobrenje za upotrebu, izgrađene na kat. parceli broj .. potes – ulica ..., upisan u LN broj .. KO ..., koje su uknjižene na ime BB iz ... u SKN ..., što je tuženi dužan priznati i dozvoliti da tužilja svoje pravo uknjiži u katastarskim i drugim javnim knjigama u roku od 15 dana od dana prijema pismenog otpravka presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja. Stavom drugim izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se obaveže tuženi da joj na ime sticanja u bračnoj zajednici isplati iznos od 67.500,00 dinara u dinarskoj protivvrednosti prema srednjem kursu NBS, sve u roku od 15 dana po prijemu prepisa presude pod pretnjom prinudnog izvršenja, kao neosnovan. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužilji na ime naknade troškova parničnog postupka isplati iznos od 353.257,00 dinara u roku od 15 dana po prijemu prepisa presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja, dok je preko ovog, a do ukupno traženog iznosa od 1.178.250,00 dinara zahtev tužilje za naknadu troškova postupka odbijen kao neosnovan. Stavom četvrtim izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova parničnog postupka u ukupnom iznosu od 646.750,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti presude pa do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3878/2019 od 07.05.2020. godine, stavom prvim izreke, žalba tužilje je delimično usvojena pa je preinačena presuda Višeg suda u Šapcu P 1002/2018 od 16.07.2019. godine u pobijanom odbijajućem delu odluke iz stava drugog izreke, tako što je usvojen tužbeni zahtev i obavezan tuženi da tužilji na ime sticanja u bračnoj zajednici isplati iznos od 47.500 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS, u roku od 15 dana pod pretnjom prinudnog izvršenja, kao i odluka o troškovima parničnog postupka iz stava trećeg i četvrtog izreke, tako što je obavezan tuženi da tužilji pored dosuđenog iznosa od 353.257,00 dinara isplati još iznos od 455.243,00 dinara u roku od 15 dana pod pretnjom izvršenja. Stavom drugim izreke, u preostalom pobijanom, a nepreinačenom delu odluke iz stava 1.-2. izreke presuda je potvrđena, a žalbe tužilje i tuženog odbijene. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužilji na ime naknade troškova žalbenog postupka isplati iznos od 198.650,00 dinara u roku od 15 dana pod pretnjom izvršenja.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilja je dostavila odgovor na reviziju.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu odredbe člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tuženog nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Neosnovano tuženi u reviziji navodi da je od strane drugostepenog suda učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 7. ZPP, jer nisu izvedeni svi dokazi koje su predložile parnične stranke i to dokaz veštačenjem od strane veštaka građevinske i finansijske struke radi utvrđivanja visine udela parničnih stranaka u sticanju imovine koja je predmet spora. Naime, iz spisa proizlazi da je drugostepeni sud na osnovu činjeničnog stanja utvrđenog u prvostepenom postupku delimično preinačio prvostepenu odluku, a tuženi na kome je teret dokazivanja da je njegov udeo u zajedničkoj imovini veći u odnosu na drugog supružnika, taj dokaz nije ni predlagao tokom prvostepenog postupka. Pozivanje tuženog na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP je neosnovano obzirom da prema članu 407. ZPP ta bitna povreda ne predstavlja razlog za izjavljivanje revizije.

Iz utvrđenog činjeničnog stanja, proizlazi da su parnične stranke bile u braku od ...1988. godine do ...2006. godine kada je brak razveden pravnosnažnom presudom Opštinskog suda u Šapcu P broj 2212/06 od 28.08.2006. godine. Faktička zajednica života prestala je u januaru 2006. godine. Stranke su zajednički život započele u stanu roditelja tužilje gde su, osim u kratkim periodima, ostali do 1995. godine kada su se preselili u porodičnu kuću, poslovno-stambenu zgradu Po+Pr+Sp+Pk izgrađenu na kat. parceli broj .. ulici ... broj .. u ... . Gradnja ove porodične kuće započeta je 1993. godine, nakon kupovine zemljišta za izgradnju za iznos od 11.000 DEM. Novac upotrebljen za kupovinu zemljišta i izgradnju kuće obezbeđen je iz prihoda ostvarenih delatnošću radnje tuženog koji se bavio trgovinom. Tuženi je uknjižen kao vlasnik ove kuće. Pre zaključenja braka ni tužilja, ni tuženi nisu imali svoju posebnu imovinu. Tužilja je 2000. godine, nakon prodaje stana svojih roditelja, dobila polovinu iznosa od 45.000 DEM koji je utrošen za zajedničke potrebe domaćinstva, iako je tuženi u tom periodu zarađivao od delatnosti svojih firmi. Tuženi je 1989. godine osnovao svoju prvu radnju koja se bavila komisionom prodajom, a tokom 1995. godine je, zajedno sa sada pok. VV i njegovim bratom GG, otvorio tržni centar u sklopu hotela „DD“ u ..., u kome je tuženi imao jednu svoju trgovačku radnju. Tužilja nije bila zaposlena, vodila je brigu o deci, zajedničkom domaćinstvu, a po potrebi i robi koja je bila smeštena u njihovoj porodičnoj kući, a povremeno je sa tuženim odlazila u nabavku robe. Sredstva ostvarena radom svojih preduzeća i trovinskih radnji, tuženi je koristio za sticanje nepokretne imovine. Tokom 2001. godine zajedno sa sada pok. VV kupio je lokal u ulici ... broj .. za cenu od 13.199.999,00 dinara, koji je nakon renoviranja izdavan u zakup. Troškovi renoviranja lokala snosio je VV, koji je neko vreme samostalno ubirao zakupninu da bi povratio sredstva uložena u renoviranje lokala, obzirom da su udeli u vlasništvu lokala njega i tuženog jednaki. Tokom 2006. godine tuženi i VV su zajednički započeli izgradnju poslovno-stambenog objekta na mestu postojećeg lokala od koga su dobijena dva poslovna prostora u prizemlju, nove stambene jedinice na spratu i potkrovlju. Izgradnja je završena 2009. godine. VV je preminuo ...2008. godine, a tuženi je sa njegovom suprugom ĐĐ dana 30. jula 2008. godine zaključio ugovor o regulisanju međusobnih prava i obaveza u vezi izgradnje kolektivno-stambeno-poslovnog objekta u ..., ulica ... broj .. . Tuženom, kao suinvestitoru, u isključivu svojinu pripao je jedan poslovni prostor u prizemlju i stanovi .. i .. u potkrovlju, koje je tuženi dana 22.09.2008. godine prodao ĐĐ, EE i ŽŽ za cenu od 40.000 evra, dok je poslovni prostor u prizemlju prodao dana 02.07.2010. godine ZZ iz ... za cenu od 95.000 evra. Drugi poslovni prostor – lokal, koji se nalazi u ..., u ulici ... broj .. tuženi je kupio zajedno sa GG u toku 2003. godine, iako je u kupoprodajnom ugovoru je kao kupac označen samo tuženi. Ovaj lokal je kupljen za cenu od 4.751.999,00 dinara, od sredstava koja su obezbeđena iz kredita preko firme tuženog i od novca ostvarenog izdavanjem u zakup prvog lokala. Poslovni prostor u ... broj .. je renoviran tokom 2004. godine zajedničkim ulaganjem tuženog i GG i trenutno se izdaje.

Prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev određivanjem suvlasničkog udela tužilje u sticanju zajedničke imovine sa 20% porodične kuće u ulici ... broj .. u ..., koji procentualni udeo, sa ranije pravnosnažno dosuđenih 30% iznosi ukupno 50% ili ½ idelanog dela, te da je po istom osnovu suvlasnik 5% poslovnog prostora- lokala u ... broj .. u ..., koji procentualni udeo sa ranije pravnosnažno dosuđenih 20% iznosi 25% ili ¼ idealnog dela nepokretnosti, obzirom da je tuženi suvlasnik sa po ½ idealnog dela ove nepokretnosti sa GG.

Odlučujući o tužbenom zahtevu za isplatu iznosa od 67.500 evra u dinarskoj protivvrednosti, koji iznos predstavlja polovinu iznosa kupoprodajne cene koju je tuženi dobio prodajom lokala i stanova koji se nalaze u poslovno-stambenoj zgradi u ulici ... broj .., prvostepeni sud je odbio sa obrazloženjem da tužilja nije pružila dokaze da je učestvovala u izgradnji stambeno-poslovnog objekta čija gradnja je završena 2009. godine.

Drugostepeni sud je odluku prvostepenog suda u ovom delu preinačio, sa obrazloženjem da je poslovni prostor u ... broj .. u ... kupljen 2003. godine, odnosno stečen u toku trajanja zajednice života parničnih stranaka, a adaptiran tako da su dobijena dva poslovna prostora od kojih je jedan naknadno pripao u isključivo vlasništvo tuženom na osnovu ugovora o regulisanju međusobnih prava i obaveza zaključenog 2008. godine između tuženog i ĐĐ, supruge pok. VV sa kojim je tuženi kupio prvobitni poslovni prostor i kasnije učestvovao u izgradnji poslovno- stambenog objekta na mestu postojećeg lokala, pa je i taj lokal zajednička imovina parničnih stranaka.

Pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo i to odredbe člana 171. i 180. stav 2. Porodičnog zakona određivanjem udela tužilje u zajednički stečenoj imovini u braku sa tuženim u visini od ½ idealnog dela.

Imovina koju su supružnici stekli u toku trajanja zajednice života u braku predstavlja njihovu zajedničku imovinu. Pretpostavlja se da su udeli supružnika u zajedničkoj imovini jednaki. Veći deo jednog supružnika u sticanju zajedničke imovine zavisi od njegovih ostvarenih prihoda, vođenja poslova u domaćinstvu, staranja o deci, staranja o imovini, te drugih okolnosti od značaja za održavanje ili uvećanje vrednosti zajedničke imovine. Imajući u vidu da stranke svoje imovinske odnose nisu uredile bračnim ugovorom, da su u sticanju nepokretnosti koje su predmet spora za vreme trajanja bračne zajednice stranke podjednako doprinele i da tuženi nije dokazao da je njegov udeo u zajedničkoj imovini veći u odnosu na drugog supružnika, pravilno je drugostepeni sud utvrdio pravo tužilje na ½ idealnog dela, jer u postupku nije oborena zakonska pretpostavka o jednakim udelima supružnika, pa se revizijom neosnovano ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava. Neosnovano je ukazivanje u reviziji tuženog na ostvarena visoka primanja tuženog tokom braka, obzirom da su prihodi tuženog iz zarade samo jedan od kriterijuma za utvrđivanje udela u zajedničkoj imovini tokom braka. U ovom slučaju, tuženi na kome je bio teret dokazivanja nije dokazao svoj veći doprinos u sticanju zajedničke imovine, pa pozivanje tuženog u reviziji da doprinos u sticanju zajedničke imovine može da se utvrdi samo veštačenjem nije osnovano. Ovo posebno imajući u vidu da je tužilja u podnesku od 30.09.2015. godine predložila izvođenje dokaza veštačenjem, a ne tuženi, na kome je teret dokazivanja da je njegov udeo u sticanju zajedničke imovine veći.

Neosnovani su navodi u reviziji tuženog kojima se osporava ocena izvedenih dokaza obzirom da je drugostepeni sud u pobijanoj presudi detaljno analizirao žalbene navode koji se tiču ocene izvedenih dokaza od strane prvostepenog suda.

Takođe, pozivanje tuženog u reviziji da je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno shodno članu 416. stav 2. ZPP (u delu u kome je prvostepena presuda preinačena) takođe je neosnovano, obzirom da je drugostepeni sud na osnovu činjenica utvrđenih u prvostpenom postupku izveo zaključak da tužilji pripada ½ kupoprodajne cene lokala u ... broj .. koji je adaptiran tako da su dobijena dva poslovna prostora i gde jedan od njih, pored dva izgrađena stana, pripao u isključivo vlasništvo tuženom, a koji je tuženi prodao, pa kako tuženi za ovaj lokal nije dokazao svoj veći doprinos u sticanju, niti da je vrednost tog lokala uvećana kasnije izvršenim adaptacijama, to tužilji pripada ½ iznosa koji je tuženi dobio na ime prodajne cene lokala, odnosno iznos od 47.500 evra.

Sa iznetih razloga, saglasno odredbi člana 414. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Sud je odbio zahtev tužilje za naknadu troškova odgovora na reviziju, obzirom da nisu bili potrebni radi vođenja parnice.

Predsednik veća – sudija

Branka Dražić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić