U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Dragane Mirosavljević i Zorana Hadžića, članova veća, u parnici tužilje Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda JP sa sedištem u Beogradu, protiv tuženih AA iz ..., Preduzeća „A Gradnja – Invest“ d.o.o. sa sedištem u Novom Sadu i BB iz ..., čiji je punomoćnik Ninoslav Majačić, advokat iz ..., radi duga po tužbi i po protivtužbi tužene BB radi utvrđenja ništavosti ugovora, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 6542/18 od 10.01.2019. godine, u sednici održanoj 21.12.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 6542/18 od 10.01.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P 535/13 od 28.02.2018. godine, stavom prvim izreke, usvojen je zahtev tužilje i obavezani tuženi da tužilji solidarno plate 28.009.580,59 dinara i zakonsku zateznu kamatu na iznos glavnog duga od 13.072.849,56 dinara počev od 22.05.2017. godine do isplate. Stavom drugim izreke, odbijen je, protivtužbeni zahtev tužene BB da se utvrdi da je član 5. Ugovora o regulisanju naknade za uređivanje građevinskog zemljišta za izgradnju kolektivnog stambenog objekta broj .../...-...-...-... od 28.11.2007. godine ništav i bez dejstva prema tuženoj BB. Stavom trećim izreke, odbijen je, eventualni protivtužbeni zahtev tužene BB da se utvrdi da je ugovor o regulisanju naknade za uređivanje građevinskog zemljišta za izgradnju kolektivnog stambenog objekta broj .../...-...-...-... od 28.11.2007. godine bez pravnog dejstva prema njoj. Stavom četvrtim izreke, obavezani su tuženi da tužilji solidarno naknade troškove postupka u iznosu od 215.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 6542/18 od 10.01.2019. godine, preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom izreke u odnosu na tuženu BB, tako što je odbijen, kao neosnovan zahtev tužilje u delu u kome je traženo da se tužena BB solidarno sa tuženima AA i „A Gradnja – Invest“ d.o.o. Novi Sad, obaveže da tužilji isplati 28.009.580,59 dinara i zakonsku zateznu kamatu na iznos glavnog duga od 13.072.849,56 dinara počev od 22.05.2017. godine do isplate, preinačena je prvostepena presuda u stavu drugom, trećem i četvrtom izreke u odnosu na tuženu BB, usvojen protivtužbeni zahtev i utvrđeno da je ugovor o regulisanju naknade za uređivanje građevinskog zemljišta za izgradnju kolektivnog stambenog objekta broj .../...-...-...-... od 28.11.2007. godine bez pravnog dejstva prema tuženoj BB, obavezana je tužilja da tuženoj BB naknadi troškove postupka u iznosu od 702.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tužena BB dala je odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 3. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20), i utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužena BB je, kao investitor sa tuženim Preduzećem „A Gradnja – Invest“ d.o.o. Novi Sad, kao suinvestitorom 14.09.2006. godine zaključila ugovor o zajedničkom finansiranju izgradnje stambeno – poslovnog objekta na kp. br. ... KO ..., na kojoj se nalazi kuća br. ..., vlasništvo tužene BB. Navedenim ugovorom, članom 3. utvrđeno je da su strane saglasne da investitor proda 1/16 idealnih delova kuće suinvestitoru i 1/16 idealnih delova iste nepokretnosti AA, kao fizičkom licu, što će biti regulisano posebnim ugovorom o kupoprodaji nepokretnosti. Članom 4. stav 1. utvrđeno je da su se ugovorne strane saglasile da investitor ulaže novčana sredstva, rad, materijal i/ili opremu u cilju realizacije zajedničke gradnje stambeno poslovnog objekta. Članom 4. stav 2. ugovorene su i taksativno navedene obaveze suinvestitora, tuženog Preduzeća „A Gradnja – Invest“ d.o.o. Novi Sad, među kojima i obaveza da snosi troškove komunalnog opremanja i uređenja građevinskog zemljišta. Tužena BB je tuženom AA, kao zakonskom zastupniku – direktoru tuženog Preduzeća „A Gradnja – Invest“ d.o.o. Novi Sad dala punomoćje koje je overeno pred Trećim opštinskim sudom u Beogradu 15.09.2006. godine pod Ov .../..., i istim ga ovlastila da može u njeno ime i za njen račun preduzimati sve potrebne pravne radnje i pravne poslove pred svim nadležnim državnim organima, radi dokumentacije potrebne za dobijanje dozvole za izgradnju i to počev od akta za gradnju, kao i njegove razrade, preko projektovanja, dozvole za gradnju, prijave radova, tehničkog pregleda i upotrebne dozvole, da može nastupati pred svim trećim licima, i da može preduzimati sve druge pravne radnje i poslove koji su neophodni za završetak dobijanja građevinske dozvole, bilo da ih je potrebno preduzeti pred nadležnim organima opštine, grada ili suda. Tužilja je sa tuženima, kao investitorima 28.11.2007. godine zaključila ugovor, kojim je regulisana naknada za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta za izgradnju stambenog objekta na kp. br. ... KO ..., i istim je konstatovano da su investitori dostavili pravnosnažno rešenje od 12.04.2007. godine, o odobrenju za izgradnju kolektivnog stambenog objekta u Ulici ... br. ... . Članom 2. tog ugovora utvrđeno je nakanada za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta na dan 07.11.2007. godine u iznosu od 17.879.503,88 dinara. Članom 3. je konstatovano da su se tuženi opredelili da obračunatu naknadu iz člana 2. ugovora plati Preduzeće „A Gradnja – Invest“ d.o.o. Novi Sad, na rate u roku od 36 meseci i to prvu ratu u visini od 10% od ukupno utvrđene obaveze do 22.11.2007. godine, a preostale obaveze u 35 mesečnih rata, zaključno sa 15.10.2010. godine. U članu 5. ugovora navedeno je da za sve obaveze nastale iz ugovora tuženi, odgovaraju solidarno. Ugovor je u ime tužene BB po punomoćju potpisalo ovlašćeno lice Preduzeća „A Gradnja – Invest“ d.o.o. Novi Sad. Tuženo Preduzeće „A Gradnja – Invest“ d.o.o. Novi Sad je izvršilo prvu uplatu obračunate naknade 19.11.2007. godine, a poslednju 15.10.2008. godine. Na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka utvrđeno je da je ukupan dospeli dug na dan 22.05.2017. godine iznosi 28.009.580,99 dinara, od čega je iznos glavnog duga 13.072.849,56 dinara.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio zahtev tužilje u odnosu na sve tužene, primenom člana 2. stav 1. tačka 30. i člana 74. Zakona o planiranju i izgradnji, koji se primenjivao u vreme zaključenja spornog ugovora, jer je smatrao da su svi tuženi, kao investitori po zakonu dužni da plate naknadu za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je odlučio drugostepeni sud kada je preinačio prvostepenu presudu u odnosu na tuženu BB, pravilnom primenom materijalnog prava.

Zakonom o obligacionim odnosima članom 26. propisano je da je ugovor zaključen kad su se ugovorne strane saglasile o bitnim sastojcima ugovora. Članom 84. stav 1., propisano je da se ugovor kao i drugi pravni posao može preduzeti i preko zastupnika, a stavom 2. da se ovlašćenje za zastupanje zasniva na zakonu, statutu ili drugom samoupravnom opštem aktu, aktu nadležnog organa ili na izjavi volje zastupanog (punomoćje). Članom 85. stav 1. propisano je da ugovor koji zaključi zastupnik u ime zastupanog lica i u granicama svojih ovlašćenja obavezuje neposredno zastupanog i drugu ugovornu stranu. Članom 87. stav 1., propisano je da kada zastupnik prekorači granice ovlašćenja, zastupani je u obavezi samo ukoliko odobri prekoračenje. Članom 91. stav 1., propisano je da punomoćnik može preduzimati samo one pravne poslove za čije je preduzimanje ovlašćen, stavom 2. da punomoćnik kome je dato opšte punomoćje može preduzimati samo pravne poslove koji dolaze u redovno poslovanje, stavom 3. da posao koji ne dolazi u redovno poslovanje, može punomoćnik preduzeti samo ako je posebno ovlašćen za preduzimanje tog posla, odnosno vrste poslova među koje on spada.

Kada se pođe od citiranih odredbi zakona i utvrđenog činjeničnog stanja, pravilan je zaključak drugostepenog suda da je sporni ugovor o regulisanju međusobnih odnosa u vezi uređivanja građevinskog zemljišta za izgradnju stambeno poslovnog objekta, zaključen 28.11.2007. godine u odnosu na tuženu BB ništav pravni posao, jer njen punomoćnik tuženi AA, kao ovlašćeno lice tuženog Preduzeća „A Gradnja – Invest“ d.o.o. Novi Sad prilikom zaključenja ugovora sa tužiljom nije postupao u granicama izdatih ovlašćenja. Naime, punomoćjem koje je tužena BB dala tuženom AA, kao ovlašćenom licu tuženog Preduzeća „A Gradnja – Invest“ d.o.o. Novi Sad, nije dato ovlašćenje da u njeno ime sa tužiljom zaključi ugovor o naknadi za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta. Kako punomoćnik tužene BB nije bio ovlašćen da u ime i za njen račun sa tužiljom zaključi ugovor o naknadi za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta i kako je zaključenjem ugovora u svojstvu njenog punomoćnika prekoračio granice ovlašćenja koje su mu date punomoćjem, to je postupio suprotno članu 91. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, jer je zaključio pravni posao na čije preduzimanje nije bio ovlašćen, i kako tužena BB nije odobrila prekoračenje, zaključeni ugovor je u odnosu na nju ništav pravni posao, zbog čega ona nije dužna da ispuni obaveze iz ugovora. Stoga je pravilna odluka drugostepenog suda kojom je utvrđeno da je ugovor o regulisanju naknade za uređivanje građevinskog zemljišta za izgradnju poslovno stambenog objekta od 28.11.2007. godine bez pravnog dejstva prema tuženoj BB i s tim u vezi pravilno odbijen, kao neosnovan zahtev tužilje za isplatu naknade u odnosu na tuženu BB, pravilnom primenom člana 84. stav 1, člana 85. stav 1, člana 87. stav 1, člana 91, člana 103. i člana 109. Zakona o obligacionim odnosima.

Neosnovano se revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava, član 74. stav 1. Zakona o planiranju i izgradnji, jer tužilja svoje potraživanje zasniva na izvršenju ugovornih obaveza, na osnovu člana 262. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, pa kako sporni ugovor u odnosu na tuženu BB ne proizvodi pravno dejstvo, jer punomoćnik nije imao ovlašćenje za njegovo zaključenje, shodno članu 84. i 85. Zakona o obligacionim odnosima, niti je ugovor naknadno odobren, to je prema tuženoj BB ugovor ništav, saglasno članu 103. Zakona o obligacionim odnosima, zbog čega ona nije dužna da ispuni obaveze iz tog ugovora.

Kako se revizijskim navodima ne dovodi u sumnju pravilnost i zakonitost drugostepene presude, revizija je ocenjena neosnovanom.

Sa napred navedenih razloga, na osnovu člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija
Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić