U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andrijašević, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Violeta Mitrović, advokat iz ..., protiv tuženog BB iz ..., čiji je punomoćnik Barbara Nikolić, advokat iz ..., radi iseljenja, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 7571/20 od 16.09.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 21.12.2023. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 7571/20 od 16.09.2022. godine.

ODBIJA SE zahtev stranaka za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 7571/20 od 16.09.2022. godine, preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 16457/18 od 12.05.2020. godine, tako što je usvojen tužbeni zahtev tužilje i obavezan tuženi da se sa svim licima i stvarima iseli iz nepokretnosti – stana broj ..., površine 60 m2, koji se nalazi u prizemlju stambene zgrade broj ... u ulici ... u ..., postojećeg na katastarskoj parceli .., upisanog u listu nepokretnosti broj ... KO ..., kao i da navedeni stan preda u državinu tužilji. Obavezan je tuženi da tužilji na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 239.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, na osnovu član 407. stav 2. u vezi sa članom 403. stav 2. tačka 2. ZPP.

Tužilja je odgovorila na reviziju.

Ispitujući pravilnost pobijane odluke u smislu člana 408. Zakona parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 18/20) Vrhovni sud je ocenio da revizija tuženog nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je isključivi vlasnik stana broj ..., površine 60 m2, koji se nalazi u prizemlju stambene zgrade broj ... u ulici ... u ..., postojećeg na katastarskoj parceli ... KO ..., upisanog u listu nepokretnosti broj ... KO ..., na kom stanu je počev od 1947. godine bilo konstituisano stanarsko pravo u korist babe i dede tuženog, po kom osnovu je otac tuženog, pokojni VV, sa ocem tužilje pokojnim GG zaključio dana 29.04.1982. godine ugovor o korišćenju predmetnog stana na neodređeno vreme, u kome je tuženom priznato svojstvo člana porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava – pokojnog VV. Nakon smrti VV, stan je nastavila da koristi njegova supruga, odnosno majka tuženog. DD je dana 01.09.2022. godine zaključila ugovor o zakupu na neodređeno vreme sa tužiljom, kao novim vlasnikom predmetnog stana, kojim je takođe tuženom priznato svojstvo člana porodičnog domaćinstva. Tuženi je rođen ... godine i u predmetnom stanu je živeo od svog rođena, sve do 2011. godine kada se oženio, zasnovao svoju porodicu i iselio se u stan svoje tašte. Majka tuženog, DD preminula je 19.01.2017. godine, nakon čega se tuženi vratio u predmetni stan u kome i danas živi.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev tužilje da se obaveže tuženi da se sa svim licima i stvarima iseli iz predmetne nepokretnosti. Prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev jer je primenio odredbu člana 34. stav 1. Zakona o stanovanju i smatrao da je tuženi zakonito stekao pravo na dom zajemčeno članom 8. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (koje je saglasno odredbi člana 16. stav 2. Ustava sastavni deo pravnog poretka Republike Srbije), koje pravo ima prevagu nad pravom tužilje na mirno uživanje imovine u smislu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju, budući da je ovo pravo tužilje ograničeno pravom tuženog stečenom na osnovu punovažno izražene volje tužilje kao vlasnika stana.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i tužbeni zahtev usvojio, jer je tuženi predmetni stan napustio 6 godina pre smrti svoje majke, kao zakupca, kada se oženio i zasnovao svoju porodicu 2011. godine, a vratio se tek nakon majčine smrti 19.01.2017. godine, tako da tuženi u trenutku smrti svoje majke, kao zakupca spornog stana nije imao status člana porodičnog domaćinstva zakupca, s obzirom da je zakonom propisani kontinuitet stanovanja u predmetnom stanu prekinuo 6 godina pre toga, i ne mogu se primeniti odredbe člana 34. Zakona o stanovanju.

Neosnovano se revizijom tuženog pobija drugostepena presuda zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Nasuprot navodima revizije, za ocenu stambenog statusa tuženog na spornom stanu u svojini tužilje prema konkretno utvrđenom činjeničnom stanju, merodavno pravo predstavlja odredba člana 34. stav 1. u vezi člana 40. Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“, br. 50/92 sa izmenama i dopunama) povezano sa odredbom člana 3. stav 1. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa.

Odredbom člana 34. Zakona o stanovanju propisano je da u slučaju smrti zakupca stana, zakupac na tom stanu postaje član porodičnog domaćinstva koji je nastavio da koristi taj stan, po utvrđenom redosledu (bračni drug, dete rođeno u braku, van braka, usvojeno i pastorče). Status člana porodičnog domaćinstva zakupca stana na neodređeno vreme, od kojeg zavisi kasnije sticanje tog prava na stanu, procenjuje se prema odredbama stambenog zakona važećeg u momentu smrti zakupca, kada nastaje sporni odnos između nosioca prava raspolaganja odnosno vlasnika stana i lica koje pretenduje na sticanje prava zakupa na stanu. Nosilac stanarskog prava odnosno zakupac stana na neodređeno vreme koji to pravo ima na stanu u svojini građana, od dana stupanja na snagu Zakona o stanovanju (02.08.1992. godine) nastavlja sa korišćenjem tog stana u skladu sa odredbama čl. 30 do 39. ovog zakona, a vlasnik stana čiji se stan koristi pod tim uslovima ima prava i obaveze nosioca prava raspolaganja, u skladu sa odredbama ovog zakona (član 40).

U konkretnom slučaju majka tuženog je kao nosilac stanarskog prava na stanu u svojini tužilje, koja joj je to pravo priznala zaključenjem ugovora o korišćenju stana, stekla pravo zakupa stana na neodređeno vreme i sporni stan je koristila u tom svojstvu do svoje smrti. Tuženi je od rođenja kontinuirano živeo u spornom stanu dok se nije oženio 2011. godine, kada je napustio stan i sa suprugom se preselio kod tašte. Zaključenjem ugovora o korišćenju stana sa tuženikovom majkom, kao nosiocem stanarskog prava u kojem je kao korisnik stana i član porodičnog domaćinstva označen tuženi, tužilja je priznala takav tuženikov stambeni status 2002. godine. S obzirom na status ugovornog člana porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava na stanu u privatnoj svojini, priznat od vlasnika stana, tuženom bi pripadalo pravo na korišćenje stana, ali nije ispunjen uslov neprekidnog faktičkog korišćenja stana u domaćinstvu majke do smrti majke, kao nosioca stanarskog prava. Stoga, tuženi je iseljenjem izgubio zakoniti pravni osnov i pravo da kao preostali i jedini član porodičnog domaćinstva preminulog zakupca stana nastavi da koristi stan u svojstvu zakupca na neodređeno vreme na osnovu člana 34. stav 1. u vezi člana 40. Zakona o stanovanju.

U ovakvoj činjeničnoj i pravnoj situaciji tužilac je, zakonito stečeno pravo na dom, zajemčeno članom 8. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, koja je saglasno odredbi člana 16. stav 2. Ustava sastavni deo pravnog poretka Republike Srbije, izgubio iseljenjem iz stana šest godina pre smrti majke, od kada je centar njegovih životnih aktivnosti bio u stanu njegove tašte.

Iz svega iznetog odlučeno je kao u izreci na osnovu odredbe člana 414. ZPP.

Sud je odbio zahtev tuženog za naknadu troškova postupka po reviziji jer je revizija tuženog odbijena. Primenom člana 154. stav 1. ZPP, tužilji nisu priznati troškovi za sastav odgovora na reviziju, jer po oceni ovog suda podnošenje odgovora na reviziju nije bilo nužno radi zaštite prava tužilje u ovom postupku.

Predsednik veća - sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković