O b r a z l o ž e nj e

Presudom Trećeg osnovnog suda u Beogradu P broj 4709/15 od 25.05.2016. godine prvim stavom izreke usvojen je tužbeni zahtev i utvrđeno je da je apsolutno ništava založna izjava sada pokojnog GG overena pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu pod Ov. broj 10229/06 od 17.07.2006. godine. Drugim stavom izreke utvrđuje se da je apsolutno ništava izvršna vansudska hipoteka na stanu broj ... u zgradi u ulici ... na petom spratu u ..., po strukturi dvosobnom, sa bližim oznakama kao u izreci ove presude. Trećim stavom izreke navedeno je da će se na osnovu ove presude izvršiti brisanje izvršne vansudske hipoteke na stanu broj ... u zgradi u ulici ... sa bližim oznakama kao u izreci prvostepene presude izvršene u korist tužene Hypo Alpe Adria Banka u Beogradu. Četvrtim stavom izreke obavezani su tuženi da tužiocima solidarno naknade troškove parničnog postupka u iznosu od 221.250,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž broj 143/2017 od 01.03.2017. godine, žalba tužene banke je odbijena i prvostepena presuda potvrđena.

Protiv ove presude blagovremeno je izjavila reviziju tužena Hypo Alpe Adria Banka AD zbog pogrešne primene materijalnog prava. Troškove je tražila i opredelila.

Tužioci su dostavili odgovor na reviziju i tražili troškove revizijskog postupka koje su opredelili po vrsti i visini.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u okviru ovlašćenja iz čl. 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 ... 55/14) - ZPP s`obzirom da vrednost predmeta spora na dan podnošenja tužbe iznosi 43.898 evra, tako da je revizija dozvoljena u smislu člana 403. stav 3. ZPP, i utvrdio da je revizija delimično osnovana.

U sprovedenom prvostepenom postupku nije počinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz čl. 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti a revizijom se na druge povrede postupka ne ukazuje.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom u pravnosnažno okončanom postupku koji je prethodio donošenju pobijane presude sada pokojna DD majka tužilaca je sa ocem tužilaca, GG, koji je takođe preminuo, prvi put zaključila brak 09.03.1969. godine koji je razveden presudom Četvrtog opštinskog suda u Beogradu P. broj 4559/95 od 01.11.1996. godine. Brak su po drugi put zaključili 24.08.2002. godine i taj brak je razveden presudom P. broj 2255/08 od 30.01.2009. godine. Tokom trajanja drugog braka pokojni otac stranaka je na osnovu rešenja Organizacije za aerodromske usluge od 01.11.1989. godine sa JP za stambene usluge u Beogradu zaključio ugovor o zakupu stana broj ... u ulici ... u ..., dok su njegova supruga i sinovi, ovde tužioci bili upisani kao članovi njegovog porodičnog domaćinstva. Kao ugovorni zakupac stana pokojni otac stranaka je ostvario pravo na otkup stana rešenjem Četvrtog opštinskog suda u Beogradu R1 broj 710/95 od 26.04.2004. godine i upisao se kao isključivi vlasnik stana u list nepokretnosti ... KO ... . Ugovorom o prodaji overenim pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu pod Ov. broj 9755/2006 od 10.07.2006. godine stan je prodao VV, tuženom u ovom postupku, za 77.000 evra, sa kojim se sporazumeo da se deo cene od 67.500 evra isplati prenosom sa deviznog računa kupca na njegov devizni račun kao prodavca. Ova sredstva tuženi VV obezbedio je zaključenjem ugovora o stambenom kreditu sa tuženom Hypo Alpe Adria Bank. Pokojni GG, kao prodavac stana i uknjiženi vlasnik stana je dana 17.07.2009. godine potpisao založnu izjavu pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu overenu pod Ov. br. 10229/06 kojom je dozvolio da se potraživanje ovde tužene Hypo Alpe Adria Banke iz ugovora o stambenom kreditu prema kupcu stana VV obezbedi izvršnom vansudskom hipotekom na stanu kao predmetu prodaje, pa je na osnovu te izjave hipoteka upisana u list nepokretnosti ... KO ... . Tuženi VV nije upisao pravo svojine na stanu po kupoprodajnom ugovoru niti mu je stan ikada predat u državinu, već i danas u njemu žive tužioci. Pravnosnažnom delimičnom presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P broj 64115/10 od 21.06.2012. godine utvrđeno je da je ugovor o prodaji zaključen između sada pokojnog GG kao prodavca i VV kao kupca apsolutno ništav jer je sada pokojna DD suvlasnik sa ½ idealnog dela na stanu. Priznanicom overenom pred Gradskom opštinkom Novi Beograd pod Ov. broj 4722 od 12.10.2009. godine tuženi VV je potvrdio da pokojnom GG duguje 55.000 evra koji iznos mu je ovaj dao na zajam, tako što je podigao sa računa novac koji je dobio po ugovoru o prodaji nepokretnosti koji je među njima zaključen. GG i DD preminuli su tokom 2013. godine.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su zaključili da su ništave u celini založna izjava sada pokojnog GG overena pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu pod Ov. 10229/06 dana 17.07.2006. godine i izvršna vansudska hipoteka na stanu opisanom u izreci ove presude upisana u list nepokretnosti ... KO ... u korist revidenta, jer tuženi GG nije bio isključivi vlasnik stana i nije ga mogao opteretiti hipotekom u celini.

Osnovani su revizijski navodi da su nižestepeni sudovi na potpuno i pravilno utvrđeno činjenično stanje pogrešno primenili materijalno pravo. Članom 6. Zakona o hipoteci propisano je da hipoteku na idealnom delu nepokretnosti stvari u susvojini vlasnik idealnog dela zasniva bez saglasnosti ostalih suvlasnika, osim ako se hipoteka zasniva na idealnom delu objekta u izgradnji kada je potrebna saglasnost svih suvlasnika. Hipoteka na nepokretnoj stvari u zajedničkoj svojini zasniva se samo na celoj nepokretnosti uz saglasnost svih zajedničara. U slučaju hipoteke iz stava 1. i 2. ovog člana, pri namirenju, suvlasnici, odnosno zajedničari imaju pravo preče kupovine.

U vreme sastavljanja osporene založne izjave na osnovu koje je izvršen upis vansudske hipoteke na stanu opisanom u prvom stavu izreke prvostepene presude davalac izjave pokojni GG bio je suvlasnik na stanu na kojem je upisana hipoteka sa idealnim udelom od ½, što proizlazi iz pravnosnažne presude Prvog osnovnog suda u Beogradu P broj 6415/10 od 21.06.2012. godine, pa je saglasno članu 6. Zakona o hipoteci, hipoteku mogao zasnovati samo na svom suvlasničkom udelu.

Stoga su suprotno zaključku nižestepenih sudova založna izjava i izvršna vansudska hipoteka delimično ništave do udela od ½ na kojem pokojni GG nije bio suvlasnik, jer mu je za konstituisanje hipoteke na celoj nepokretnosti bila potrebna saglasnost i drugog suvlasnika, pokojne majke tužilaca.

Na osnovu izloženog, Vrhovni kasacioni sud je primenom čl. 416. stav 2. ZPP preinačio nižestepene presude i presudio kao u izreci ove presude.

Odluka o troškovima prvostepenog parničnog postupka doneta je primenom čl. 154. stav 1, 155. i 165. stav 2. ZPP prema postignutom uspehu stranaka u sporu. Tužiocima su priznati troškovi na ime sastava tužbe i odgovora na žalbu, jednog obrazloženog podneska i na ime zastupanja na četiri održana ročišta sve uvećano za 50% za zastupanje dve stranke prema važećoj Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata.

Odluka o troškovima revizijskog postupka doneta je primenom čl. 154, 155. i 165. stav 2. ZPP prema postignutom uspehu stranaka u ovom postupku. Revidentu su priznati troškovi sastava revizije u iznosu od 22.500,00 dinara čija visina je obračunata primenom važeće Tarife o nagradama i naknadi troškova za rad advokata.

Tužiocima nisu priznati troškovi odgovora na reviziju jer nisu bili nužni radi vođenja revizijskog postupka.

Predsednik veća - sudija

Branislava Apostolović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić