Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužioci su blagovremeno izjavili reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11...18/20), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su suvlasnici sa po ¼ idealnog dela kuće u ul. ... u ..., na k.p. br. ... KO ..., upisanoj kao ZK telo IV u ZKUL br. ... KO ..., po osnovu ugovora o poklonu nepokretnosti, koji je zaključen između GG (oca tužilaca), kao poklonodavca i tužilaca, kao poklonoprimaca, na kome su potpisi overeni od strane suda 25.06.1996. godine. U navedenoj nepokretnosti nalazi se i predmetni stan.

Ugovorom o zajedničkoj izgradnji, koji je zaključen 28.08.1962. godine između GG (oca tužilaca), DD i SZ „Naša zajednica“ Beograd, a overen od strane suda 29.08.1962. godine, postignut je sporazum o zajedničkoj izgradnji zgrade u ... u ul. ... na k.p. ... KO ..., prema odobrenom projektu, a ugovorne strane su postigle sporazum da se SZ „Naša zajednica“ Beograd ustupi delimično izgrađen stan u prizemlju, desno, prema ulici (predmetni stan), da se isti ustupi kao opštenarodna imovina i da na upravljanje SZ „Naša zajednica“ Beograd, uz obavezu Zadruge da izvrši isplatu iznosa od 1.200.000,00 dinara GG, jer je isti ustupio svoje stambene prostorije. GG i DD preuzeli su obavezu da preostale radove na zgradi izvrše o svom trošku, prema odobrenom projektu, osim radova na ustupljenim prostorijama, a SZ „Naša zajednica“ Beograd se obavezala da o svom trošku učestvuje i u troškovima izrade fasade i vodovoda, srazmerno veličini ustupljenih prostorija. Prema članu 6. Ugovora, GG i DD su odobrili SZ „Naša zajednica“ Beograd da se uknjiži u zemljišnim knjigama, kao organ upravljanja, na označenom delu zgrade, kao opštenarodnoj imovini, bez posebne dozvole. GG i DD, kao investitori nisu tražili od nadležnih organa izmenu projekta zgrade ili dopunu, niti dozvolu za adaptaciju suterenskih prostorija u stan, a što Zadruga nije znala, niti se u dokumentaciji o tehničkom prijemu zgrade pominje predmetni stan, već su u upotrebnoj dozvoli SO Zvezdara govori o prijemu zgrade sa podrumom. Prema izveštaju Komisije za sprovođenje postupka redovne likvidacije nad SZ „Naša zajednica“ Beograd od 10.06.1969. godine, predmetni stan je vlasništvo SZ „Naša zajednica“ Beograd po osnovu ugovora o zajedničkoj izgradnji zaključenog između SZ „Naša zajednica“ Beograd, GG i DD i da je likvidacijom Zadruge predmetni stan prešao u društvenu svojinu SO Vračar. Pre okončanja postupka likvidacije Zadruga je pokušala da GG i DD proda predmetni stan, i isti su ponudili da Zadruzi vrate uloženi novac, ali u toku postupka likvidacije nisu došli kod likvidatora da bi sačinili dokument za povraćaj novca koji im je Zadruga uplatila za predmetni stan.

Tužena je u posedu predmetnog stana od 1999. godine, kada je zaključila brak sa ĐĐ, koji je preminuo 2006. godine. ĐĐ je predmetni stan koristio kao suprug ranijeg korisnika stana EE (udato ...), koja je preminula 1992. godine, a koja je bila supruga i član porodičnog domaćinstva ŽŽ, kome je predmetni stan dat na korišćenje, kao nosiocu stanarskog prava od strane SZ „Naša zajednica“ Beograd ugovorom od 28.08.1962. godine, a koji je zaključen na osnovu ugovora od 15.07.1961. godine. Ugovorom zaključenim 15.07.1961. godine između SZ „Naša zajednica“ Beograd i ŽŽ, Zadruga je izdala za stanovanje svoje prostorije (sobu i predsoblje) u ul. ..., ŽŽ da ih koristi zajedno sa suprugom i obavezala se da ukoliko dođe do rušenja tih prostorija da će ŽŽ i njegovoj supruzi naći druge odgovarajuće prostorije za stanovanje, odgovarajuće onima koje je koristio u ul. ..., ugao ..., a koje je koristio na osnovu rešenja broj 142 o zameni stana izdatog 04.02.1955. godine od strane bivšeg NOO Neimar. Nakon toga su, 28.08.1962. godine SZ „Naša zajednica“ Beograd i ŽŽ zaključili ugovor o konačnom obezbeđenju stana, a u vezi ugovora zaključenog 15.07.1961. godine, kojim ugovorom je SZ „Naša zajednica“ Beograd ustupila na trajno korišćenje ŽŽ i njegovoj supruzi svoje stambene prostorije u ul. ... na k.p. ... KO ..., u prizemlju desno, prema ulici (predmetni stan). U ugovoru je navedeno da je na taj način konačno rešena obaveza prema ŽŽ, koja proističe iz ugovora zaključenog 15.07.1961. godine. Računi JP „Infostan tehnologije“ i rešenje o utvrđivanju poreza na imovinu za 20.2020. godinu, koji se odnose na predmetni stan glase na ime tužene.

Prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev tužilaca, a odbio protivtužbeni zahtev tužene, sa obrazloženjem da je GG, pravni prethodnik tužilaca stekao pravo svojine na ½ idealnog dela kuće u ul. ... u ..., u okviru koje kuće se nalazi i predmetni stan, da ugovor o zajedničkoj izgradnji od 29.08.1962. godine, nije omogućio SZ „Naša zajednica“ Beograd originarno sticanje prava svojine na predmetnom stanu, kao posebnom delu kuće u svojstvu suinvestitora graditelja i da ugovor o zajedničkoj izgradnji nije proizveo posledice prenosa prava svojine na tom delu kuće u korist Zadruge, utoliko što bi postao opštenarodna imovina, kako je to u ugovoru navedeno. S obzirom da je utvrdio da je predmetni stan u susvojini tužilaca, prvostepeni sud je zaključio da tužena zaključenjem braka sa ĐĐ i useljenjem u predmetni stan 1999. godine nije mogla steći svojstvo korisnika predmetnog stana, kao član porodičnog domaćinstva svog supruga, jer se nakon donošenja Zakona o stambenim odnosima („Službeni glasnik RS“, br. 29 od 21.07.1973. godine), na stanovima u svojini građana nije moglo steći stanarsko pravo, odnosno pravo zakupa na neodređeno vreme.

Drugostepeni sud je nakon održane rasprave preinačio prvostepenu presudu i odbio, kao neosnovan tužbeni zahtev tužilaca, a usvojio protivtužbeni zahtev tužene, primenom člana 3. i 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa i člana 8. stav 1. Evropske konvencije o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda. Po stanovištu drugostepenog suda, ugovorom o zajedničkoj izgradnji, koji je zaključen između GG (oca tužilaca), DD i SZ „Naša zajednica“ Beograd, a overen od strane suda 29.08.1962. godine, omogućeno je SZ „Naša zajednica“ Beograd originarno sticanje svojine na predmetnom stanu, koji je likvidacijom SZ „Naša zajednica“ Beograd prešao u društvenu svojinu SO Vračar. S obzirom da je predmetni stan po osnovu ugovora o zajedničkoj izgradnji pripao SZ „Naša zajednica“ Beograd, drugostepeni sud je zaključio da je Zadruga bila ovlašćena da njime raspolaže, a što je i učinila zaključenjem ugovora o korišćenju stana na neodređeno vreme sa ŽŽ, kao nosiocem stanarskog prava 28.08.1962. godine. S obzirom da tužena predmetni stan koristi od 1999. godine po osnovu udaje za ĐĐ, koji ga je koristio od 1969. godine, kao suprug prethodnog korisnika stana EE, koja je pravo korišćenja predmetnog stana stekla kao supruga i član porodičnog domaćinstva ŽŽ po ugovoru od 20.07.1962. godine, po oceni drugostepenog suda tužena nije bespravno useljeno lice, već je korisnik predmetnog stana sa pravom na tom stanu u smislu člana 8. stav 1. Evropske konvencije o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda (od 04.11.1950. godine).

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda pobijanom drugostepenom presudom pravilno je odlučeno.

Članom 20. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa propisano je da se pravo svojine stiče po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem. Članom 21. istog zakona propisano je da se po samom zakonu pravo svojine stiče stvaranjem nove stvari, spajanjem, mešanjem, građenjem na tuđem zemljištu, odvajanjem plodova, održajem, sticanjem svojine od nevlasnika, okupacijom i u drugim slučajevima određenim zakonom.

Iz napred citiranih odredbi Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa proizlazi da se građenjem stiče pravo svojine po samom zakonu, pa kod utvrđenog da je između GG (pravnog prethodnika tužilaca), DD i SZ „Naša zajednica“ Beograd zaključen ugovor o zajedničkoj izgradnji 28.08.1962. godine, a overen od strane suda 29.08.1962. godine, prema kom ugovoru je SZ „Naša zajednica“ Beograd pripao predmetni stan, odnosno predmetni stan joj je ustupljen kao opštenarodna imovina i dat joj na upravljanje i da je likvidacijom SZ „Naša zajednica“ Beograd predmetni stan prešao u društvenu svojinu SO Vračar, to je pravilan zaključak drugostepenog suda da je neosnovan tužbeni zahtev tužilaca, s obzirom da je SZ „Naša zajednica“ Beograd građenjem stekla pravo svojine na predmetnom stanu. Kada se ima u vidu navedeno i kako je tužena u posedu predmetnog stana od 1999. godine, kada je zaključila brak sa ĐĐ, koji je preminuo 2006. godine, koji je predmetni stan koristio kao suprug ranijeg korisnika stana EE (udato ...), koja je preminula 1992. godine, a koja je bila supruga i član porodinog domaćinstva ŽŽ, kome je predmetni stan dat na korišćenje, kao nosiocu stanarskog prava od strane SZ „Naša zajednica“ Beograd ugovorom od 28.08.1962. godine, to je tužena stekla pravo da u svojstvu korisnika stana nastavi sa korišćenjem predmetnog stana nakon smrti svog supruga. Naime, ocena ispunjenosti uslova da korisnici stana nastave sa trajnim korišćenjem stana posle smrti zakupca procenjuje se prema momentu smrti nosioca prava zakupa (suprug tužene umro je 16.10.2006. godine), sa kojih razloga se uslovi za dalje korišćenje predmetnog stana od strane tužene cene prema članu 34. Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“, br. 50/92 ... 101/2005). Navedenim članom stavom 1. propisano je da u slučaju smrti zakupca ili njegovog iseljenja iz stana, zakupac na stanu postaje član porodičnog domaćinstva koji je nastavio da koristi taj stan po sledećem redosledu: bračni drug, dete rođene u braku, van braka, usvojeno i pastorče. Imajući u vidu citiranu zakonsku odredbu i činjenicu da je suprug tužene ĐĐ, koji je preminuo 2006. godine, predmetni stan koristio kao suprug ranijeg korisnika stana EE (udato ...), koja je preminula 1992. godine, a koja je bila supruga i član porodinog domaćinstva ŽŽ, kome je predmetni stan dat na korišćenje, kao nosiocu stanarskog prava, to tužena kao član porodičnog domaćinstva svog supruga ĐĐ, kao nosioca prava zakupa na predmetnom stanu ima pravo da nastavi sa korišćenjem predmetnog stana. Stoga je pravilno odlučio drugostepeni sud kada je usvojio protivtužbeni zahtev tužene.

Kako tužena ima pravni osnov za korišćenje predmetnog stana, pobijana drugostepena presuda je pravilna i zakonita, a revizija tužilaca je ocenjena neosnovanom.

Sa napred navedenih razloga, primenom člana 414. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić