U preostalom delu revizija tužioca, izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 87/21 od 20.05.2021. godine, ODBIJA SE kao neosnovana.

ODBIJA SE zahtev tužioca za naknadu troškova postupka po reviziji.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Ivanjici P 1299/18 od 21.09.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se utvrdi da je državna svojina - javni put zemljište u KO ... koje predstavlja jugoistočni deo parcele .. u površini od 319m2, u merama i granicama navedenim u ovom stavu izreke i opisano kao katastarska parcela „BB“ u elaboratu geodetskih radova Republičkog geodetskog zavoda - Služba za katastar nepokretnosti broj ../2019 od 26.12.2019. godine, što je tužena dužna priznati i dozvoliti da se to zemljište upiše u javnim knjigama kao javni put u državnoj svojini. Stavom drugim izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se utvrdi da je vlasnik zemljišta u KO ... koje predstavlja deo parcele .. u površini od 305m2, u merama i granicama navedenim u ovom stavu izreke i opisano kao katastarska parcela „BB“ u elaboratu geodetskih radova Republičkog geodetskog zavoda - Službe za katastar nepokretnosti broj .../2019 od 26.12.2019. godine, što je tužena dužna priznati i dozvoliti da se to zemljište upiše u javnim knjigama kao isključiva svojina tužioca. Stavom trećim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 87/21 od 20.05.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Ivanjici P 1299/18 od 21.09.2020. godine. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužioca da mu se naknade troškovi drugostepenog postpuka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je, na osnovu člana 404. stav 1. ZPP, blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava (posebna revizija).

Odlučujući o dozvoljenosti posebne revizije, uz koju je priložena presuda Vrhovnog kasacionog suda Rev 3205/2019 od 28.05.2020. godine doneta u bitno istovetnom činjeničnopravnom sporu, Vrhovni kasacioni sud je našao da postoje razlozi da se dozvoli odlučivanje o posebnoj reviziji tužioca radi ujednačavanja sudske prakse u pogledu zahteva za utvrđenje da je zemljište - deo parcele .. KO ..., faktičkim zauzećem radi izgradnje javnog puta postalo dobro u opštoj upotrebi, u javnoj svojini tužene.

Iz tog razloga, na osnovu člana 404. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je tužiočeva revizija delimično osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parcela .. upisana je u list nepokretnosti .. KO ... kao svojina tužioca, a parcela ... upisana je u list nepokretnosti .. iste katastarske opštine kao zemljište pod objektom površine 8ha 17a 59m2 - regionalni put izgrađen pre donošenja propisa u izgradnji, u javnoj svojini tužene. U periodu od 1983. do 1985. godine vršena je rekonstrukcija regionalnog puta na deonici Ivanjica-Kušići i na mestu zvanom „VV“ stara trasa puta je sa dela parcele .. izmeštena na deo parcele .., obe u KO ... . Tužilac je tada sa predstavnicima samoupravne interesne zajednice pregovarao da mu se, umesto naknade za zauzeti deo njegove parcele .. KO ..., da u svojinu deo parcele ... u istoj katastarskoj opštini koji je zauzimala stara trasa puta. O tome nije postignut pismeni sporazum. Nakon izvršene rekonstrukcije regionalnog puta tužilac je na svojoj parceli .. KO ... sagradio poslovno-stambeni objekat, koji delom zauzima i deo parcele .. KO ... . Površina zemljšita - dela parcele .. koji zauzima nova trasa regionalnog puta i dela parcele .. koji zauzima deo objekta tužioca, kao i mere i granice tih delova, utvrđeni su veštačenjem. Tužilac je isti zahtev postavio i u tužbi koju je 21.05.2007. godine podneo protiv tuženih Republike Srbije i Javnog preduzeća „Putevi Srbije“, zasnivajući tada taj zahtev na usmenom ugovoru o razmeni kao pravnom osnovu. Parnica po toj tužbi pravnosnažno je okončana presudom Osnovnog suda u Požegi - Sudska jedinica u Ivanjici P 2607/10 od 07.07.2011. godine kojom je odbijen tužbeni zahtev.

Nižestepeni sudovi su odbili oba tužbena zahteva. Po stanovištu sudova, tužena je po sili zakona, izgradnjom puta postala vlasnik dela parcele .. KO ... u površini od 319m2, pa je zato primenom člana 3. stav 1. Zakona o putevima i članova 10. stav 4, 16. stav 1. i 72. stav 1. Zakona o javnoj svojini izveo zaključak o neosnovanosti tužiočevog zahteva za utvrđenje da je deo označene parcele, kao dobro u opštoj upotrebi, u javnoj svojini tužene. Tužbeni zahtev za utvrđenje da je tužilac održajem stekao pravo svojine na delu parcele .. u istoj katastarskoj opštini, upisanoj u katastru nepokretnosti kao javna svojina tužene, odbijen je sa obrazloženjem da tužilac nije bio savesni držalac za sve vreme u trajanju od 20 godina, računajući od 03.08.1996. godine kao dana stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima, jer je nakon podnošenja tužbe od 21.05.2007. godine prestao biti savesni držalac.

Po oceni revizijskog suda, odluka o zahtevu tužioca za utvrđenje da na određenom delu parcele .. KO ... postoji javna svojina tužene, doneta je pogrešnom primenom materijalnog prava.

Odredbom člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11) propisano je da se kao dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i td). Prema stavu 7. istog člana, dobra u opštoj upotrebi su svojina Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda) i trgova i javnih površina, koji su u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

Prilikom rekonstrukcije regionalnog puta na delu od Ivanjice do Kušića, vršene u periodu od 1983. do 1985. godine, deo stare trase puta izmešten je sa parcele .. KO ... na deo parcele .. u istoj katastarskoj opštini, u svojini tužioca. To je učinjeno faktički, bez sprovedenog upravnog postupka i donošenja rešenja da se deo navedene parcele u javnom interesu ekspropriše od tužioca. Od tada se tužilac ne nalazi u državini tog dela zemljišta, a isto se koristi kao javni put i faktički je u javnoj svojini tužene, kao dobro u opštoj upotrebi.

Sledstveno tome, pravilna primena citiranih odredbi ima za posledicu utvrđenje prava javne svojine tužene na delu parcele .. KO ... u označenoj površini, merama i granicama. Na taj način se vrši usaglašavanje pravnog i faktičkog stanja, a pri tom se ne dira u pravo tužioca na novčano obeštećenje po osnovu faktičke eksproprijacije.

Iz tih razloga, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.

Međutim, nisu osnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava prilikom odlučivanja o zahtevu za utvrđenje prava svojine tužioca na delu parcele .. KO ... po osnovu održaja.

Nesporno je da je tužilac u državini tog dela označene parcele na kojem se nalazi deo njegovog stambeno-poslovnog objekta, sagrađenog na susednoj parceli .. KO ... . Predmetna parcela bila je u društvenoj svojini, sa pravom korišćenja preduzeća za puteve. Odredbom člana 29. Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima („Službeni list SFRJ“ broj 6/80) bilo je propisano da se na stvari u društvenoj svojini pravo svojine ne može steći održajem. Ova odredba brisana je Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima („Službeni list SRJ“ broj 29/96), koji je stupio na snagu 04.07.1996. godine. Taj zakon nema retroaktivno dejstvo, zbog čega se rokovi za održaj na nepokretnosti u društvenoj svojini propisani članom 28. stav 2. i 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, računaju od dana njegovog stupanja na snagu. Tužilac nema zakonitu državinu na spornom delu parcele .. KO ..., u smislu člana 72. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, pa mu je zato za sticanje prava svojine održajem na tom delu neophodno vreme u trajanju od 20 godina propisano za vanredni održaj savesnog držaoca. Prema članu 72. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, državina je savesna ako držalac ne zna ili ne može znati da stvar koju drži nije njegova. Tužilac sve vreme zna da je parcela .. KO ... u društvenoj svojini, jer je već prilikom rekonstgrukcije regionalnog puta sa predstavnicima samoupravne interesne zajednice pregovarao da mu se deo te parcele da u zamenu za deo njegove parcele .. u istoj katastarskoj opštini preko čijeg dela je prešla nova trasa regionalnog puta, a tokom 2007. godine je i podneo tužbu za utvrđenje prava svojine. Zbog toga njegova državina nema kvalitet savesnosti, potreban za sticanje prava svojine vanrednim održajem.

Shodno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u trećem stavu izreke.

Odluka o zahtevu tužioca za naknadu troškova postupka po reviziji, sadržana u četvrtom stavu izreke, doneta je uz vođenje računa o delimičnom uspehu revidenta i primenom člana 165. stav 1. i 2. u vezi člana 153. stav 2. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić