Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 87/18) i utvrdio da je revizija tuženog neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni povrede iz stava 1. tog člana Zakona, pred drugostepenim sudom, koje bi mogle da utiču na donošenje zakonite i pravilne odluke.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je suvlasnik u delu od 4420/7475 idealnih delova na parcelama broj .../..., .../..., .../... i .../..., upisanim u LN br. ... K.O. ... i suvlasnik u idealnom delu od 1077/1136 delova na parcelama broj .../..., .../..., .../... i .../... upisanim u LN br. ... K.O. ... . Takođe je, u idealnom delu od 29/489, suvlasnik na parceli broj .../..., upisanoj u LN br. ... K.O. ..., na osnovu ugovora o deobi zaključenog dana 13.03.2008. godine. Prema planskim dokumentima tuženog, predmetne parcele namenjene su za javnu i saobraćajnu površinu – ulicu i privedene su urbanističkoj nameni tako što su i to: parcela broj .../... (površine 284 m2) i parcela broj .../... (površine 566 m2), ušle u sastav ulice Palićke u celosti; parcele broj .../... (površine 284 m2) i .../... (površine 418 m2), ušle su u sastav ulice Branka Ilića u celosti; parcele broj .../... (površine 418 m2) i .../.. (površine 284 m2) ušle su u sastav ulice Unske u celosti; parcele broj .../... (površine 418 m2) i .../... (površine 284 m2) ušle su u sastav ulice Rajka Mamuzića u celosti; parcela broj .../... (površine 489 m2) ušla je u sastav ulice Marije Bursać u celosti. U prirodi, parcele predstavljaju javne saobraćajnice, opremljene komunalno i infrastrukturno. Ulice Palića i Unska su neasfaltirane, a kolovoz je od nabijene zemlje, delimično su komunalno i infrastrukturno opremljene (postoji elektroenergetska mreža, vodovodna mreža, gasna i PTT instalacija, a nedostaje kanalizacija otpadnih voda). Ulice Branka Ilića i Rajka Mamuzića su asfaltirane i u potpunosti komunalno i infrastrukturno opremljene. Tržišna vrednost predmetnih parcela na dan presuđenja iznosi 70 evra/m2, odnosno 8.231,09 dinara/m2.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su, pravilnom primenom materijalnog prava, obavezali tuženog da tužiocu isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije, propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1.), a da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.).

Iz navedene Ustavne odredbe proizlazi da dozvoljeno oduzimanje prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je učinjeno u javnom interesu utvrđeno na osnovu zakona; da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Odredbom člana 9. stav 1. Zakona o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik RS“ br. 44/95 ... 46/98), koji je bio na snazi u vreme usvajanja Regulacionog plana naselja („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 3/01 ... 17/03), propisano je da se građevinsko zemljište privodi nameni izgradnjom objekata, odnosno izvođenjen drugih radova, u skladu sa propisima o planiranju i uređenju prostora. Odredbom člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 105/2014), propisano je da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju one stvari koje su, zbog svoje prirode, namenjene korišćenju svih i koje su, kao takve, određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi itd.). U smislu odredbe stava 7. istog člana Zakona, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda, koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo auto-puta ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova javnih površina koje su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju, predmetno zemljište na kome je tužilac suvlasnik, prema Urbanističkom planu predstavlja ulice i u prirodi to jesu ulice koje imaju svoje nazive. Zbog toga je ono, saglasno citiranim odredbama Zakona o javnoj svojini, postalo dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini tuženog, kao jedinici lokalne samouprave, što znači da je tuženi bio dužan da predmetno zemljište ekspropriše od tužioca, radi njegovog privođenja nameni predviđenoj Urbanističkim planom i da tužiocu, za isto isplati odgovarajuću naknadu u upravnom postupku. Međutim, predmetno zemljište faktički je privedeno nameni predviđenoj planskim aktom, s obzirom da se koristi kao ulice – javni putevi u naselju, koji saobraćajno povezuju delove naselja (član 2. tačka 12. Zakona o javnim putevima), čime je izvršena tzv. faktička eksproprijacija koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, odnosno njegovom izuzimanju iz poseda. Tuženi je obveznik isplate naknade tužiocu, jer se predmetno zemljište, koje je u Katastru nepokretnosti i dalje upisano kao njegova svojina, koristi kao ulica - dobro u opštoj upotrebi - javnoj svojini, na kom tuženi ima pravo svojine, u smislu odredbe člana 10. stav 7. Zakona o javnoj svojini. Visina naknade koja tužiocu pripada na osnovu odredbe člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i na osnovu citirane odredbe člana 58. Ustava Republike Srbije, pravilno je određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta.

Imajući u vidu izloženo, neosnovani su revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, zasnovani na stavu revidenta da nije obveznik naknade jer nijednom svojom radnjom nije deposedirao tužioca. Pošto je utvrđeno da se predmetne katastarske parcele koriste kao ulice, tuženi je odgovoran i pasivno legitimisan u ovoj parnici na osnovu odredbe člana 10. stav 2. i 7. Zakona o javnoj svojini, jer su ulice javno dobro u opštoj upotrebi i u svojini su jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

O troškovima postupka je odlučeno pravilnom primenom odredbe člana 153. i 154. Zakona o parničnom postupku.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić