U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić i Danijele Nikolić, članova veća, u parnici tužilaca AA i BB iz ..., čiji su punomoćnici Miodrag Vojnović, Milena Milutinov, Goran Ćirjaković, Vladimir Vojinović advokati iz ..., protiv tužene VV iz ..., čiji je punomoćnik Zoran Ristić advokat iz ..., radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tužene koja je izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1505/20 od 11.08.2020. godine, u sednici veća koja je održana dana 04.03.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužene izjavljena protiv stava prvog izreke presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1505/20 od 11.08.2020. godine.

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1505/20 od 11.08.2020. godine u stavu drugom i trećem izreke i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 880/2018 od 23.10.2019. godine u stavu drugom, trećem, četvrtom, u delu kojim je odlučeno o garažnom mestu broj ... u prizemlju višestambene zgrade u ulici ... broj ..., sagrađene na kat. parceli broj .../... upisane u LN ... KO ..., u stavu petom i šestom izreke i predmet VRAĆA prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 880/2018 od 23.10.2019. godine, stavom prvim izreke konstatovano je da tužbeni zahtev je usvojen. Stavom drugim izreke, utvrđeno je da je četvorosoban stan broj ... -dupleks u ... višestambene zgrade u ulici ... (ranije ...) broj ... u ..., sagrađen na kat. parceli broj .../... upisan u LN ... KO ... stečen novčanim sredstvima sada pokojnog GG i tužene VV, i to doprinosom GG od 19/20 delova i doprinosom tužene VV od 1/20 delova, na koji način je zaključenjem ugovora o kupoprodaji overenim pred Opštinskim sudom u Temerinu pod poslovnim brojem Ov .../..., stečeno njihovo vlasništvo na istoj nekretnini u istom suvlasničkom srazmeru. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da trpi da se po osnovu ove presude, kada se za to steknu uslovi, tužioci kao zakonski naslednici pokojnog GG, upišu kao suvlasnici svaki u po 19/40 delova označene nepokretnosti u LN RGZ i drugim zemljišnim i katastarskim knjigama. Stavom četvrtim izreke, utvrđeno je da vanbračnu tekovinu GG i VV čini dvosoban stan ... na ... spratu višestambene zgrade u ulici ... broj ... u ..., sagrađenom na kat. parceli broj .. upisanom u LN ... KO ... i garažno mesto broj ... u prizemlju višestambene zgrade u ulici ... (ranije ...) broj ..., sagrađenom na kat. parceli broj .../... upisanom u LN ... KO ..., pa je utvrđeno da je ova imovina stečena doprinosom sada pokojnog GG od 19/20 delova i doprinosom tužene VV od 1/20 delova. Stavom petim izreke, tužena je obavezana da trpi da se po osnovu ove presude tužioci, kao zakonski naslednici pokojnog GG, upišu kao suvlasnici svaki u po 19/40 delova označenih nepokretnosti u LN RGZ i drugim zemljišnim i katastarskim knjigama. Stavom šestim izreke, obavezana je tužena da tužiocima naknadi troškove postupka u iznosu od 1.421.000,00 dinara u roku od 15 dana.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1505/20 od 11.08.2020. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojena žalba tužene i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 880/2018 od 23.10.2019. godine preinačena, i zahtev tužilaca za priznanje prava suvlasništva na dvosobnom stanu ... na ... spratu višestambene zgrade u ulici ... broj ... u ..., sagrađenom na kat. parceli broj ... upisanom u LN ... KO ... , preko priznatog suvlasničkog udela od 16/40 delova za svakog tužioca do suvlasničkog udela od po 19/40 delova predmetne nekretnine, kao i zahtev za uknjižbu suvlasništva preko utvrđenih 16/40 delova za svakog tužioca, do suvlasničkog udela svakog tužioca od po 19/40 delova predmetne nepokretnosti, odbijen. Stavom drugim izreke, u preostalom pobijanom nepreinačenom usvajajućem delu i u odluci o troškovima prvostepenog postupka žalba je odbijena i citirana prvostepena presuda u preostalom delu potvrđena. Stavom trećim izreke, obavezani su tužioci da tuženoj solidarno naknade troškove žalbenog postupka u iznosu od 88.300,00 dinara u roku od 15 dana pod pretnjom prinudnog izvršenja.

Protiv ove presude tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu odredbe člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 sa izmenama i dopunama), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužene delimično osnovana.

Odlučujući o tužbenom zahtevu za utvrđenje prava svojine na dvosobnom stanu broj ... na ... spratu višestambene zgrade u ulici ... broj ... u ..., sagrađenom na kat. parceli broj ... upisanog u LN ... KO ... u sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, sada pokojni GG, pravni prethodnih tužilaca i tužena upoznali su se 2002. godine, kada su počeli da se viđaju, a od 01.09.2003. godine, sada pokojni GG preselio se u stan tužene, u kome je ona živela sa decom iz prvog braka. Presudom Opštinskog suda u Temerinu P 188/06 od 27.06.2006. godine razveden je brak DD i GG, na osnovu sporazuma. Za vreme zajedničkog života sada pokojnog GG i tužene angažovana je žena koja je obavljala poslove kuvanja, spremanja i peglanja za 4.000,00 dinara mesečno, tužena je kupovala namirnice, nadgledala kućnu pomoćnicu, ponekad oprala posuđe, a vikendom kuvala. Troškove domaćinstva su snosili zajednički. Na osnovu sporazuma o prestanku radnog odnosa koji je tužena dana 27.11.2001. godine zaključila sa Preduzećem „...“, dobila je otpremninu u iznosu od 506.088,00 dinara što odgovara dinarskoj protivvrednosti od 8.435 evra. GG je tuženu zaposlio u svojoj firmi „ĐĐ“ d.o.o. od 01.06.2002. godine, na radnom mestu komercijaliste, a od 01.07.2004. godine raspoređena je na radno mesto šefa prodaje, potom dana 01.12.2006. godine imenovana je za direktora AD „EE“ .... Njena primanja su od 01.09.2003. godine do kraja te godine iznosila 42.177,30 dinara, 2004. godine 155.560,60 dinara, 2005. godine 250.698,28 dinara, 2006. godine 272.794,25 dinara, 2007. godine 371.604,81 dinar i 2008. godine 391.373,83 dinara, ukupno 1.484.209,70 dinara. Sada pokojni GG je imao registrovanu firmu sa oko 70 zaposlenih, a potom sa 90 zaposlenih. GG je dana 21.10.1992. godine osnovao „ĐĐ“ d.o.o. ..., koji se bavi proizvodnjom ..., i sve vreme je bio vlasnik sa 100% udela, jedini član privrednog društva i njegov direktor, a 1998. godine osnovao je firmu „ŽŽ“ d.o.o. ..., koja mu je kao vlasniku donosila prihode u visini dividende. Prihodi GG po osnovu zarade i dividendi iznosili su od 01.09.2003. godine do kraja te godine 715.498,26 dinara, 2004. godine 223.228,70 dinara, 2005. godine 8.040.107,77 dinara, 2006. godine 19.564.802,38 dinara, 2007. godine 26.965.596,41 dinar i 2008. godine 48.815.315,23 dinara, ukupno 104.324.547,75 dinara. Vanbračna zajednica sada pokojnog GG i tužene prestala je 31.12.2008. godine. Dana 26.07.2005. godine zaključen je ugovor o kupoprodaji između ZZ iz ... kao prodavca i II kao kupca, i to za četvorosovan stan broj ...-dupleks površine 99,28 m2 u potkrovlju višestambene zgrade u ulici ... (ranije ...) broj ... u ..., sagrađenog na kat. parceli broj .../... upisan u LN ... KO ..., koji je overen pred Opštinskim sudom u Temerinu Ov .../... od 05.06.2005. godine, za kupoprodajnu cenu od 85.000 evra u dinarskoj protivvrednosti koja je isplaćena na dan zaključenja ugovora. Dana 01.06.2006. godine zaključen je kupoprodajni ugovor između D.O.O. „JJ“ ... kao prodavca i II iz ... kao kupca, koji je overen pred Opštinskim sudom u Novom Sadu Ov .../... od 04.10.2006. godine. Predmet ovog ugovora je bilo garažno mesto broj ..., etažirane površine 18,81 m2, u prizemlju višestambene zgrade u ulici ... (ranije ...) broj ..., sagrađene na kat. parceli broj .../... upisane u LN ... KO ..., za kupoprodajnu cenu od 190.000,00 dinara, koju je tužena kao kupac obavezana da plati prodavcu na tekući račun istog dana kada je ugovor zaključen. Dana 14.08.2007. godine između GP „KK“ d.o.o. ..., kao prodavca i II iz ..., kao kupca zaključen je ugovor o kupoprodaji stana broj ..., koji je overen pred Opštinskim sudom u Novom Sadu Ov .../... od 13.08.2007. godine, i to dvosobnog etažirane površine 48,64 m2 na ... spratu višestambene zgrade u ulici ... broj ..., sagrađenog na kat. parceli broj ... upisanog u LN ... KO ..., za kupoprodajnu cenu od 47.667,70 evra u dinarskoj protivvrednosti na dan uplate, koja je isplaćena dana 13.08.2007. godine. Tužena je dala kaparu za ovaj stan u iznosu od 5.000 evra iz svoje posebne imovine.

Prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev, sa obrazloženjem da prema odredbi člana 191. stav 1. Porodičnog zakona imovina koju su vanbračni partneri stekli radom u toku trajanja zajednice života u vanbračnoj zajednici predstavlja njihovu zajedničku imovinu. Odredbom člana 4. stava 1. istog zakona propisano je da vanbračna zajednica trajna zajednica života žene i muškarca između kojih nema bračnih smetnji (vanbračni partneri) . Vanbračni partneri imaju prava i dužnosti supružnika pod uslovima određenim ovim zakonom. Po nalaženju prvostepenog suda tužena II i sada pokojni GG su najpre živeli u jednoj faktičkoj zajednici života, od septembra 2003. godine kada je GG bio još uvek u zvaničnoj bračnoj zajednici sa svojom sada bivšom suprugom, međutim, faktička zajednica života između njega i bivše supruge prestala je da postoji gotovo 5 godina pre zvaničnog razvoda braka, te je on bio u prilici da zasnuje novu faktičku zajednicu života koja je imala gotovo sve karakteristike vanbračne zajednice, ali ne i pravno moguće i priznate saglasno odredbama Porodičnog zakona. Vanbračna zajednica kao pravno priznata između GG i tužene II postojala je od momenta razvoda bračne zajednice GG i njegove bivše supruge, dakle od kraja juna 2006. godine pa do decembra 2008. godine, a počev od septembra 2003. godine do 27.06.2006. godine između njih je postojala faktička zajednica koja je imala sva faktička obeležja životne zajednice za vreme koje su stečene nepokretnosti koje su predmet spora koje predstavljaju njihovu zajedničku imovinu. Doprinos sada pokojnog GG prvostepeni sud je procenio na 90%, a doprinos tužene na 10% i saglasno tome usvojio tužbeni zahtev.

Drugostepeni sud je, imajući u vidu činjenicu da je tužena u kupovini dvosobnog stana broj ... na ... spratu višestambene zgrade u ulici ... broj ... u ..., učestvovala sa 5.000 evra svoje posebne imovine prvostepenu presudu preinačio u tom delu i utvrdio doprinos sada pokojnog GG u sticanju tog stana udelom od 80/100 delova, dok udeo tužene čini 20% od ukupne cene tog stana. U preostalom delu, drugostepeni sud je potvrdio prvostepenu presudu sa obrazloženjem da se zajednica života GG i tužene u periodu od septembra 2003. godine do juna 2006. godine ne može upodobiti vanbračnoj zajednici zbog postojanja bračnosti, kao bračne smetnje propisane odredbom člana 17. Porodičnog zakona, ali je utvrdio pravo svojine pravnih sledbenika sada pokojnog GG u idealnim delovima, kao u stavu prvom izreke drugostepene odluke i u potvrđujućem delu prvostepene presude.

Odredbom člana 191. stav 1. Porodičnog zakona imovina koju su vanbračni partneri stekli radom u toku trajanja zajednice života u vanbračnoj zajednici predstavlja njihovu zajedničku imovinu. Odredbom člana 4. st 1. istog zakona propisano je da vanbračna zajednica trajna zajednica života žene i muškarca između kojih nema bračnih smetnji (vanbračni partneri).

Po nalaženju ovog suda, vanbračnu tekovinu sada pokojnog GG i tužene predstavlja samo dvosoban stan broj ... na ... spratu višestambene zgrade u ulici ... broj ..., sagrađen na kat. parceli broj ... upisan u LN ... KO ..., s obzirom da je stečen za vreme trajanja vanbračne zajednice u smislu odredbe člana 191. stav 1. i člana 4. Porodičnog zakona, kako su to pravilno zaključili nižestepeni sudovi. Pravilno je drugostepeni sud utvrdio doprinos tužene u sticanju ovog stana sa 20%, a doprinos sada pokojnog GG sa 80%, imajući u vidu činjenicu koja je utvrđena u toku prvostepenog postupka i to da je tužena učestvovala u kupovini ovog stana posebnom imovinom od 5.000 evra, a takođe imajući u vidu njihove prihode, zbog čega je prvostepenu presudu preinačio u tom delu i odlučio kao u stavu prvom izreke.

Međutim, četvorosoban stan broj ...-dupleks u potkrovlju višestambene zgrade u ulici ... broj ... u ..., sagrađen na kat. parceli broj .../... upisan u LN ... KO ..., koji je kupljen dana 26.07.2005. godine i garažno mesto broj ... u prizemlju višestambene zgrade u ulici ... broj ..., sagrađeno na kat. parceli broj .../... upisano u LN ... KO ..., koje je kupljeno dana 01.06.2006. godine ne predstavljaju imovinu stečenu u vanbračnoj zajednici sada pokojnog GG i tužene.

Činjenica da su u vreme kupovine predmetnog stana i garažnog mesta sada pok. GG i tužena živeli zajedno, ne može promeniti status takve zajednice da bi mogla da se smatra vanbračnom zajednicom u smislu odredaba Porodičnog zakona i nepokretnosti stečene tokom takve zajednice, zbog postojanja bračne smetnje, ne ulaze u režim zajedničke imovine vanbračnih partnera.

Dakle, ukoliko se imovinski interesi stranaka ne mogu zaštiti po osnovu postojanja vanbračne zajednice, ostaje da se njihovi imovinski odnosi rasprave primenom pravila građanskog prava. U tom slučaju, na tužiocima je da dokažu da je između sada pok. pravnog predhodnika tužilaca i tužene postignut bilo kakav dogovor o zajedničkoj kupovini nepokretnosti i sticanju svojine na njemu, odnosno da dokažu pravni osnov sticanja prava svojine na spornim nepokretnostima. Pri tome su bez uticaja navodi tužilaca o novčanim sredstvima datim za kupovinu nepokretnosti budući da se na taj način ne može steći pravo svojine na nepokretnosti ukoliko ne postoji zakonski osnov podoban za sticanje tog prava, već mogu biti od uticaja samo na obligaciono pravni zahtev.

Zbog toga će prvostepeni sud u ponovnom postupku da postupi po primedbama iz ovog rešenja i utvrdi da li je između sada pokojnog GG i tužene postojao bilo kakav dogovor prilikom kupovine četvorosobnog stana i garažnog mesta koji su predmet spora, a koji nisu stečeni za vreme trajanja vanbračne zajednice, koji bi tužiocima dao osnov za sticanje prava svojine na tim nepokretnostima.

Saglasno napred navedenom i odredbom člana 414. stav 1. i 416. stav 2. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić