Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu reviziju je blagovremeno izjavila tužilja zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je dao odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...55/14) pa je našao da je revizija osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Rumi P2 270/14 od 28.05.2015. godine, razveden je brak parničnih stranaka zaključen dana 06.10.2012. godine. Istom presudom je utvrđeno da se mal. VV poverava majci i zakonskoj zastupnici AA na samostalno vršenje roditeljskog prava, određen je lični odnos i kontakt između ovde tuženog i mal. VV (u kom pogledu je ova odluka izmenjena presudom Osnovnog suda u Rumi P2 279/15 koja je postala pravnosnažna dana 17.03.2016. godine) i visina izdržavanja u iznosu od 15.000,00 dinara mesečno koje će otac uplaćivati na račun majke, zakonske zastupnice. Ovim presudama nije utvrđeno prebivalište mal. VV, već je samo uređen i konstatovan način gde će je otac preuzimati i vraćati. Tuženi (prema nalazu Centra za socijalni rad), poseduje sve potrebne kvalitete neophodne za brigu i staranje o detetu, ima podršku svoje roditeljske porodice sa kojom ima izgrađene i zrele odnose, stambeno i materijalno je obezbeđen, redovno doprinosi izdržavanju deteta i motivisan je da istraje u svojoj motivaciji, da izgradi zdrav odnos sa svojim detetom. Mal. VV rado provodi vreme sa tuženim kao ocem i njegovom roditeljskom porodicom, raduje se susretima sa njima, a majčino ponašanje ne doprinosi tome da se njivoh odnos ojača i produbi.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenom pravila o teretu dokazivanja, imajući u vidu mišljenje Centra za socijalni rad ..., odbili tužbeni zahtev i predlog za određivanje privremene mere, zaključujući da tužilja nije aktivno učestvovala u postupku, već je postupala pasivno ne preduzimajući nijednu radnju kako bi dokazala relevantne činjenice bitne za donošenje odluke u ovoj pravnoj stvari.

Navedeni zaključak nižestepenih sudova zasnovan samo na pravilima o teretu dokazivanja iz čl. 228 ZPP se ne može prihvatiti, jer u ovoj vrsti sporova, saglasno čl.205 Porodičnog zakona, sud može samostalno utvrđivati i one činjenice koje stranke nisu iznele ili dokazale (istražno načelo).

Primenom istražnog načela sudovi su pribavili mišljenje Centra za socijalni rad ..., ali na okolnosti koje nisu bile sporne među strankama, a tiču se podobnosti tuženog kao roditelja da vrši roditeljsko pravo. Ono što je sporno, s obzirom na zahtev tužilje u ovoj parnici, je da li tuženi svojim radnjama onemogućava ostvarivanje prava koja bitno utiču na život deteta, među kojima je, u smislu čl. 78. stav 4. Porodičnog zakona, i pravo deteta na prebivalište, te da li takvo ponašanje može imati za posledicu delimično lišenje tuženog roditeljskog prava..

Odredbom člana 6. stav 1. Porodičnog zakona („Sl. glasnik RS“ br.18/05...6/2015) propisano je da je svako dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta u svim aktivnostima koje se tiču dece. Najbolji interes deteta je jedan od komplementarnih principa koji proizlazi iz Konvencije o pravima deteta i predstavlja pravni standard koji je uvek u prvom planu kada se odlučuje o pravima i interesima deteta, a ceni se prema okolnostima svakog konkretnog slučaja. Roditeljsko pravo je izvedeno iz dužnosti roditelja i postoji samo u meri koja je potrebna za zaštitu ličnosti, prava i interesa deteta (čl.67. Porodičnog zakona). Sadržina roditeljskog prava koje se sastoji od dužnosti staranja o detetu, čuvanja i podizanja, vaspitanja i obrazovanja, zastupanja i izdržavanja deteta, kao i upravljanja i raspolaganja njegovom imovinom, regulisana je odredbama čl.68-74. navedenog zakona, a suština ovih dužnosti i prava roditelja je dobrobit i najbolji interes deteta. Ako roditelj zloupotrebljava ili grubo zanemaruje dužnosti, odnosno nesavesno vrši prava ili dužnosti iz sadržine roditeljskog prava, može biti potpuno ili delimično lišen roditeljskog prava, pod uslovima iz čl.81, odnosno 82. istog zakona.

Prema čl. 4. Zakona o prebivalištu i boravištu građana („Sl. Glasnik RS“ br.87/11), prijavu i odjavu prebivališta, odnosno prijavu i odjavu boravišta za maloletno lice ili lice bez poslovne sposobnosti, podnosi njegov roditelj, odnosno staratelj ili drugi zakonski zastupnik (stav 2.). Ako roditelji nemaju istu adresu stanovanja, prijavu i odjavu podnosi jedan od roditelja uz saglasnost drugog roditelja ili roditelj koji u skladu sa zakonom samostalno vrši roditeljsko pravo (stav 3.).

Navedene zakonske odredbe nalažu da se u ovoj parnici utvrdi da li je i na koji način tuženi onemogućio ostvarivanje prava deteta, konkretno prava deteta na prebivalište, od čega zavisi ocena ispunjenosti uslova za lišenje tuženog roditeljskog prava u traženom obimu. U nedostatku priloženih dokaza, bilo je neophodno, primenom istražnog načela, pribaviti dokaz o eventualnom obraćanju tužilje nadležnim organima radi promene prebivališta mal. deteta stranaka, te da li su nadležni organi promenu prebivališta deteta uslovili pojavljivanjem ili saglasnošću drugog roditelja i najzad, da li je ponašanje tuženog uticalo na ishod tog postupka.

U ponovnom postupku, prvostepeni sud će, imajući u vidu izneto upotpuniti činjenično stanje, nakon čega će u okviru instituta lišenja roditeljskog prava, vrednovati značaj eventualnog protivljenja tuženog promeni prebivališta za ostvarivanje najboljeg interesa mal. deteta, te da li u tome postoje elementi nesavesnog vršenja roditeljskog prava, koje ima za posledicu i delimično lišenje roditeljskog prava u pogledu pitanja koja su od značaja za ostvarivanje prava deteta propisanih zakonom, te će, rukovodeći se najboljim interesom mal. deteta stranaka, doneti novu odluku u ovoj pravnoj stvari.

Na osnovu izloženog primenom člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Ljubica Milutinović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić