U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Ukazivanje tuženog na bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP učinjene pred drugostepenim sudom je neosnovano, jer u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, otac tužilaca, pokojni VV iz ..., parcelu broj .. upisanu u zknj.ul br. .. KO ... (zknj.ul. br. .. KO ...) stekao je na osnovu presude Opštinskog suda u Novom Sadu P 766/75 od 22.05.1976. godine. Na osnovu deobnog nacrta broj .. od 08.10.1981. godine, parcela broj .. je podeljena na više parcela. Od navedenih parcela tri parcele i to: parcela broj .. u površini od 1981m2, parcela broj .. u površini od 711m2 i parcela broj .. u površini od 2738m2 KO Veternik, su upisane kao ulica, dok su preostale parcele upisane kao njiva. Parcela broj .. KO Veternik površine 1981m2 u celosti predstavlja deo nove parcele broj .. KO Veternik, koja u celosti predstavlja deo ulice ... u Veterniku. Parcela broj .. KO Veternik površine 711m2 u celosti predstavlja deo nove parcele broj .. KO Veternik, koja u celosti predstavlja deo ulice ... u Veterniku. Parcela broj .. KO Veternik površine 2738m2 u celosti predstavlja deo nove parcele broj .. KO Veternik, koja u celosti predstavlja deo ulice ... u Veterniku. Tuženi je upisan u list nepokretnosti broj .. KO Veternik, kao nosilac prava javne svojine, sa obimom udela 1/1 na parceli broj .., Ulica ..., zemljište pod zgradom – objektom površine 18a68m2, parceli broj .. Ulica ..., zemljište pod zgradom – objektom površine 6a70m2 i parceli broj .., Ulica ..., zemljište pod zgradom – objektom, površine 25a83m2, po vrsti gradsko građevinsko zemljište. Upis prava svojine na predmetnim parcelama u korist tuženog izvršen je u postupku obnove zemljišne knjige 1984. – 1985. godine, a u arhivi nadležne Službe za katastar nepokretnosti ne postoje isprave za takvu promenu. U trenutku kada je otac tužilaca VV stekao parcelu broj .. KO Veternik ista je predstavljala njivu i nalazila se u potesu najkvalitetnijeg zemljišta za obradu u Veterniku i on je istu obrađivao. Početkom 80-tih godina, deo te njive je bio namenjen za ulicu i preko iste je prešao put, a danas je to ... ulica. U ostavinskom postupku iza pokojnog VV 1989. godine tužioci nisu nasledili predmetne parcele, jer su one tada bile prevedene u korist tuženog i one u prirodi danas čine asfaltiranu ulicu. Otac tužilaca nikada nije dobio naknadu za oduzete parcele, niti u novcu, niti na bilo koji drugi način. U vezi oduzimanja ovih parcela nikada nije vođen nikakav postupak. Prema Planu generalne regulacije naseljenog mesta Veternik od 16.06.2015. godine, parcele .., .., .. KO Veternik se nalaze u zoni porodičnog stanovanja i po nameni u celosti su namenjene za javno građevinsko zemljište, za javnu i saobraćajnu površinu – regulaciju Ulice ... . Parcele .., .. i .. KO Veternik su opremljene vodnom, elektroenergetskom, gasnom i telekomunikacionom infrastrukturom, a saobraćajna površina izgrađena od asfaltnog zastora. Veštačenjem je utvrđena tržišna vrednost parcela broj .., .., .. u iznosu od 5.879,02 dinara/m2 što iznosi 50eura/m2 na dan 06.05.2021. godine, odnosno za ukupnu površinu parcela od 5.121m2 iznosi 30.106.461,42 dinara.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava obavezali tuženog da isplati novčanu naknadu tužiocima zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije, između ostalog, propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1.) kao i da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.).

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“ broj 72/09...145/14) propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju javnih objekata ili javnih površina za koje se utvrđuje opšti interes u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo).

Odredbom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, broj 72/11...104/16) pored ostalog, propisano je: da dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom – javni putevi, javne pruge, most i tuneli na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo (stav 2.); da svako ima pravo da dobro u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa i pravnog lica koja su ta dobra data na upravljanje (stav 5.); da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj teritoriji se nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputevi državnog puta I i II), trgova i javnih površina, koji su u svojini lokalne samouprava na čijoj teritoriji se nalaze (stav 7.).

U ovom slučaju, sporno zemljište je planskim aktom – regulacionim planom naselja Veternik određeno za ulicu i saobraćajnicu koju koristi neograničen broj lica za javni saobraćaj i u prirodi jeste ulica koja ima svoj naziv. Zbog toga je ono, saglasno citiranim odredbama Zakona o javnoj svojini, postalo dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini tuženog kao jedinice lokalne samouprave, koje kao ulicu svako ima pravo da koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom i podzakonskim aktima. Na taj način izvršena je „faktička eksproprijacija“ koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju zemišta. Tužioci su faktički lišeni prava svojine, sa svim atributima iz člana 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, i nisu dužni da trpe štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda) koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Tuženi je obveznik isplate naknade jer se sporne parcele koriste kao ulica – dobro u opštoj upotrebi i u javnoj svojini, na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 7. Zakona o javnoj svojini. Visina ove naknade, koja tužiocima pripada na osnovu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju i na osnovu člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka koji su sudovi prihvatili, a tuženi nije predložio novo veštačenje u smislu člana 271. ZPP.

Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, zasnovani na stavu revidenta da tuženi nije obveznik naknade, jer nijednom svojom radnjom nije deposedirao tužioce. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi – ulicu, a isto za takvu namenu predviđeno je odgovarajućim planskim aktom.

Neosnovani su navodi revizije kojima se osporava pravilna primena materijalnog prava. Ovo tim pre, što se u reviziji ponavljaju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje navode je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata. U preostalom delu revizija osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavlja primedbe na ocenu dokaza iz člana 8. ZPP, zbog kojih se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić