Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž2 589/23 od 14.12.2023. godine, žalba tužilje delimično je usvojena, delimično odbijena, pa je navedena prvostepena presuda u pobijanom delu odluka sadržanih u stavovima sedmom i devetom izreke ukinuta i predmet u tom delu vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje, dok je u pobijanom odbijajućem delu iz stava osmog izreke potvrđena.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, u delu kojim je odbijena žalba tužilje i prvostepena presuda potvrđena u stavu osmom izreke, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja.

Tuženi je podneo odgovor na reviziju.

Vrhovni sud je na osnovu odredbi članova 403. stav 2. tačka 1. i 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23), u vezi člana 208. Porodičnog zakona ( „Službeni glasnik RS“ broj 18/05 ... 6/15) ispitao presudu u pobijanom delu i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Na utvrđeno činjenično stanje je pravilno primenjeno materijalno pravo.

Od bitnih činjenica za odluku u pobijanom delu utvrđeno je da je u braku stranaka rođena zajednička maloletna ćerka VV ...2020. godine, koja je nakon faktičkog prekida zajednice života supružnika nastavila da živi sa majkom. U vreme podnošenja tužbe 04.08.2022. godine maloletna VV je imala 1 godinu i 8 meseci, a u vreme donošenja prvostepene presude 2 godine i 10 meseci. Zbog zdravstvenih problema vezanih za imunitet maloletno dete je izolovano iz vrtića, pa je tužilja angažovala treće lice za čuvanje deteta dok je ona na poslu u periodu od avgusta 2022. godine do marta 2023. godine. Iznos o kome je odlučeno pobijanim delom presude predstavlja jednu polovinu dela izdataka koje tužilja navodi da je imala po osnovu vanrednih troškova izdržavanja maloletnog deteta u ovom vremenskom periodu.

Prvostepeni sud nalazi da odredbe Porodičnog zakona, kao specijalnog zakona koji celovito reguliše oblast zakonskog izdržavanja maloletne dece, isključuju primenu pravilu o sticanju bez osnova iz članova 210. – 218. Zakona o obligacionim odnosima, na kojima tužilja zasniva zahtev. Tužilja je u spornom vremenskom periodu, u toku trajanja parnice, kao roditelj na osnovu odredbi članova 68, 73. i 154. Porodičnog zakona imala obavezu da izdržava maloletno dete, pa nema pravo na regres po članu 165. tog Zakona, po kom pravo na regres pripada trećim licima koja nemaju zakonsku obavezu izdržavanja. Po odredbama članova 160. i 162. Porodičnog zakona obaveza tuženog, kao drugog roditelja je da doprinosi mesečnom izdržavanja u fiksnom, odnosno procentualnom iznosu od mesečnih primanja, a ta obaveza uslovljena je potrebama poverioca i mogućnostima dužnika izdržavanja.

Drugostepeni sud prihvata kao pravilne razloge na kojima je prvostepeni sud zasnovao presudu, te dodaje argument da se doprinos drugog roditelja dečjem izdržavanju određuje od vremena podnošenja tužbe, a ne retroaktivno kako to tužilja traži.

Po oceni Vrhovnog suda, utvrđene su sve bitne činjenice za odluku koja opredeljuju osnovanost postavljenog zahteva, te je pravilno odlučeno o zahtevu za isplatu dela iznosa koji je majka izdvojila za izdržavanje zajedničkog deteta za period nakon podnošenja tužbe 04.08.2022. godine.

Sud je saglasno odredbama članova 226. stav 1, 272. stav 2. i 160. – 162. Porodičnog zakona u parnici za razvod braka odlučio o doprinosu tuženog, kao drugog roditelja izdržavanju zajedničkog maloletnog deteta poverenog na samostalno vršenje roditeljskog prava tužilji. Presuda je pravnosnažna u delu obaveze za mesečni iznos za 18.000,00 dinara, dok je preko ovog do tužbom traženog iznosa od 25.000,00 dinara, predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno postupanje i odlučivanje.

Kako to pravilno nalaze nižestepeni sudovi, o visini obaveze tuženog nakon podnošenja tužbe, odlučuje se primenom odredbi članova 160. – 162. Porodičnog zakona, prema potrebama poverioca izdržavanja i mogućnostima dužnika izdržavanja. Iz formulacije navedenih odredbi sledi da povećane potrebe poverioca izdržavanja u određenom vremenskom periodu uslovljavaju odluku o visini obaveze dužnika izdržavanja za taj vremenski period.

Ove materijalnopravne odredbe ne predviđaju mogućnost donošenja odluke kojom se za određeni vremenski period odlučuje o obavezi dužnika izdržavanja u mesečnom iznosu i istovremeno odluke o obavezi dužnika da drugom roditelju regresira izdatke na ime izdržavanja, pa Vrhovni sud upućuje na pravilne razloge nižestepenih sudova na kojima je zasnovana pravnosnažna presuda.

Pogrešna konstatacija drugostepenog suda da se potraživanje odnosi na period pre podnošenja tužbe, bez uticaja je na zakonitost i pravilnost presude, imajući u vidu utvrđene činjenice i primenu merodavnog materijalnog prava.

Navodi odgovora na reviziju nisu bili potrebni za donošenje odluke Vrhovnog suda, pa je odbijen zahtev tuženog za naknadu troškova revizijskog postupka na osnovu odredbi članova 165. stav 1. i 154. ZPP.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković