Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev 6469/2022
08.02.2024. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić i Dragane Boljević, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Dragana Plačkov advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog koja je izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3138/21 od 18.01.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 08.02.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

DELIMIČNO SE ODBIJA kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3138/21 od 18.01.2022. godine – dela stava prvog izreke kojim je potvrđena presuda Višeg suda u Novom Sadu P 399/19 od 21.09.2021. godine u delu kojim je odlučeno o naknadi za katastarsku parcelu .. vinograd prve klase površine 931m2, gradsko građevinsko zemljište, Ulica ... uz istovremenu obavezu tužilje da trpi da se tuženi na osnovu ove presude kod RGZ SKN Novi Sad 3, upiše kao vlasnik na 133032/148960 dela ove nepokretnosti upisane kod RGZ SKN Novi Sad 3 u LN .. K.O. Sremska Kamenica i u stavu drugom izreke.

DELIMIČNO SE USVAJA revizija tuženog pa se preinačuje presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3138/21 od 18.01.2022. godine i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 399/19 od 21.09.2021. godine tako što se ODBIJA tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se obaveže tuženi da joj na ime naknade za 1/1 dela nepokretnosti uspisane u RGZ SKN Novi Sad 3, u LN .. K.O. Sremska Kamenica, parcela broj .., njiva druge klase površine 232m2, gradsko građevinsko zemljište, ulica ..., isplati iznos od 4.361.600,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 21.09.2021. godine pa do isplate, uz istovremenu obavezu tužilje da trpi da se tuženi na osnovu ove presude kod RGZ SKN Novi Sad 3 upiše kao vlasnik 1/1 dela ove nepokretnosti.

OBAVEZUJE SE tužilja da tuženom na ime naknade troškova postupka po reviziji isplati iznos od 45.000,00 dinara u roku od 15. dana od dana prijema prepisa presude, pod pretnjom izvršenja.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 399/19 od 21.09.2021. godine, stavom prvim izreke, tužbeni zahtev je usvojen. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da tužilji na ime naknade za 133032/148960 dela nepokretnosti upisane u RGZ SKN Novi Sad 3, u LN .. K.O. Sremska Kamenica, parcela broj .., vinograd prve klase površine 931m2, gradsko građevinsko zemljište, ulica ... i 1/1 dela nepokretnosti uspisane u RGZ SKN Novi Sad 3 u LN .. K.O. Sremska Kamenica, parcela broj .., njiva druge klase površine 232m2, gradsko građevinsko zemljište, ulica ..., isplati ukupan iznos od 19.993.860,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 21.09.2021. godine pa do isplate, uz istovremenu obavezu tužilje da trpi da se tuženi na osnovu ove presude kod RGZ SKN Novi Sad 3 upiše kao vlasnik na 133032/148960 dela nepokretnosti upisane kod RGZ SKN Novi Sad 3 u LN .. K.O. Sremska Kamenica parcela broj .., vinograd prve klase površine 931m2, gradsko građevinsko zemljište, ulica ... i na 1/1 dela nepokretnosti uspisane kod RGZ SKN Novi Sad 3 u LN .. K.O. Sremska Kamenica, parcela broj .., njiva druge klase površine 232m2, gradsko građevinsko zemljište, ulica ..., sve gore navedeno u roku od 15 dana. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 672.550,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti presude pa do isplate u roku od 15 dana.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3138/21 od 18.01.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijena je žalba tuženog i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 399/19 od 21.09.2021. godine potvrđena. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu odredbe člana 408. ZPP, Vrhovni sud je našao da revizija tuženog nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Tuženi u reviziji ne navodi nijednu drugu bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz stava 2. navedenog člana, koja je zakonom (član 407. stav 1. tačka 2. ZPP) predviđena kao razlog za ovaj vanredni pravni lek.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je u katastru nepokretnosti upisana kao vlasnik 133032/148960 idealnih delova katastarske parcele .., čija je ukupna površina 931m2. Po načinu korišćenja parcela predstavlja vinograd prve klase, a po vrsti zemljišta gradsko građevinsko zemljište. Suvlasnički deo tužilje predstavlja površinu od 831,45m2. Parcela broj .. je upisana u katastru nepokretnosti u površini 232m2, po načinu korišćenja predstavlja njivu druge klase, oblik svojine privatna, po vrsti zemljišta gradsko građevinsko zemljište. Tužilja je vlasnica navedene parcele u 1/1 idealnog dela. Parcela broj .. K.O. Sremska Kamenica je planirana za površinu javne namene – deo regulacije ulice Planom generalne regulacije Sremske Kamenice sa okruženjem, koji je obavljen u „Službenom listu Grada Novog Sada“, broj 32/13. Nalazi se unutar građevinskog područja Grada Novog Sada i planirana je za površinu javne namene – deo regulacije Ulice ... u Sremskoj Kamenici. Parcela .. predstavlja deo Ulice ..., infrastrukturno je opremljena elektro, vodovodnom, kanalizacionom, gasnom, telefonskom mrežom i javnom rasvetom i prekrivena asfaltnim kolovozom. Sa leve i desne strane izgrađeni su porodični stambeni objekti. Na fasadama objekata ugrađeni su razvodni ormani za struju i priključci za telefon i internet. Parcela .. K.O. Sremska Kamenica prema Planu detaljne regulisacije Mišeluk II u Novom Sadu predstavlja deo ulice ... . Ulica je infrastrukturno opremljena elektro, vodovodnom, kanalizacionom, gasnom, telefonskom mrežom sa tucaničkim kolovozom. Sa leve i desne strane su izgrađeni porodični stambeni objekti. Na fasadama objekata ugrađeni su razvodni ormani za struju i priključci za telefon i internet. Parcela se nalazi u produžetku Ulice ..., kao poslednja parcela kojom se prema planu završava Ulica ... . Nije privedena planskoj nameni, nije infrastrukturno opremljena. Reč je o zemljanoj površini na kojoj se delimično nalaze ostaci tucanika koji je posut u preostalom delu ulice ... . U nastavku, nakon parcele .., nalazi se žbunje i drveće. Prema Planu generalne regulacije Mišeluka sa Ribnjakom („Službeni list grada Novog Sada“, br. 57/14), Planu generalne regulacije Mišeluka II u Novom Sadu („Službeni list grada Novog Sada“, br. 26/17) nalazi unutar građevinskog područja Grada Novog Sada i planirana je za površinu javne namene – delove regulacije ulica. Prvi put označena parcela je planirana za površinu javne namene – delove regulisacije ulica u Planu detaljne regulisacije Mišeluka II u Novom Sadu, koji je obavljen u „Službeni listu Grada Novog Sada“, br. 38/08, koji je usvojen dana 12.09.2008. godine. JKP „Put“ je ulicama ... i ... u Sremskoj Kamenici izvodilo radove popravke kolovozne konstrukcije i popravke oštećenja na kolovozu u zatečenoj geometriji, prema nalogu upravljača – Gradske uprave za građevinsko zemljište i investicije i Gradske uprave za inspekcijske poslove. Tržišna vrednost 1m2 parcele parcela broj .. i parcele broj .. na dan presuđenja iznosi 18.800,00 dinara. Tržišna vrednost parcele .. površine 232m2 iznosi 4.361.600,00 dinara, a ukupna tržišna vrednost parcele .. površine 931m2 iznosi 17.502.800,00 dinara, a kako je tužilja vlasnik sa 133032/148960 delova, odnosno kako joj pripada površina od 831,45m2 te parcele, tržišna vrednost iznosi 15.631,998 dinara, ukupno 19.992.860,00 dinara. Upravni postupak eksproprijacije za predmetne parcele nije sproveden, a tužilji nije isplaćena naknada za oduzete nepokretnosti.

Na tako utvrđeno činjenično stanje nižestepeni sudovi su u ovom sporu pravilno primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev i obavezali tuženog da tužilji na ime naknade za 133032/148960 dela nepokretnosti katastarske parcele .. isplati iznos od 17.502.800,00 dinara.

Pravo na imovinu i mirno uživanje imovine zagarantovano je članom 1. Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda koja je, u smislu člana 194. stav 4. Ustava Republike Srbije deo pravnog poretka Republike Srbije. Tim članom je propisano da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. Pravo na imovinu štiti član 58. Ustava Republike Srbije kojim je, pored ostalog, previđeno da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu na osnovu zakona uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.).

Planskim aktom tužene jedinice lokalne samouprave kastarska parcela .. u svojini tužilje predviđena je kao javna saobraćajna površina – regulacija ulica ... u Sremskoj Kamenici. Predmetno zemljište predviđeno planskim aktom se koristi kao ulica – dobro u opštoj upotrebi, u smislu člana 3. stav 5. Zakona o putevima („Službeni glasnik RS“, br. 41/18) i člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, br. 72/11). Predmetno zemljište je privedeno nameni. Privođenjem nameni, odnosno korišćenjem ove parcele kao ulice, sa čije leve i desne strane su izgrađeni porodični stambeni objekti, ista je izgubila svojstvo privatnog dobra i postala javno dobro (dobro u opštoj upotrebi). Pošto je to učinjeno bez zakonito sprovedenog postupka eksproprijacije, radi se o slučaju tzv. faktičke eksproprijacije u kojoj tužilji pripada naknada koja ne može biti niža od tržišne. Tužilja ne može snositi štetne posledice propusta organa javne vlasti da sprovede postupak eksproprijacije i tako im omogući ostvarivanje prava na naknadu kao ranijem vlasniku te imovine.

S obzirom da se sporno zemljište koristi kao ulica, isto se u smislu člana 10. stav 10. Zakona o javnoj svojini, nalazi u svojini tužene jedinice lokalne samouprave, koja je zato obveznik isplate naknade za faktički eksproprisanu nepokretnost.

Iz navedenih razloga, po nalaženju Vrhovnog suda navodi revizije tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava nisu osnovani.
Navodi tužene u reviziji da je činjenično stanje pogrešno utvrđeno nisu osnovani obzirom da se revizija ne može izjaviti zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, osim u slučaju iz člana 403. stav 2. (član 407. ZPP).

Sa iznetih razloga, saglasno odredbi člana člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao stavu drugom izreke.

Odlučujući o naknadi za katastarsku parcelu .. nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev za isplatu iznosa od 4.361.600,00 dinara, sa obrazloženjem da je i na ovoj katastarskoj parceli izvršena faktička eksproprijacija s obzirom da je u celosti predviđena za ulicu, da se u prirodi nalazi u produžetku ulice ..., ali označena parcela nije infrastrukturno opremljena, što znači da nije privedena urbanističkoj nameni, ali je predviđena kao deo ulice planom detaljne regulacije Mišeluk II, koji je objavljen u „Službenom listu Grada Novog Sada“, broj 38/09 koji je usvojen na 4 sednici Skupštine Grada Novog Sada od 12.09.2008. godine. Po nalaženju nižestepenih sudova, u situaciji kada zemljište planskim aktom jedinice lokalne samouprave bude određeno za lokalni put, put drugog ili trećeg reda ili ulicu, od tog momenta se više ne može smatrati privatnom svojinom, već po sili zakona postaje sredstvo u javnoj svojini u ovom slučaju u javnoj svojini tuženog, pa jedinica lokalne samouprave ima obavezu da zemljište koje je postalo sredstvo javne svojine ekspropriše ranijem vlasniku, odnosno da ga izuzme iz poseda ranijeg korisnika i za to plati odgovarajuću naknadu.

Međutim, po nalaženju Vrhovnog suda ne može se prihvatiti zaključak nižestepenih sudova.

Imajući u vidu napred citirane zakonske propise i činjenicu da katastarska parcela .. nije privedena nameni, nije infrastrukturno opremljena i ne koristi se od strane većeg broja ljudi, po nalaženju ovog suda nije izgubila svojstvo privatnog dobra i postala javno dobro – dobro u opštoj upotrebi, zbog čega tužilji za tu parcelu ne pripada tržišna naknada koju traži postavljenim tužbenim zahtevom.

Sa iznetih razloga, saglasno odredbi člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Odluka o troškovima parničnog postupka kojom je obavezan tuženi da tužilji naknadi troškove prvostepenog postupka je potvrđena, jer preinačenje presude nije dovelo do korekcije troškova parničnog postupka s obzirom na vrednost spora kojom je tužilja uspela u ovom postupku. Međutim, imajući u vidu da je tuženi delimično uspeo u postupku po reviziji, to je tužilja saglasno odredbi člana 153. stav 1. i 165. ZPP u obavezi da tuženom na ime naknade troškova revizijskog postupka- naknade za sastav revizije plati iznos od 45.000,00 dinara, prema AT.

Predsednik veća - sudija
Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka
Zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković