.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 7373/2021
08.12.2022. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andrijašević, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Katarina Minović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, koju zastupa zakonski zastupnik Državno pravobranilaštvo sa sedištem u Beogradu, radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 2506/21 od 23.09.2021. godine, u sednici veća održanoj dana 08.12.2022. godine, doneo je
P R E S U D U
PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž 2506/21 od 23.09.2021. godine i presuda Višeg suda u Beogradu P 7557/19 od 02.12.2020. godine, tako što se ODBIJA tužbeni zahtev tužilje da se utvrdi pravo svojine tužilje na dvosobnom stanu sa oznakom B, korisne površine 40 m2, koji se nalazi u prizemlju stambene zgrade za kolektivno stanovanje kućni broj .., u ulici ... u Beogradu, sagrađenoj na KP br. .. KO ..., upisan u list nepokretnosti broj .. KO ..., što je tužena dužna da prizna i trpi, kao i da dozvoli upis prava svojine tužilje u nadležnom katastru nepokretnosti umesto zemljišno-knjižnog prethodnika Preduzeća za projektovanje i studije „Prostor“ Beograd bez dalje saglasnosti ili prisustva, kao i da se obaveže tužena da tužilji naknadi troškove postupka sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate.
OBAVEZUJE SE tužilja da tuženoj isplati troškove parničnog postupka u iznosu od 121.500,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema pisanog otpravka presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 2506/21 od 23.09.2021. godine, odbijena je žalba tužene i potvrđena presuda Višeg suda u Beogradu P 7557/19 od 02.12.2020. godine kojom je utvrđeno pravo svojine tužilje na dvosobnom stanu sa oznakom B, korisne površine 40 m2, koji se nalazi u prizemlju stambene zgrade za kolektivno stanovanje kućni broj .., u ulici ... u Beogradu, sagrađenoj na KP br. .. KO ..., upisan u list nepokretnosti broj .. KO ..., što je tužena dužna da prizna i trpi, kao i da dozvoli upis prava svojine tužilje u nadležnom katastru nepokretnosti umesto zemljišno-knjižnog prethodnika Preduzeća za projektovanje i studije „Prostor“ Beograd, bez dalje saglasnosti ili prisustva i kojom je obavezana tužena da naknadi tužilji troškove postupka u iznosu od 296.906,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od ispunjenosti uslova za izvršenje pa do isplate. Odbijen je kao neosnovan zahtev tužilje za naknadu troškova drugostepenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.
Tužilja je odgovorila na reviziju.
Ispitujući pravilnost pobijane presude, u smislu člana 408. ZPP („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 18/20), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pokojna majka tužilje BB bila je u posedu dvosobnog stana oznake B, površine 40 m2, u ulici ... broj .., koji je stekla na osnovu ugovora o kupoprodaji stana zaključenog sa VV iz ..., overenog pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu broj I Ov. 317/97 od 03.02.1997. godine, a koji je stan stekao po osnovu ugovora o kupoprodaji overenog pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu Ov. br. 8093/96 od 10.10.1996. godine, zaključenim sa GG kao prodavcem. GG je stan stekla nasleđem nakon smrti svoje majke, pokojne DD na osnovu ostavinskog rešenja Prvog opštinskog suda u Beogradu O 1277/93 od 28.10.1993. godine, a koja je stekla stan na osnovu ugovora o kupoprodaji stana u društvenoj svojini zaključenog između DP za projektovanje i inženjering „Prostor“ kao prodavca i DD kao kupca, overenog pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu pod Ov. br. 14547/92 dana 01.07.1992. godine, koji je do tada koristila, kao nosilac stanarskog prava. U listu nepokretnosti broj .. KO ... je kao nosilac prava na zemljištu na kome je izgrađena zgrada u kojoj se nalazi sporni stan upisana Republika Srbija, dok je kao vlasnik stana upisano DD za projektovanje i studije „Prostor Beograd“, nad kojim je rešenjem Privrednog suda u Beogradu St 247/2012 od 23.03.2012. godine otvoren stečajni postupak, utvrđeno da je imovina stečajnog dužnika neznatne vrednosti, pa je stečajni postupak zaključen i naloženo Agenciji za privredne registre, Republičkom zavodu za statistiku i Poreskoj upravi Filijala Stari Grad da ovo pravno lice briše iz svojih registara, pa je ono iz registra kod Agencije za privredne registre izbrisano 25.07.2012. godine. Nakon smrti BB tužilja je nasledila sporni stan, što je konstatovano rešenjem o nasleđivanju UPP: 421-2019 od 23.10.2019. godine.
Kod od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pogrešno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev tužilje za utvrđenje prava svojine. Osnovano se revizijom tužene ukazuje da su nižestepeni sudovi iz činjeničnog stanja koje je utvrđeno pred prvostepenim sudom izveli pogrešan zaključak o pasivnoj legitimaciji tužene.
Odredbom člana 154. stav 2. i 3. Zakona o stečaju („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 104/09) propisano je da imovina stečajnog dužnika prelazi u svojinu Republike Srbije, čime se ne dira u ranije stečena prava obezbeđenja i prioritetnog namirenja poverilaca na predmetnoj nekretnini, a da Republika Srbija ne odgovara za obaveze stečajnog dužnika (stav 2.); da Republika Srbija može stupiti umesto stečajnog dužnika u parnicu koja se vodi po njegovoj tužbi za naplatu potraživanja ili predaju stvari (stav 3.).
Odlukom Ustavnog suda Republike Srbije Uz 850/2010 od 12.07.2012. godine, stavom prvim izreke utvrđeno je, pored ostalog, da odredbe članova od 150. do 154. Zakona o stečaju nisu u saglasnosti sa Ustavom, jer se osporenim odredbama člana 154. Zakona o stečaju ograničava pravo na imovinu stečajnih dužnika i njihovih poverilaca zajemčeno odredbama člana 158. Ustava, zbog objektivne nemogućnosti da realizuju svoje potraživanje, uključujući i ona koja su zasnovana na pravnosnažnim sudskim odlukama, budući da je odredbama stava 2. i 3. tog člana omogućeno prelaženje imovine stečajnog dužnika u svojinu države po sili zakona, pri čemu država ne odgovara za obaveze stečajnog dužnika, ali može stupiti na mesto stečajnog dužnika u parnici koja se vodi po njegovoj tužbi za naplatu potraživanja ili stvari, a da nije ispunjen ni jedan ustavni uslov za oduzimanje imovine predviđen odredbama člana 58. Ustava. To znači da otvaranjem i zaključenjem stečaja nad takozvanim neaktivnim pravnim licima prestaje njihov pravni subjektivitet brisanjem iz javnog registra, a Republika Srbija po sili zakona postaje vlasnik celokupne imovine, odnosno aktive dužnika budući da ne odgovara za obaveze stečajnih dužnika, zbog čega se povređuje ustavno načelo ravnopravnosti svih svojinskih oblika iz člana 86. stav 1. Ustava, jer se povlašćuje državna svojina, tako što imovina stečajnog dužnika po sili zakona prelazi bez naknade u državnu svojinu, a povređuje se i zajemčeno pravo na jednaku zaštitu prava i na pravno sredstvo.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, tužena Republika Srbija nije pasivno legitimisana u ovoj parnici, kako to pravilno ukazuje revizija. Ovo iz razloga što je navedenom odlukom Ustavnog suda Republike Srbije Uz 850/10 od 12.07.2012. godine utvrđeno da član 154. Zakona o stečaju nije u saglasnosti sa Ustavom, što znači da ne postoji obaveza tužene Republike Srbije u odnosu na stečajnog dužnika Preduzeće za projekovanje i studije „Prostor Beograd“, sa kojim je pravna prethodnica tužilje zaključila ugovor o otkupu stana, (koji ugovor ima svojinsko-pravno, a ne obligaciono-pravno dejstvo), jer imovina stečajnog dužnika nije prešla u državnu svojinu. Između stranaka u ovoj parnici ne postoji materijalno-pravni odnos, s obzirom na to da pravna prethodnica tužilje ugovor o otkupu stana nije zaključila sa tuženom Republikom Srbijom.
Prema konačnom uspehu tužene u sporu, primenom člana 165. stav 2. u vezi članova 163. stav 2., 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP pripadaju joj troškovi parničnog postupka u okviru postavljenog i opredeljenog zahteva, i to troškovi zastupanja punomoćnika advokata na jednom ročištu 31.500,00 dinara, sastav odgovora na tužbu u iznosu od 30.000,00 dinara i sastav revizije 60.000,00 dinara, sve primenom Tarife o nagradama i naknadama troškova za rad advokata, ukupno u iznosu od 121.500,00 dinara.
Iz navedenih razloga, na osnovu člana 416. stav 1. i člana 165. ZPP odlučeno je kao u izreci presude.
Predsednik veća – sudija
Vesna Subić, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
