U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez i Spomenke Zarić, članova veća, u parnici tužilje-protivtužene AA i mal. tužilaca BB, VV i GG, koje zastupa majka AA iz ..., čiji je je punomoćnik Aleksandar Radivojević, advokat iz ..., protiv tuženog- protivtužioca DD iz ..., čiji je punomoćnik Marija Jovanović, advokat iz ..., radi vršenja roditeljskog prava i izdržavanja, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž2 281/21 od 02.06.2021. godine, u sednici veća koja je održana dana 04.11.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž2 281/21 od 02.06.2021. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P2 175/19 od 17.02.2021. godine, stavom prvim izreke, mal. deca stranaka BB, rođen ....2007. godine, GG i VV obojica rođeni ...2010. godine povereni su majci AA na samostalno vršenje roditeljskog prava, stavom drugim izreke uređen je način održavanja ličnih odnosa mal. dece i oca, tako da se lični odnosi odvijaju svakog drugog vikenda od petka u 19 časova do nedelje u 19 časova, dva puta nedeljno one nedelje kada vikendom ne borave kod oca, a u skladu sa dogovorom roditelja, polovinu letnjeg i polovinu zimskog raspusta, svaki drugi državni i verski praznik naizmenično, dan očevog rođendana i krsne slave i u drugim terminima prema dogovoru roditelja, poštujući želje, potrebe i obaveze mal. dece, a na način da će otac preuzimati i vraćati mal. decu na adresi gde ona žive sa majkom, osim ukoliko ih uzima ili odvodi u školu. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi DD da na ime doprinosa za izdržavanje mal. dece plaća mesečno za mal. BB iznos od 600 eura, mal. GG iznos od 500 eura i mal. VV iznos od 500 eura, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, počev od 17.02.2021. godine, kao dana presuđenja pa ubuduće dok za to postoje zakonski uslovi, isplatom na ruke zakonske zastupnice mal. dece, njihove majke AA i to do 05.-og u mesecu za tekući mesec. Stavom četvrtim izreke, odbijen je tužbeni zahtev za veći iznos dečijeg izdržavanja, za mal. BB preko dosuđenog iznosa od 600 eura do traženih 800 eura, za mal. GG i mal. VV preko dosuđenih po 500 eura do traženih po 600 eura mesečno, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, te u delu kojim je traženo da se tuženi obaveže da doprinosi izdržavanju mal. dece počev od 07.02.2019. godine kao dana podnošenja tužbe, do 17.02.2021. godine kao dana presuđenja. Stavom petim izreke, odbijen je protivtužbeni zahtev DD da se maloletna deca njemu povere na samostalno vršenje roditeljskog prava, uredi model viđanja mal. dece sa majkom na predloženi način i obaveže majka dece na plaćanje doprinosa izdržavanju mal. BB iznosom od 15.000,00 dinara, mal. GG iznosom od 12.000,00 dinara i mal. VV iznosom od 12.000,00 dinara mesečno. Stavom šestim izreke, određena je privremena mera da se mal. deca poveravaju majci na negu, čuvanje i vaspitavanje i stavom sedmim izreke privremena mera kojom je uređen način održavanja ličnih odnosa mal. dece sa ocem na način naveden u tom stavu izreke, sa trajanjem privremenih mera do pravnosnažnog okončanja postupka i dejstvom pravnosnažnog rešenja o izvršenju. Stavom osmim izreke, odbijen je predlog za određivanje privremene mere kojom je traženo da se obaveže tuženi na plaćanje doprinosa izdržavanju mal. dece iznosima navedenim u tom stavu izreke. Stavom devetim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž2 281/21 od 02.06.2021. godine, potvrđena je navedena prvostepena presuda u delu kojim je odlučeno da majka samostalno vrši roditeljsko pravo, uređen način održavanja ličnih odnosa dece sa ocem i delu kojim je otac obavezan da izdržavanju dece doprinosi plaćanjem mesečno za mal. BB iznosa od 500 eura, za mal. GG iznosa od 400 eura i mal. VV iznosa od 400 eura, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, počev od 17.02.2021. godine pa ubuduće, isplatom do 05.-og u mesecu za tekući mesec zakonskoj zastupnici mal. dece AA. Preinačena je prvostepena presuda u preostalom delu stavu trećeg izreke, odbijanjem zahteva za dečije izdržavanje za mal. BB, mal. GG i mal. VV za po još 100 eura mesečno u dinarskoj protivvrednosti počev od 17.02.2021. godine do isplate. Odbijen je kao neosnovan zahtev tužilaca za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu u delu kojim je odlučeno o visini obaveze izdržavanja, tuženi DD je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost drugostepene presude u pobijanom delu, u smislu odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11... 18/2020) u vezi člana 202. Porodičnog zakona, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, nije predviđena kao razlog zbog kojeg se revizija može izjaviti, prema članu 407. stav 1. ZPP. Drugostepeni sud je ocenio bitne žalbene navode za odluku o dečijem izdržavanju i o tome pravilno odlučio, te je postupio u skladu sa odredbom člana 396. stav 1. ZPP. Neprihvatljivi su navodi revizije da hitnost u postupanju drugostepenog suda dovodi u sumnju zakonito postupanje tog suda. Naročita hitnost postupka u sporu ove vrste propisana je u članu 280. Porodičnog zakona, te stavom trećim propisano da je drugostepeni sud dužan da donese odluku u roku od 15 dana od dana kada mu je dostavljena žalba.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, AA i DD imaju troje zajedničke mal. dece rođene u vanbračnoj zajednici, mal. BB, koji je rođen ...2007. godine i blizance GGi VV koji su rođeni ...2010. godine. Roditelji dece žive odvojeno, u 2014. godini zaključili su sporazum o zajedničkom vršenju roditeljskog prava, ali je vremenom zajedničko vršenje roditeljskog prava ispoljilo slabosti i više ne odgovara najboljem interesu mal. dece, što je bio razlog pokretanju sudskog postupka u kom su uređena pitanja samostalnog vršenja roditeljskog prava od strane majke sa kojom deca žive i održavanja ličnih odnosa dece sa ocem po modelu koji odgovara uzrastu, potrebama i interesu dece, kao i potrebama i mogućnostima oca kao roditelja motivisanog da sa decom održava odnos bliskosti i podrške. U pogledu obaveze izdržavanja mal. dece ispitane su i utvrđene prilike na strani oba roditelja i potrebe dece ponaosob.

Utvrđeno je da je majka dece zaposlena u ... sa zaradom od oko 60.000 dinara mesečno, da sa decom živi u stanu u ... koji je njeno vlasništvo, površine 75m2, za koji snosi režijske troškove od oko 17.500 dinara mesečno i godišnji porez 6.500,00 dinara, porez za kuću u ... plaća oko 12.000 dinara i poseduje automobil „...“ 2009. godište.

Tuženi ostvaruje redovna mesečna novčana primanja po osnovu privatne i državne penzije u ... u ukupnom iznosu od 2.985 eura, u ... živi u stanu površine 116m2, vlasnik stana je njegov sin ĐĐ, režijski troškovi za ovaj stan iznose oko 30.000 dinara mesečno i porez godišnje 80.000,00 dinara. Tuženi u svom vlasništvu ima dva stana u ..., jedan površine 94m2 koji izdaje uz mesečnu zakupninu od 130.000,00 dinara i drugi površine 72m2 koji ne izdaje, suvlasnik je u ½ dela nepokretnosti u ..., stana površine 76m2 koji koristi njegova bivša supruga i stana od 100m2 koji koristi njegov sin ĐĐ. Vlasnik je automobila „...“ 2018. godište. Obavezu izdržavanja prema drugim licima nema ni tuženi, a ni majka mal. dece.

Kod takvog utvrđenja o prihodima i imovinskim prilikama, drugostepeni sud je ocenio da je tuženi u mogućnosti da iznosom u visini od 500 eura mesečno doprinosi izdržavanju mal. BB, čiji iznos potreba na mesečnom nivou po oceni suda iznosi 70.000 dinara, a iznosom u visini od po 400 eura mesečno da doprinosi izdržavanju mal. GG i mal. VV, kao dece istog uzrasta i obima potreba, ocenjenih da na mesečnom nivou iznose po 60.000 dinara. Razliku do potrebnog iznosa sredstava za izdržavanje dece dužna je da obezbedi majka. Obaveza izdržavanja u navedenim iznosima teče od 17.02.2021. godine. Obaveza se ima ispunjavati isplatom novca zakonskoj zastupnici mal. dece. U obrazloženju pobijane presude drugostepeni sud se pozvao na odgovarajuće norme Porodičnog zakona.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, revizija tuženog nije osnovana u osporavanju pravilnosti primene materijalnog prava.

Oba roditelja imaju zakonsku obavezu izdržavanju zajedničke mal. dece, a srazmera učešća u izdržavanju uslovljena je mogućnostima na strani jednog i na strani drugog roditelja. Imovinske prilike roditelja, njihovi prihodi i mogućnosti za ostvarenje prihoda od rada i imovine, utiču na ocenu o mogućnostima svakog roditelja ponaosob da učestvuje u izdržavanju zajedničke dece. Prema okolnostima koje su utvrđene, i po oceni Vrhovnog kasacionog suda imovinski i prihodovni potencijal tuženog omogućuje da mesečnim iznosom dinarske protivvrednosti 500 eura za sina uzrasta 13 godina i iznosima od po 400 eura u dinarskoj protivvrednosti za dvojicu sinova uzrasta 11 godina, učestvuje u njihovom izdržavanju, bez opasnosti da se time ugrozi njegova lična egzistencija. Tuženi nema sudski ustanovljenih drugih obaveza izdržavanja. Takvih obaveza nema ni majka dece, čija je zarada znatno niža od prihoda tuženog, obim imovine manji, a time i materijalne mogućnosti nepovoljnije.

Obaveza tuženog kao dužnika izdržavanja, određena je u novcu na osnovu člana 161. stav 1. Porodičnog zakona, u skladu sa kriterijumima propisanim članom 160, a u visini kojom treba da se omogući najmanje takav nivo životnog standarda za mal. decu kakav uživa roditelj dužnik izdržavanja, kako nalaže odredba člana 162. istog Zakona. Kod ocene o mogućnostima dužnika izdržavanja sud uzima u obzir činjenice o njegovim redovnim prihodima i imovini, prihodima od imovine i prihodima koje propušta da ostvari, kao i o njegovim ličnim, zdravstvenim, stambenim i egzistencijalnim potrebama.

Neosnovano se revizijom osporava ocena suda o mogućnostima tuženog da dosuđenim iznosima doprinosi izdržavanju trojice mal. sinova, potenciranjem njegovih troškova i novčanih obaveza. Obaveza izdržavanja prema maloletnoj deci je prioritetna (član 154. stav 1. Porodičnog zakona) i njoj se ne mogu podrediti druga htenja i plaćanja. Tuženi živi u ..., gde u vlasništvu ima dva stana, a za stanovanje koristi sinovljev stan koji je veće površine. Iznos njegovih troškova stanovanja je utvrđen, s obzirom da je u pitanju izdatak koji pogađa korisnika stana. Stanove u ... koriste druga lica (punoletni sin i bivša supruga tuženog). Visina prihoda tuženog i obim njegove imovine, izvan sumnje omogućuju izdvajanja za izdržavanje mal. dece u visini određenoj pobijanom presudom. Na visinu obaveze izdržavanja određenog od 17.02.2021. godine, ne utiču revizijski navodi o tome koliko mal. deca provode vremena kod tuženog, s obzirom da je uređen način održavanja ličnih odnosa kao merodavan za period od 17.02.2021. godine od kojeg datuma teče sudski naložena obaveza izdržavanja. Dosuđenim iznosima izdržavanja obezbeđuje se redovan priliv sredstava potrebnih za podmirenje skupa redovnih potreba mal. dece, nad kojima prednost ne mogu imati putovanja, letovanja i zimovanja sa ocem i troškovi sa time skopčani.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija tuženog nije osnovana i odlučio kao u izreci na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća- sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić