Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11, 55/14) Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka propisana odredbom člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je unuk sada pok. Đ.K. koji je rehabilitovan rešenjem Višeg suda u Novom Sadu Reh 110/10 od 30.03.2011. godine kojim je utvrđeno da je ništava presuda Vojnog suda u Beogradu 554/51 od 10.05.1951. godine, da su ništave sve pravne posledice te presude, te da se Đ.K. kao rehabilitovano lice smatra neosuđivanim. Đ.K. je uhapšen 02.01.1952. godine, s tim da je iz pritvora na izdržavanje kazne u KPD Bileća odveden 02.01.1952. godine, odakle je zbog zdravstvenog stanja pušten na uslovni otpust 17.07.1954. godine (kazna je isticala 02.01.1956. godine), a preminuo je 24.08.1954. godine.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su tužbeni zahtev tužioca odbili kao neosnovan, dajući za svoju odluku jasne i dovoljne razloge, koje u svemu kao pravilne prihvata i ovaj sud.

Zakonom o rehabilitaciji („Službeni glasnik RS“ br. 92/2011), uređena je rehabilitacija i pravne posledice rehabilitacije lica koja su iz političkih, verskih, nacionalnih ili ideoloških razloga, lišena života, slobode ili drugih prava do dana stupanja na snagu ovog zakona (član 1. stav 1.). Zahtev za rehabilitaciju može podneti: lice iz člana 1. stav 1. ovog zakona; posle smrti lica iz člana 1. stav 1. ovog zakona, supružnik, vanbračni partner, deca (bračna, vanbračna, usvojena i pastorčad), potomci, preci, usvojioci, braća i sestre, ostali zakonski naslednici, testamentalni naslednici i pravno lice čije je to lice bilo član odnosno osnivač; deca lica iz člana 1. stav 1. ovog zakona koja su, za vreme trajanja povrede prava i slobode roditelja, rođena u ustanovama za izvršenje sankcija, odnosno koja su u tim ustanovama sa njima provela deo vremena ili su za to vreme rasla bez roditeljskog staranja jednog, drugog ili oba roditelja (član 7. stav 1. tač. 1, 2. i 5.). Lice iz člana 7. tačka 5. ovog zakona ima pravo na zdravstvenu zaštitu i druga prava iz zdravstvenog osiguranja, kao i pravo na rehabilitaciono obeštećenje u skladu sa članom 26. stav 3. Zakona o rehabilitaciji. Prema članu 26. stav 1. ovog zakona rehabilitovano lice ima pravo na obeštećenje za materijalu štetu nastalu zbog povrede prava i slobode u skladu sa zakonom kojim se uređuju obligacioni odnosi, a prema stavu 3. tog člana rehabilitovano lice i lice iz člana 7. tačka 5. ovog zakona imaju pravo na naknadu nematerijalne štete za duševne bolove zbog lišenja slobode, u skladu sa zakonom kojim se uređuju obligacioni odnosi. Prema članu 26. stav 4. tog zakona, lica iz člana 21. stav 2. (bračni drug, deca i roditelji odnosno braća i sestre i vanbračni partner rehabilitovanog lica) imaju pravo na naknadu nematerijalne štete za duševne bolove zbog smrti rehabilitovanog lica pod uslovom da je između njih i umrlog rehabilitovanog lica postojala trajna zajednica života u skladu sa zakonom kojim se uređuju obligacioni odnosi.

Dakle, pravo na naknadu nematerijalne štete za pretrpljene duševne bolove zbog povrede časti, ugleda i slobode i prava ličnosti zbog lišenja slobode u smislu člana 26. stav 3. Zakona o rehabilitaciji pripada samo rehabilitovanom licu i licu iz člana 7. tačka 5. tog zakona, dok pravo na naknadu nematerijalne štete za pretrpljene duševne bolove zbog smrti rehabilitovanog lica pripada krugu lica određenom članom 21. stav 2. istog zakona.

Stoga, kako je tužilac unuk rehabilitovanog lica, sada pok. Đ.K., to je, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilan zaključak nižestepenih sudova da tužilac s obzirom da ne spada u krug lica obuhvaćenih članom 7. tačka 5. Zakona o rehabilitaciji nema pravo na rehabilitaciono obeštećenje u vidu naknade nematerijalne štete za pretrpljene duševne bolove zbog lišenja slobode, niti pravo na naknadu nematerijalne štete za pretrpljene duševne bolove zbog smrti rehabilitovanog lica jer ne spada u zakonom propisan krug lica koji su u smislu člana 21. stav 2. tog zakona ovlašćeni da zahtevaju ovu vrstu naknade. Takođe, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da tužilac nema pravo na rehabilitaciono obeštećenje za materijalnu štetu nastalu zbog povrede prava i sloboda jer to pravo u smislu člana 26. stav 1. Zakona o rehabilitaciji pripada samo rehabilitovanom licu iz koji razloga se neosnovano revizijom tužioca ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Kako se ni ostalim navodima revizije ne dovodi u sumnju pravilnost pobijane presude Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku odlučio kao u izreci, bez detaljnog obrazlaganja revizijske odluke u smislu stava 2. istog člana jer se na taj način ne bi postiglo novo tumačenje prava.

                                                                                                                 Predsednik veća – sudija

                                                                                                                 Snežana Andrejević,s.r.