U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u pravnoj stvari tužilaca AA iz ... i BB iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Vlada Krstić, advokat iz ..., protiv tuženih JP Direkcije za građevinsko zemljište, urbanizam, puteve i stambene poslove Opštine Bujanovac u likvidaciji, koju zastupa likvidacioni upravnik Isljami Faruš i PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo, čiji je punomoćnik Zoran Stojanović, advokat iz ..., radi naknade, odlučujući o reviziji tuženog PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 4685/2017 od 05.12.2017. godine, u sednici održanoj 18.12.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE se presuda Apelacionog suda u Nišu Gž 4685/2017 od 05.12.2017. godine u delu u kome je odlučeno u odnosu na tuženog PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo, tako što se odbija kao neosnovan zahtev tužilaca kojim su tražili da se obaveže tuženi PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo da tužiocima solidarno sa tuženim JP Direkcija za građevinsko zemljište, urbanizam, puteve i stambene poslove Opštine Bujanovac isplati naknadu na ime zauzetog zemljišta, dela katastarske parcele br. .. KO Bujanovac u površini od 249 m2 iznos od 5.000,00 dinara po metru kvadratnom, odnosno ukupno 1.245.000,00 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom od 25.04.2016. godine, kao i da im naknadi troškove postupka.

OBAVEZUJU SE tužioci da tuženom PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo na ime troškova postupka plate 121.500,00 dinara.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Bujanovcu P 416/14 od 11.07.2017. godine, stavom prvim izreke odbijen je, kao neosnovan zahtev tužilaca kojim su tražili da se obavežu tuženi da im na ime naknade štete za nezakonito zauzeto zemljište solidarno isplate svakom deo od po ½ iznosa i to za: zauzeti deo parcele k.p. br. .. na mestu zvanom „VV“ njiva 3. klase, ukupne površine 501 m2, upisane u list nepokretnosti br. .. KO ... u merama i granicama bliže opisanim u izreci, u ukupnoj površini od 137 m2, koji je zauzet presecanjem i asfaltiranjem puta; za zauzeti deo šljunkom, ugažen i koristi se kao prilazni put i za zauzeti deo parcele k.p. br. .. KO Bujanovac u zauzetoj ukupnoj površini od 40 m2 koji je nasipan šljunkom, ugažen i koristi se kao prilazni put, ukupan iznos od 1.245.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 25.04.2016. godine do isplate, kao i da tužiocima naknadi troškove postupka. Stavom drugim izreke, obavezani su tužioci da tuženom PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo na ime troškova postuka solidarno plate 121.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 4685/17 od 05.12.2017. godine, stavom prvim izreke, ukinuta je prvostepena presuda. Stavom drugim izreke, usvojen je zahtev tužilaca i obavezani su tuženi da tužiocima solidarno isplate pravičnu naknadu na ime zauzetog zemljišta sa dela katastarske parcele br. .. KO Bujanovac u površini od 249 m2 u iznosu od 5.000,00 dinara po m2 odnosno u ukupnom iznosu od 1.245.000,00 dinara, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom od 25.04.2016. godine do isplate. Stavom drugim izreke, obavezani su tuženi da tužiocima na ime troškova postupka solidarno isplate 667.632,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do konačne isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11, 87/18), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija tuženog PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su suvlasnici k.p.br. .. upisane u list nepokretnosti br. .. KO Bujanovac. Iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka geodezije utvrđeno je da je na delu navedene parcele izgrađena ulica koja je asfaltirana i da postoje dve novo presečene ulice koje su u katastru tačno definisane, a na licu mesta nisu u celosti stavljene u funkciju prema projektnoj dokumentaciji, već su delimično prosečene i na istima je nanesen šljunak. Ukupna površina zauzetog dela katastarske parcele tužioca je 249 m2. Na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka građevinske struke utvrđeno je da tržišna vrednost 1m2 zauzetog zemljišta prema lokaciji, površini i položaju u gradu iznosi 5.000,00 dinara, a za zauzetih 249 m2 iznosi 1.245.000,00 dinara. Tuženi JP Direkcija za građevinsko zemljište, urbanizam, puteve i stambene poslove Opštine Bujanovac je bio investitor izgradnje puta na parceli tužilaca u toku 2008. godine, a tuženi PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo izvođač radova. U vezi predmetne nepokretnosti nije sproveden postupak eksproprijacije, niti je tužiocima po bilo kom osnovu isplaćena naknada za zauzeto zemljište.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da su tuženi pasivno legitimisani u smislu člana 207. Zakona o obligacionim odnosima, s obzirom da je prvotuženi bio investitor, a drugotuženi izvođač radova na izgradnji puteva u toku kojih je tužiocima izvršeneo faktičko zauzeće dela predmetne parcele, međutim, odlučujući o istaknutom prigovoru zastarelosti obligacionim odnosima, nalazeći da je protekao subjektivni rok od tri godine od dana kada su tužioci doznali za prouzrokovanu štetu i lica koja su pričinila štetu, s obzirom da je zauzeće izvršeno 2008. godine, a da je tužba podneta 10.01.2013. godine, zbog čega je, odbio kao neosnovan zahtev tužioca.

Drugostepeni sud je nakon održane rasprave ukinuo prvostepenu presudu i obavezao tužene da tužiocima solidarno plate naknadu na ime zauzetog dela katastarske parcele br. .. KO ... u površini od 249 m2 iznos od 1.245.000,00 dinara sa kamatom od 25.04.2016. godine, primenom člana 58. stav 1. i 2. Ustava Republike Srbije i člana 1. Prvog protokola uz Evropsku konvenciju o zaštiti ljudskih pravam, s obzirom da je od strane tuženih izvršena faktička eksproprijacija dela parcele tužilaca za potrebe izgradnje puta, a da tužiocima nije izvršena isplata naknade za zauzeto zemljište, i da od strane tuženih nije pokrenut postupak propisan odredbama Zakona o eksproprijaciji.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se osnovano revizijom tuženog PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo, ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava od strane drugostepenog suda.

Članom 207. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da naručilac i izvođač radova na nepokretnosti solidarno odgovaraju trećem licu za štetu koja mu nastane u vezi sa izvođenjem tih radova.

Faktička eksproprijacija postoji kada se na zemljištu koje nije formalno eksproprisano grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti od javnog i opšteg interesa iako ne postoji odluka – rešenje o oduzimanju zemljišta. Ona, kao faktički akt javne vlasti pretpostavlja preduzimanje određenih radnji kojima se menja karakter faktički zauzetog zemljišta, čime se vlasnik ili korisnik zemljišta lišava svog prava, a krajnji korisnik snosi odgovornost prema njemu, ukoliko je zemljište privedeno nameni, a da mu prethodno nije oduzeto, tako da u slučaju faktičke eksproprijacije vlasnik ili korisnik zauzetog zemljišta ima pravo na odgovarajuću naknadu.

Članom 207. Zakona o obligacionim odnosima propisana je solidarna odgovornost za prouzrokovanu štetu u posebnom slučaju kada šteta nastane trećem licu u vezi sa izvođenjem radova na nepokretnosti. Ovaj član reguliše samo pitanje odgovornosti za štetu koju pretrpe treća lica u vezi sa izvođenjem radova na nepokretnosti, pošto izvođenje radova na nepokretnosti predstavlja složenu i često opasnu delatnost po okolinu, pa je ovaj član propisujući solidarnu odgovornost naručioca i izvođača radova za štetu koju u vezi sa izvođenjem radova pretrpe treća lica omogućio trećim licima sigurniju naknadu štete i na taj način veću pravnu sigurnost u ostvarivanju prava na naknadu štete. Kod utvrđenog da je tuženi PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo izvodio radove na asvaltiranju puta, po nalogu tuženog JP Direkcije za građevinsko zemljište, urbanizam, puteve i stambene poslove Opštine Bujanovac, to se u ovom slučaju ne može primeniti odredba iz člana 207. Zakona o obligacionim odnosima, jer se tužbom ne traži naknada štete koju su tužioci pretrpeli u vezi sa izvođenjem radova, već se radi o tužbi za naknadu za trajno zauzeti deo predmetne parcele prema tržišnoj vrednosti iste, u kojoj situaciji prema odredbama Zakona o ekspropijaciji, vlasnici imaju pravo na naknadu u visini tržišne vrednosti za oduzeto pravo svojine od krajnjeg korisnika. Naime, prema odredbama Zakona o ekspropijaciji, koje, iako se ne mogu primeniti u slučajevima kada oduzimanje ili ograničenje prava svojine na nepokretnosti nije izvršeno u postupku i na način propisan ovim zakonom, vlasnici imaju pravo na naknadu u visini tržišne vrednosti za oduzeto pravo svojine od krajnjeg korisnika. Imajući u vidu navedeno, a kod utvrđenog da je tuženi PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo bio izvođač radova i da nije krajnji korisnik zauzetog dela predmetne parcele tužilaca, to, suprotno zaključku drugostepenog suda, isti nije u obavezi da tužiocima plati naknadu za zauzeti deo predmetne parcele, zbog čega je preinačena drugostepena odluka i odlučeno kao u stavu prvom izreke, primenom člana 416. stav 1. ZPP.

Primenom plana 165. stav 2. ZPP tužioci su obavezani da tuženom PTGP „Sava – Belča“ OD Preševo na ime troškova postupka plate 121.500,00 dinara, a koji troškovi se odnose na troškove za sastav odgovora na tužbu 6.000,00 dinara, na ime zaustapanja na šest održanih ročišta, za svako po 7.500,00 dinara, na ime zastupanja na 13 neodržanih ročišta, za svako po 4.500,00 dinara i na ime sastava žalbe 12.000,00 dinara, a sve na osnovu člana 153. i 154. ZPP, dok mu nisu priznati troškovi po reviziji, s obzirom da iste nije opredelio, sa kojih razloga je odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić