Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž2 18/2021 od 19.01.2021. godine, odbijena je, kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane odluke na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 18/20), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 3. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac maloletni AA rođen je ...2013. godine i sin je tuženog. Majka tužioca i tuženi su bivši vanbračni partneri. Pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Leskovcu P2 639/14 od 16.03.2015. godine tužilac je poveren na samostalno vršenje roditeljskog prava majci, uređen je način održavanja ličnih odnosa između deteta i oca i pri tome predviđeno da će se takav model primenjivati sve dok dete ne krene u obavezno vaspitno obrazovni sistem. Istom presudom otac je obavezan da doprinosi izdržavanju deteta mesečnim iznosom od 5.000,00 dinara počev od 01.02.2015. godine, pa ubuduće.

Po prekidu vanbračne zajednice roditelja, tužilac je sa majkom živeo u porodičnoj kući u selu ..., da bi u septembru 2016. godine majka otišla na rad u Nemačku i tamo upoznala sadašnjeg supruga. Brak sa njim zaključila je u toku 2017. godine i dobila je još jedno maloletno dete. Sada sa porodicom živi u mestu ... u stanu površine 80 m2. Majka tužioca ne poseduje nepokretnu imovinu ni u Srbiji ni u Nemačkoj. Psihofički je zdrava osoba, za oba deteta ostvarila je pravo na dečiji dodatk u iznosu od po 200 evra. Suprug je zaposlen i ostvaruje zaradu od 4.000 do 5.000 evra. Tužilac od 03.04.2018. godine pohađa vrtić, jer je u Nemačkoj obavezno predškolsko obrazovanje. Tuženi živi u porodičnoj kući roditelja u ..., do nedavno je bio zaposlen, zdrav i radno sposoban. Njegovi roditelji su korisnici penzije. Tuženi poseduje stan u ... površine 60 m2, koji izdaje za mesečnu zakupninu od 200 do 250 evra. Poseduje automobil star 12 godina i oko 48 ari zemlje, koju je izdaje u zakup, a prihode od zakupa u iznosu od 200 evra godišnje ubira njegov otac. Nije zasnovao novu bračnu ni vanbračnu zajednicu i nema obaveze izdržavanja drugih lica.

Iz sintetizovanog izveštaja Centra za socijalni rad Leskovac i Centra za socijalni rad Bački Petrovac od 12.02.2020. godine sledi da je psihofizički status tužioca uredan, da uredno i redovno pohađa vaspitno obrazovni proces, da je upisan u prvi razred osnovne škole i u velikoj meri je usvojio nemački jezik, da je u potpunosti adaptiran na socijalno i porodično okruženje, da je u prethodnom periodu dobio brata, ali da i dalje uživa privilegovani položaj u porodici, i da ni na koji način nije zapostavljen ili pak ugrožen od strane supruga svoje majke. Uključen je u vannastavne aktivnosti, odnosno sport, trenira fudbal tri puta nedeljno, čime je vrlo zadovoljan. Mišljenja su da je neophodno da se otac delimično liši roditeljskog prava u delu odlučivanja o prebivalištu deteta, pribavljanjem putne isprave deteta i davanja saglasnosti za boravak deteta van teritorija Republike Srbije, jer svojim manipulacijama i zabranama, protivljenjima može da ugrozi i onemogući dobijanje stalne vize, odnosno produžanje iste, pribavljanje putne isprave nakon isteka, putovanje van granica Republike Srbije i Nemačke, prijavu prebivališta. Produženje vize i dobijanje dozvole za stalni boravak tužioca i njegove majke na teritoriji Nemačke predstavlja interes maloletnog deteta, kako bi mu se na taj ničin obezbedilo i dalje obrazovanje u Nemačkoj i uopšte neposredna nega i briga majke. Predložen je način održavanja ličnih odnosa deteta sa ocem na način kako je to bliže navedeno u izreci prvostepene presude.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, a imajući u vidu sve okolnosti ovog slučaja, nižestepeni sudovi su zaključili da je u najboljem interesu deteta da održava lične odnose sa ocem na način kako je to bliže navedeno u izreci prvostepene presude i da je potrebno tuženog delimično lišiti roditeljskog prava u pogledu davanja saglasnosti majci deteta za odlučivanje o prebivalištu detata, pribavljanje putne isprave i davanje saglasnosti za boravak deteta van teritorije Republike Srbije.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda pravilno su odlučili nižestepeni sudovi, pravilnom primenom materijalnog prava, sa kojih razloga nisu osnovani revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Članom 3. stav 1. Konvencije o pravima deteta, propisano je da u svim aktivnostima koje se tiču dece od primarnog značaja su interesi deteta, bez obzira na to da li ga sprovede javne ili privatne institucije za socijalnu zaštitu, sudovi, administrativni organi ili zakonodavna tela. Članom 8. stav 1. Konvencije propisano je da se države članica obavezuju da poštuju pravo deteta na očuvanje svog identita, uključujući državljanstvo, ime i porodične veze, kako je to priznato zakonom, bez nezakonitog mešanja, a članom 9. stav 3, propisano je pravo deteta odvojenog od jednog ili oba roditelja da redovno održava lične odnose i neposredne kontakte sa oba roditelja, osim ako je to u suprotnostima sa najboljim interesom deteta.

Porodičnim zakonom propisano je da dete ima pravo da održava lične odnose sa roditeljem sa kojim ne živi (član 61. stav 1.), kao i da u sporu za zaštititu prava deteta i o sporu za vršenje odnosno lišenje roditeljskog prava, sud je uvek dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta (član 266. stav 1. ).

Saglasno navedenom, najbolji interes deteta je pravni standard koji se ceni prema okolnostima svakog konkretnog slučaja, a elementi za procenu su, između ostalog, uzrast i pol deteta, želje i osećanja deteta s obzirom na uzrast i zrelost, potrebe deteteta i to: vaspitne, zatim potrebe stanovanja, ishrane, odevanja, zdravstvene brige i drugo, kao i sposobost roditelja da zadovolji utvrđene potrebe.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo i odredili način održava ličnih odnosa tužioca sa ocem, kao roditeljem koji ne vrši roditeljsko pravo, na način kako je to bliže navedeno u izreci prvostepene odluke, pri tome ceneći sve elemente za procenu najboljeg interesa tužioca prihvatajući sintetizovani izveštaj Centra za socijalni rad Leskovac i Centra za socijalni rad Bački Petrovac od 12.02.2020. godine.

Neosnovani su revizijski navodi tuženog kojima se osporava pravilnost odluke o načinu održavanja ličnih odnosa sa tužiocem, s obzirom da su nižestepeni sudovi pravilnom primenom člana 6, 61. i 266. stav 1. Porodičnog zakona uredili način održavanja ličnih odnosa oca sa detetom, odnosno da su se ispunili uslovi da se promeni ranije određen način održavanja ličnih odnosa oca sa detetom, koji način održavanja ličnih odnosa omogućava da se kontakt oca sa detetom može održavati i putem telefonskih razgovora, na koji način će se omogućiti i kontakt deteta sa drugim članovima očeve porodice, babom, dedom, tetkom i drugim, kao i način održavanja ličnih odnosa, koji podrazumeva boravak deteta za vreme prolećnog raspusta, letnjeg raspusta i zimskog raspusta kod oca, pri tome imajući u vidu da dete sa majkom, kao zakonskim zastupnikom, ne živi na teritoriji Republike Srbije, a posebno imajući u vidu uzrast, pol, emocionalne i razvojne potrebe deteta. Najbolji interes deteta je uvek prioritet kada se odlučuje o zaštiti prava i interesa deteta i ceni se prema okolnostima svakog konkretnog slučaja, što su nižestepeni sudovi pravilno cenili, nakon pribavljanja sintetizovanog izveštaja organa starateljstva Centra za socijalni rad Leskovac i Centra za socijalni rad Bački Petrovac, primenom člana 270. Porodičnog zakona i njegove pravilne ocene. Stoga su neosnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Suprotno navodima revizije, pravilno su odlučili nižestepeni sudovi kada su tuženog delimično lišili roditeljskog prava u pogledu davanja saglasnosti majci, zakonskom zastupniku deteta, za odlučivanje o pribivalištu deteta, pribavljanju putne isprave i davanju saglasnosti za boravak deteta van teritorije Republike Srbije. Naime, roditelj koji ne vrši roditeljsko pravo može se delimično lišiti roditeljskog prava u domenu odlučivanja o prebivalištu deteta, pribavljanju putne isprave i davanju saglasnosti za boravak deteta van teritoriji Republike Srbije, ukoliko je to u najboljem interesu deteta. Iz sintetizovanog nalaza i mišljenja organa starateljstva sledi da tužilac uredno i redovno pohađa vaspitno – obrazovni proces, da je upisan u prvi razred osnovne škole i da je u potpunosti adaptiran na socijalno i porodično okruženje, te da je u njegovom interesu da se obrazuje, što mu je i omogućeno, da mu se omogućene aktivnosti van škole i nastave, te da je neophodno da se otac delimično liši roditeljskog prava u delu odlučivanja o prebivalištu deteta, pribavljanju putne isprave deteta i davanju saglasnosti za boravak deteta van teritorije Republike Srbije, jer svojim malipulacijama, zabranama i protivljenjima može da ugrozi i onemogući dobijanje stalne vize, odnosno produženje iste, pribavljanje putne isprave nakon isteka, putovanje van granice Republike Srbije i Nemačke, prijavu prebivalište, jer produženje vize i dobijanje dozvole za stalni boravak deteta i njegove majke na teritoriji Nemačke predstavlja interes deteta, kako bi mu se na taj način obezbedilo i dalje obrazovanje u Nemačkoj i uopšte neposredna nega i briga majke, kojoj je dete povereno na samostalno vršenje roditeljskog prava. Stoga su neosnovani navodi revizije kojima se ukazuje da nisu ispunjeni uslovi za delimično lišenje roditeljskog prava tuženog, jer upravo, imajući u vidu najbolji interes deteta i ponašanje tuženog, u najboljem interesu deteta je da se otac delimično liši roditeljskog prava, sa kojih razloga je pravilna odluka nižestepenih sudova i ista je u skladu sa odredbama Porodičnog zakona i Konvencije o pravima deteta, jer najbolji interes deteta prestavlja pravni standard koji je uvek u prvom planu kada se odlučuje o zaštiti prava i interesa deteta, a ceni se prema okolnostima svakog konkretnog slučaja.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić