Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 10/23) i utvrdio da revizija tuženog nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Ne postoje ni druge bitne povrede parničnog postupka koje su članom 407. stav 1. tač. 2. i 3. ZPP propisane kao razlog za izjavljivanje revizije.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem Službe za katastar nepokretnosti Zemun od 30.04.2015. godine tužilac je upisan kao vlasnik kat. parc. .. KO Batajnica sa obimom udela 1/1, a po osnovu pravnosnažnog rešenja Četvrtog opštinskog suda u Beogradu O 3157/03 od 04.08.2003. godine, kojim je oglašen za naslednike iza svog oca sada pok. BB. Predmetna parcela je označena kao nekategorisani put u Ulici ... . Prema Planu generalne regulacije građevinskog područja sedišta lokalne samouprave – Grad Beograd, celine I do XIX („Službeni list Grada Beograda“, br. 20/16... 97/17) i Planu detaljne regulacije naselja Batajnica, predmetna parcela najvećim delom je planirana kao javna saobraćajna površina. Veštačenjem od strane veštaka geodetske struke utvrđeno je da se parcela nalazi u naseljenom mestu Batajnica Opština Zemun i da je prema Planu generalne regulacije građevinskog područja najvećim delom namenjena za javnu površinu – ulicu i za površine za stanovanje, dok se realno funkcionalna parcela koristi kao javna površina, odnosno kao saobraćajna površina – Ulica ... i to u delu od 100%. Parcele koje se nalaze uz tu parcelu koriste se za porodično stanovanje, parcela je delimično opremljena infrastrukturom i to vodom, elektroenergetskom i telekomunikaciojnom, dok je saobraćajna površina od asfaltnog zastora. Predmetnu parcelu neometano koristi neograničeni broj lica za javni saobraćaj i ona faktički predstavlja dobro od opšteg interesa, odnosno dobro u opštoj upotrebi. Pribavljanjem dopisa Ministarstva finansija – Poreske uprave, kao i veštačenjem od strane veštaka građevinske struke utvrđeno je da vrednost parcele po m² 4.000,00 dinara. Ukupna parcela je 20 ari 52m².

Pri ovako utvrđenom činjeničnom stanju, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava obavezali tuženog na isplatu tražene novčane naknade.

Pravni osnov ove obaveze je povreda prava tužilje na imovinu, zagarantovanog članom 58. Ustava Republike Srbije. Označenom odredbom, između ostalog, propisano je: da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1); da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu, utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2); da se zakonom može ograničiti način korišćenja imovine (stav 3).

Iz izloženog sledi da dozvoljeno oduzimanje prava svojine, koje ne predstavlja povredu na imovinu, postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je učinjeno u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, i uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Zaštitu imovine predviđa i član 1. stav 1. Protokola uz Konvenciju o ljudskim pravima i osnovnim slobodama, tako što propisuje da svako fizičko i pravno lice ima pravo na nesmetano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine osim u javnom interesu, pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Izgradnjom objekta od javnog interesa na zemljištu nekog lica vrši se oduzimanje prava svojine, bez obzira što pravo svojine tog lica nije formalno oduzeto. U takvom slučaju radi se o faktičkoj eksproprijaciji, koja upravo i nastaje kada se na zemlji grade putevi, infrastrukturni ili drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o oduzimanju zemljišta. U konkretnom slučaju, na delu katastarske parcele .. i izgrađena je ulica, kao javni put u naselju koji saobraćajno povezuju njegove delove (član 2. tačka 12. Zakona o javnim putevima). Prema članu 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini, ulica je dobro u opštoj upotrebi i, shodno stavu 7. tog člana, u svojini je jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalazi.

Sporno zemljište je već privedeno nameni koja je predviđena planskim aktom - Planom detaljne regulacije naselja Batajnica, i po sili zakona - kao dobro u opštoj upotrebi, postalo je javna svojina tuženog. Tužilac ne može trpeti štetne posledice zato što nadležni organ tuženog nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji zemljišta, koje bi bilo osnov za isplatu naknade.

Po oceni Vrhovnog suda, nisu osnovani navodi revizije kojima tuženi osporava pravilnost primenjenog materijalnog prava u pogledu osnova njegove obaveze. Tačno je da je tužilac u katastru nepokretnosti upisan kao vlasnik sporne parcele, ali je njegovo pravo svojine svedeno na samo „golo pravo“, jer je izgradnjom ulice izgubilo sve atribute prava svojine koji joj pripadaju po članu 3. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Ulica ... u naselju Batajnica, kao dobro u opštoj upotrebi, po samom zakonu je u javnoj svojini tuženog, pa je zato tuženi dužan isplatiti naknadu za oduzeto pravo svojine tužiocu. Pravni osnov ovog spora je faktička eksproprijacija, a pravo na naknadu za faktički oduzeto zemljište ne zastareva, niti se u ovom slučaju mogu primeniti odredbe o zastarelosti iz Zakona o obligacionim odnosima.

Neosnovano se navodima revizije osporava pravilnost primenjenog materijalnog prava te da tužilac i dalje ostaje vlasnik predmetne nepokretnosti jer nakon isplate vrednosti parcele tuženi može sprovesti postupak utvrđenja prava svojine na parceli. Veštačenjem je utvrđeno da se 100% površine predmetne parcele koristi kao javna i saobraćajna površina, a navod da je deo parcele planiran za stanovanje nije dokazan. Činjenica da je pravni prethodnik vršio preparcelaciju da bi parcelu pretvorio u prilaz, put za pristup objektima, ne znači da se na takav način lišio prava svojine na predmetnoj parceli, niti da je njena vrednost uračunata u cenu prodatog zemljiša. Visina novčane naknade utvrđena je veštačenjem, prema tržišnoj vrednosti zemljišta, što je u skladu sa članom 58. stav 2. Ustava Republike Srbije. Tuženi tokom postupka nije predložio izvođenje drugih dokaza radi utvrđenja da je tržišna vrednost oduzetog zemljišta niža od dosuđene.

O troškovima postupka odlučeno je pravilnom primenom članova 153. i 154. ZPP u vezi i sa članom 165. stav 1. istog zakona.

Shodno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Odluka o zahtevu tuženog za naknadu troškova postupka po reviziji, sadržana u drugom stavu izreke, doneta je primenom člana 165. stav 1. u vezi člana 153. stav 1. ZPP. Tuženi nije uspeo u postupku po reviziji, pa zato nema pravo na naknadu troškova tog postupka.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik uprvitelja pisarnice

Milanka Ranković